Afrikaanse seropositieven krijgen hulp van Thaise Jeanne d'Arc

Thailand maakt sinds begin vorige maand generische geneesmiddelen, waaronder
ook aids-remmers. Het Thaise departement GPO heeft daarvoor een formule
ontwikkeld. De anti-retrovirale medicijnen worden niet onder patent
geplaatst en dat is één van de redenen waarom ze zo goedkoop zijn. De Thaise
aids-remmer kost per pil 20 baht (een halve euro) en is daarmee de
goedkoopste ter wereld. Een maandelijkse dosis kost 1.200 baht (31,7 euro).

Het eerste land dat van de Zuid-zuidsamenwerking zal kunnen profiteren, is
Ghana. De twee landen dienen de samenwerking enkel nog in een officieel
memorandum te gieten en dan kan de productie van de generische
geneesmiddelen beginnen. Volgens Krisana, die de infrastructuur in het
Afrikaanse land onderzocht, kan Ghana vier tot zes weken na de ondertekening
van het akkoord beginnen met de productie en de verdeling van de
aids-remmers.

Dokter Krisana lijkt met haar bril, grijze haren en geamuseerde uitdrukking
onschadelijker dan men haar doorgaans afschildert: een vechtster die een
eenzame strijd voert voor goedkopere aids-remmers. Minder dan vijf procent
van de HIV- en aids-patiënten in de ontwikkelingslanden slikken immers
aids-remmers. Dat is te verklaren door de gebrekkige
gezondheidsinfrastructuur, maar ook door het feit dat de peperdure
geneesmiddelen onder het patent zitten van grote Amerikaanse en Europese
farma-reuzen.

In Thailand ontwikkelde aids zich tot een epidemie: 1 Thai op 60 is
seropositief en meer dan 300.000 mensen stierven al aan de gevolgen van
aids. Het aantal besmettingen daalt er de laatste jaren. In Afrika is een
ommekeer echter nog niet in zicht.

Artsen zonder Grenzen (AzG) juicht het initiatief van Krisanan daarom toe.
Het engagement van dokter Krisana voor de transfer van technologie is
uniek, zegt Paul Cawthorne, de voorzitter van het Thaise bureau van AzG.
Deze eerste etappe zal als katalysator dienen. Het wordt nu erg
interessant om te zien hoe groot de druk van de farmaceutische industrie zal
zijn. Die druk is nu al voelbaar, zegt Cawthorne. Krisana heeft onlangs het
bezoek gehad van twee vertegenwoordiger van de Amerikaanse ambassade in
Bangkok, vertelt hij. We zijn bang dat ze in naam van de farmaceutische
sector druk willen uitoefenen op haar.

Joseph Yun, werkzaam bij de Amerikaanse ambassade in Bangkok, ontkent dat.
We hebben geen probleem met de productie van generische geneesmiddelen voor
Afrikaanse landen zolang de intellectuele eigendomsrechten worden
gerespecteerd. Dat houdt in dat de medicijnen geen stoffen mogen bevat die
onder patent staan, noch in Ghana, noch in Thailand. Als er langs twee
kanten geen patent van kracht is, is het goed.

Om de hinderpalen in kaart te brengen trekt Krisana sinds juli 2001 naar
Afrika. Ze opruimen moet met de tweeschaar gebeuren, want
gezondheidsinfrastructuur is er te weinig en patenten zijn er te veel. Ze
zocht uit welke laboratoria geschikt zijn voor de aanmaak van de
geneesmiddelen. Om de prijs laag te houden wil ik niet werken met nog op te
richten laboratoria maar met bestaande gebouwen, benadrukt ze.

Vervolgens onderzocht ze welke chemische stoffen onder patent staan, zowel
in de Afrikaanse landen als in Thailand. Om de prijs te drukken, benaderde
ze farmaceutische bedrijven in Zuid-Korea en India. De producenten hebben
beloofd de vereiste voorraden te leveren tegen een bodemprijs, zegt
Krisana. Generische middelen als Didanosine en Stavudine, een noodzakelijk
onderdeel van de cocktail die HIV-patiënten twee keer per dag moeten
slikken, zouden in Afrika geleverd kunnen worden tegen 60 procent van de
prijs die van kracht is in Thailand.

De gezondheid van de Afrikaanse bevolking is belangrijker dan winstbejag,
zegt Krisana. De farmaceutische industrie zal dat uiteindelijk moeten
aanvaarden.