De democratie van de stembus

Inderdaad, er kan veel gezegd worden over het protest van 30 juni en over Tamarod: dat de beweging geïnfiltreerd is of gebruikt wordt door aanhangers van het oude regime om de macht opnieuw te grijpen. Of dat de beweging geen echt alternatief biedt. Uiteindelijk wordt het aftreden van president Morsi in één adem genoemd met de eis om vervroegde verkiezingen te organiseren.

Alsof verkiezingen voor een wonder zouden zorgen. Maar de massa die de beweging wist aan te trekken is ongelooflijk groot. En dat op zich blijft bewonderingswaardig. Dat dit geen indruk maakt op Morsi is een andere kwestie.

Irhal 

Toegegeven, “Irhal!” (“Ga weg!”) kwam deze keer anders aan dan toen datzelfde woord, twee en een half jaar geleden, vanop het Tahrirplein weerklonk. Het was toen de authentieke stem van het volk dat weerklonk. De stem van een volk dat er genoeg van had en “genoeg” zegt. Genoeg van de president, van zijn zoon, van zijn vrouw, van zijn binnenlandse kliek en van zijn buitenlandse vrienden. Een volk dat brood op de plank wil zien en dat in zijn waardigheid hersteld wil worden. Een volk dat uiteindelijk zijn land opeist.

De “Irhal” van 30 juni laat inderdaad een nasmaak achter. Het brengt veel angst met zich mee. En die angst begint zich te vertalen op de grond. Meteen na de toespraak van Morsi kwam het op verschillende plaatsen in Egypte tot confrontaties tussen aanhangers en tegenstanders van de president. Met doden en gewonden tot gevolg.

Maar de angst is er niet alleen omdat Morsi weigert af te treden. Die angst was van in het begin aanwezig. Er lijkt  geen einde te komen aan de vicieuze cirkel waarin Egypte zich bevindt. Het leger heeft al van zich laten horen en dat bevestigt de angst van de activisten die hiervoor gewaarschuwd hebben en daarom geweigerd hebben deel te nemen aan de opstand van 30 juni.

Ongeorganiseerd

De oppositiepartijen hebben van hun kant alle geloofwaardigheid verloren. Hun rol is al lang uitgespeeld, want ze zijn niet de motor van verandering, de elite die het volk vooruit trekt. De straat gaat hen voor. Dat was op 25 januari 2010 al duidelijk en dat is nu niet anders.

Langs de andere kant zijn de revolutionairen niet uitgegroeid tot een sterke beweging. Ze zijn in staat om te mobiliseren maar ze zijn niet in staat om zelf de leiding te nemen en de verandering die ze opeisen zelf te verwezenlijken. Dat komt misschien omdat de opstand in Egypte een echte volksbeweging is en niet het georganiseerde werk van een elite of van een groep met een duidelijke strategie en een stappenplan om de macht te grijpen. 

Of komt het omdat de kracht van het grote geld moeilijk te breken is? Of misschien omdat er slechts sprake kan zijn van reële verandering wanneer ook een deel van het oude regime zich tegen datzelfde regime keert?

De voorbije dagen kwamen oude voorstellen weer naar boven, zoals het samenstellen van een presidentiële raad. Er was weer sprake van een overgangsperiode en van het schrijven van een nieuwe grondwet vooraleer parlementaire verkiezingen te houden. Mohamed ElBaradei, die het verwijt krijgt dat hij nooit zijn verantwoordelijkheid heeft willen opnemen, wordt opnieuw naar voren geschoven als mogelijke tijdelijke leider tijdens de overgangsperiode.

Verrassend volk 

De situatie in Egypte heeft vele lagen. Het land heeft een lange periode van onstabiliteit voor de boeg. Het zou pretentieus zijn om vanuit een luie zetel te pretenderen de juiste analyse te maken laat staan een oordeel te vellen. 

Eén van de belangrijkste aspecten van deze tweede fase van de revolutie is dat de Egyptenaren blijven verrassen. Dat de massa het in haar hoofd haalt om amper één jaar nadat de moslimbroeders aan de macht zijn gekomen weer de straat op te gaan om de president af te zetten spreekt alle hautaine en denigrerende commentaren over de Arabische volkeren tegen. En dat op zich geeft een goed gevoel.