Istanboel trok opnieuw naar de stembus na annulatie van de vorige kiesronde

Wat nu de AKP van de Turkse president Erdogan Istanboel opnieuw verloor?

© Yükleyenin kendi çalışması (Wikimedia Commons)

Na de vorige verkiezingen in maart 2019 kwam oppositiekandidaat Ekrem Imamoglu als winnaar uit de bus

Op 31 maart won de Turkse oppositiepartij CHP de lokale verkiezingen in Istanboel. Ondanks de nipte meerderheid betekende het een enorme overwinning voor de oppositie. CHP-kandidaat Ekrem Imamoglu brak daarmee immers de almacht van de regeringspartij AKP en rijfde meteen het economische en culturele hart van Turkije binnen, dé symboolplek van Turkije.

De regeringspartij AKP van de Turkse president kreeg voor het eerst in twee decennia een nederlaag over zich heen, een zware klap die ze niet zomaar wilde aanvaarden. De AKP betwistte de uitslag en schakelde de Turkse Hoge Kiesraad in. Die besliste om  — met een vergezochte drogreden  — de verkiezing te annuleren en riep een nieuwe stembusgang in op 23 juni.

Zondag trokken de Istanboelers weer naar het stemhok. Nog maar eens. De moe gestemde Turken bleven thuis, de gamechangers riepen op om net te gaan stemmen. Waarnemers gokten hoe dan ook op een nek-aan-nek race.

Dè hamvraag was echter: wat als? Wat als de AKP de verkiezingen namelijk opnieuw verliest? We vroegen het aan drie goed geplaatste stadsbewoners.

‘Sommigen voorspellen een opstand in de wijken en straten als Erdogan een nieuwe nederlaag weigert te aanvaarden’

*

SEBNEM ARSU
* Politiek senior journaliste voor The Independent
* Werkte ook bij Reuters, New York Times, Der Spiegel

‘Ik verwacht niet dat de regeringspartij AKP een nederlaag zal aanvaarden. De inzet is zeer hoog, anders was er vandaag geen nieuwe verkiezing. Istanboel is enorm symbolisch in de ogen van de AKP-entourage enerzijds en het Turkse volk anderzijds. Het is de stad waar de Turkse president Tayyip Erdogan zijn politieke carrière begon als burgemeester, het is de stad waar zijn partij twee decennia elke verkiezing won. Istanboel is niet alleen het culturele maar ook het economische hart van het land. Met een jaarbudget van vier miljard dollar is het de stad met het grootste gemeentelijke budget van heel Turkije. Als de AKP Istanboel verliest, betekent dat dus regen over het hele land. Als de oppositiepartij CHP Istanboel in handen krijgt, kan dat de politieke kaarten in het hele land flink door elkaar schudden. Het kan het begin van het einde voor de regeringspartij AKP zijn.

‘Erdogan verkondigde dat stemmen voor de oppositiekandidaat gelijkstaat aan stemmen voor een generaal als de Egyptische Sisi’

Erdogan staat voor enorme uitdagingen. De economie blijft in een neerwaartse spiraal zitten en de Turken zijn het angstklimaat en de polarisering beu. En net nu komt Ekrem Imamoglu aanwaaien. Hij is de eerste oppositiekandidaat sinds lange tijd die het profiel en de uitstraling heeft om de Turkse president uit te dagen. Imamoglu brengt een verfrissende toon in het politieke landschap, hanteert nieuwe politieke methoden en een verbindend discours, weg van de polarisering. Ik zie hem in een verre toekomst in staat om Erdogan uit te dagen voor de presidentiële titel.

