Aids dwingt Zambia tot debat over crematie

Het grote aantal aids-doden in zuidelijk Afrika zit
nog steeds in de lift. Ook in Zambia ontstaat er nu plaatsgebrek op de
begraafplaatsen. In de hoofdstad Lusaka hebben de verbindingspaadjes op de
kerkhoven al plaats moeten ruimen voor nieuwe graven. De uitbreidende
epidemie zorgt voor praktische problemen en sommige Zambianen zijn al
overgeschakeld op crematie, een praktijk die bij de meeste Afrikanen
absoluut taboe is.


Willen we echt landbouwgrond inpikken om nieuwe graven te maken? vraagt
Theresa Mukambe zich af. Er zijn andere manieren om met onze doden om te
gaan. De nuchtere onderwijzeres van de School of Education in Lusaka, koos
ervoor om haar moeder te laten cremeren toen die vorig jaar een natuurlijke
dood stierf. Ze is één van de weinige Zambianen die er zo over denken.

De dood gaat in het overwegend christelijke Zambia met traditionele rituelen
en symboliek gepaard. Vele Zambianen vrezen dat crematie de rust van de
geest van de overledene verstoort omdat de gebruikelijke rituelen -
teraardebestelling en zegening - niet kunnen beoefend worden, zegt Yizenge
Chondoka, historicus aan de universiteit van Zambia. Ook de kleine
zelfgebouwde altaren op de begraafplaatsen zijn belangrijk: de Zambianen
raadplegen er de geesten van de doden. Bovendien kan de rusteloze geest van
een overleden familielid kan een familie veel onheil bezorgen.

Toch sporen de lokale overheden de bevolking sinds kort aan om voor crematie
te kiezen. De weerstand van de erg bijgelovige Zambianen tegen zulke bruuske
veranderingen in hun culturele praktijken is voorspelbaar hevig. Wat de
regering moet doen is extra gronden aankopen, vindt professor Chondoka.

In de hoofdstad Lusaka is meer dan een kwart van de bevolking met HIV
besmet. De leeftijdsgroep tussen 15 en 49 is het zwaarst getroffen en de
gemiddelde levensverwachting is van 45 naar 35 jaar gedaald. De praktische
problemen die nu opduiken vormen een maatstaf voor het menselijke lijden dat
de epidemie veroorzaakt.

Veel christelijke Zambianen verwijzen naar de dood en begrafenis van Jezus
als een voorbeeld. Crematie is voor hen een heidens gebruik, dat eerder
samenhangt met reïncarnatie en ingaat tegen de Afrikaanse tradities. De
tegenstanders van crematie eisen dat de lokale overheden andere oplossingen
bedenken dan respectloze lijkverbranding. Volgens hen is er nog meer dan
genoeg land om alle doden een waardige begrafenis te garanderen.

Toch zijn er ook voorstanders van crematie. Zij vinden het absurd om
waardevol vruchtbaar land aan de doden te geven terwijl de levenden dat land
zeer goed kunnen gebruiken. Meer begraafplaatsen is dan ook geen optie. De
voorstanders pleiten voor meer ratio in het spirituele debat: zij zien het
lichaam als een louter vehikel voor de geest. Na de dood gaat de geest
elders heen, en kan het nutteloze vehikel verbrand of begraven worden.

Rituelen hebben wel degelijk hun functie, maar kunnen ook elders worden
uitgevoerd: in de kerk, thuis, op de oever van de rivier of bij de
bewaarplaats van de asse, zegt Fisho Mwale, de ex-burgemeester van Lusaka,
die de de eerste was om het taboe rond crematie te verbreken.De kern van de
culturele tradities blijft daarbij onaangetast.

Het hele debat holt de feiten wat achterna. De overvolle begraafplaatsen
laten de mensen weinig keuze, en onder druk van de omstandigheden lijkt de
psychologische aanvaarding te moeten volgen. De hindoe Ramesh Patel,
directeur van het enige crematorium van Lusaka, heeft het aantal zwarte
Zambiaanse gebruikers alvast zien toenemen. Hij gelooft dat die mensen de
waarde van een crematieritueel inzien: er is een sterker gevoel van afscheid
en afsluiting dan bij een begrafenis waar het intacte lichaam van de
overledene onder de grond verdwijnt. Hij pleit voor een louterend vuur dat
plaats maakt voor een vruchtbaar nieuw begin.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.