Voor vandaag blijft het koffiedik kijken wie het haalt, en de uitslagen van de polls zijn onbetrouwbaar. Veel hangt ook af van de opkomst van de kiezers. In maart had niemand verwacht dat de opkomst zo laag zou zijn bij de AKP-getrouwen. Nu heeft de AKP alles op alles gezet en een een-op-eencampagne in de wijken gevoerd, wat hen zeker stemmen zal opleveren. Erdogan heeft ook de nodige truken uit de doos gehaald om Imamoglu te diskrediteren, door onder meer te zeggen dat kiezen voor Imamoglu gelijkstaat aan stemmen voor de generaal, voor Sisi (de huidige dictatoriale Egyptische president, td). Tegelijk kan Imamoglu harten winnen bij hen die de polarisatie zo beu zijn, die vernieuwing willen. En die zijn er, daar hoef ik geen tekening bij te maken. Enfin, eigenlijk verwacht ik een gelijke nek-aan-nekrace.

Wat zal gebeuren? We weten het niet. Er wordt gevreesd voor een straten- en wijkenopstand als de AKP de uitslag weer niet aanvaardt. Complottheoretici zeggen zelfs dat het de AKP niet slecht zou uitkomen, omdat het de aandacht weg zou leiden van de ineenstortende economie.’

‘De AKP zal alles uit de kast halen om te voorkomen dat de oppositiekandidaat zijn burgemeesterssjerp aantrekt’

*

BARIS ALTINTAS
* Senior journaliste
* Voorzitster van MLSA (Media and Law Studies Association), een organisatie die in 2017 werd opgericht om democratisering en normalisering in Turkse medialandschap te promoten

‘Ik wil toch eerst beklemtonen dat, zelfs als de AKP vandaag wint, de partij weinig reden heeft om te feesten. De AKP heeft namelijk al verloren toen Istanboel de AKP een morele nederlaag in maart bezorgde. Het kan het begin betekenen van de politieke erosie van de partij.

Maar om terug te komen op jullie vraag: ik denk niet dat de AKP de verkiezingsresultaten opnieuw zal verwerpen. Maar dat geldt helaas niet als een geruststelling. De Turkse president staat er niet om gekend dat hij zijn politieke rivalen op een nobele manier behandelt. Integendeel.

Als de AKP opnieuw verliest, is het niet ondenkbaar dat Erdogan opnieuw een harder schrikbewind invoert. Zo heeft hij in de voorbije vijftien jaar altijd gereageerd. Wanneer hij zich in de hoek geduwd en bedreigd voelt, reageert hij met een nieuwe dosis repressie. Hij zal nog harder optreden naar het middenveld, de vrijheid van meningsuiting nog meer aan banden leggen. We moeten in de periode die volgt geen amnestie verwachten voor politieke gevangenen, de vele journalisten en activisten die in de cel zitten.

‘Voor het eerst kon de oppositiekandidaat in een zeldzaam televisiedebat een breder publiek bereiken. Dat levert de oppositie punten op’

Moet de AKP vrezen voor een nieuwe nederlaag? Ik denk het wel, al is het moeilijk te voorspellen. Vorige week was er een zeldzaam televisiedebat tussen de AKP-kandidaat Binali Yildirim en CHP-kandidaat Ekrem Imamoglu. Dit was de eerste keer dat de oppositie, bij monde van Imamoglu, een publiek kon bereiken dat breder was dan de eigen achterban. De oppositie en Imamoglu waren immers totaal gecensureerd door de mainstreammedia, nog voor de eerste verkiezingen in maart, ze kregen geen zendtijd.

Dit debat heeft de oppositie volgens mij goede punten opgeleverd. Analisten die data-analyse deden via de accounts van twitteraars, zagen dat Imamoglu na het debat veel nieuwe volgers kreeg die voordien enkel AKP-kandidaten volgden. Dat zou kunnen betekenen dat een deel van de vaste AKP-kiezers  — er wordt gesproken van 100.000 mensen — vandaag toch naar de CHP gaat.

Als Imamoglu wint, verwacht ik geen nieuwe verkiezingen maar verwacht ik dat de AKP alles uit de kast zal halen om Imamoglu tegen te houden om zijn burgemeesterssjerp om te doen.

Neem nu een incident dat onlangs plaatsvond tussen CHP-vertegenwoordigers en een Turkse AKP-gouverneur aan de Zwarte Zee. Imamoglu noemde de gouverneur daarop een hond, gooide met modder. Die heeft officieel klacht neergelegd en Erdogan haastte zich om te eisen dat Imamoglu zich moest verontschuldigen of dat hij anders geen kandidaat kon zijn. Misschien zal zelfs dit argument mee op tafel gelegd worden om Imamoglu te diskrediteren.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

Kortom, de AKP zal een nieuwe nederlaag zeker niet met elegantie aanvaarden. Het is tekenend voor populisme in het algemeen: populisten kunnen zich niet veroorloven om verkiezingen te verliezen. Ook in de hoofdstad van Moldavië werden vorige zomer de burgemeestersverkiezingen geannuleerd omdat de populisten aan het kortste eind trokken.

De bestaansreden van populistische partijen is om de verkiezingen te winnen, om de wil van het volk te kunnen claimen. Met het argument — “wij zijn aan de macht gekomen omdat het volk dat wil” — zijn de meest ondemocratische beleidskeuzes doorgedrukt. Verliezen betekent dat een partij dat argument niet meer op de tafel kan leggen. Verliezen betekent in deze ook een boost voor het zelfvertrouwen van de oppositie, die verkiezing na verkiezing heeft verloren.’

‘Zelfs als de oppositiekandidaat burgemeester wordt, zal zijn macht gelimiteerd zijn’

*

IMRE AZEM
*Regisseur en schrijver
*Bekend van Ekumenopolis, stad zonder grenzen, (2011), een prijzenwinnende documentaire over de neoliberale urbanisatie van Istanboel

‘Belangrijk om te weten en te onthouden is hoe de lokale macht van de regerende AK-Partij hier helemaal verstrengeld is met het rentemechanisme, dat in de handen is van het gemeentebestuur van Istanboel. Veel politici, media, zakenlui, organisaties, stichtingen die de AKP steunen, tekenen contracten met en ontvangen steun van het gemeentebestuur. Dat cliëntelisme levert een loyaal kiezerspubliek op maar het is ook een heel cruciaal mechanisme dat de AKP en president Erdogan moeilijk kunnen opgeven. Dit is immers een van de belangrijkste economische pijlers waarop de AKP-elite steunt.

‘Veel politici, media, zakenlui, organisaties, stichtingen die de AKP steunen, tekenen contracten met en ontvangen steun van het gemeentebestuur’

Als de AKP opnieuw verliest, vrees ik dat de partij opnieuw met een onwettig excuus komt om Ekrem Imamoglu uit het gemeentehuis te houden. De kans bestaat dat ze een stroman op de burgemeesterstoel zullen zetten. Ik denk dan aan iemand die misschien geen AKP-lidkaart heeft, maar wel wordt aangeduid door Erdogan zelf en die de financiële en economische belangen van de AKP stevig bewaakt. Zo’n onwettige actie heeft al plaatsgevonden toen de Hoge Kiesraad besliste om de verkiezingen van maart te annuleren.

Vorig jaar, voor de lokale verkiezingen heeft Erdogan presidentiële decreten doorgevoerd die het zeggenschap en de bestuursruimte van burgemeesters aan banden leggen. Burgemeesters zijn door die decreten gelimiteerd in hun financiële bestuur. Zo kan bijvoorbeeld geen enkele gemeente in Turkije zijn eigen begroting opstellen. Gemeentelijke begrotingen moeten stuk voor stuk door Erdogan goedgekeurd worden. Dus zelfs als Ekrem Imamoglu toch burgemeester wordt, zal zijn macht gelimiteerd zijn.

Met andere woorden, de oppositiepartij CHP zal harde tijden tegemoet gaan. We weten hoe Erdogan de voorbije jaren zijn machtspositie heeft uitgebouwd. Wat dat betekent voor de toekomst en stabiliteit van Turkije? Als Erdogan naar een nieuwe extreme beslissing gaat om de CHP tegen te houden, zal veel afhangen van de reactie van de oppositie. Zullen ze het aanvaarden? En bijvoorbeeld via het gerecht terugvechten? Of zullen ze andere strategieën hanteren? Van de daadkracht van de oppositie, en niet van de AKP, zal de toekomst van het land afhangen.’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2776   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2776  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.