De voorouders staan aan de zijlijn

Het geloof in de krachten van onze voorouders
maakt van ons geen primitieven, zegt Vusi Malambe, een voetballer uit
Swaziland. Hij is niet de enige Afrikaanse speler die de hulp van zijn
voorouders en van traditionele genezers inroept om een streepje voor the
hebben op de tegenstander. Op de Afrika-cup in Mali in februari werd
nochtans alles aan gedaan om de magische praktijken uit het stadion te
bannen. De traditionele genezers werden officieel verbannen uit de
kleedkamers. Maar het blijkt niet zo makkelijk om het Afrikaanse bijgeloof
los te maken van de sport. De hekserij heeft sinds jaar en dag een vaste
stek in het Afrikaanse voetbal.


Tijdens de Afrika-cup waren de kleedkamers officieel verboden terrein voor
traditionele genezers die vele Afrikaanse teams doorheen het seizoen
bijstaan met geneeskrachtige kruiden. Als een gewone teamdokter een
traditioneel medicijn wil gebruiken om zijn team bij te staan dan mag hij
dat altijd doen, maar de tijd dat ‘hekserijdokters’ in de kleedkamers is
definitief voorbij, verklaarde een official van de Cup.

De term witchdoctors jaagt de traditionele genezers de gordijnen in. Maar
hoewel het verbod gerespecteerd werd op de Afrika-cup, zijn ze terug van
nooit weggeweest. De meeste kenners uit de Afrikaanse sportwereld zijn ervan
overtuigd dat de traditionele geneeskunde zijn stek in het voetbal niet zo
gauw zal prijsgegeven. Het geloof in traditionele rituelen om de eigen ploeg
geluk te bieden en de tegenstander te verslaan met de hulp van bovenaardse
krachten, biedt Afrikaanse teams een psychologisch voordeel dat niet te
onderschatten is.

Volgens de tinyanga’s of traditionele genezers zelf biedt dat de
traditionele geneeskunde een spiritueel en een medisch voordeel. Amos Pfumo,
een traditioneel genezer uit de provincie Maputo in het zuiden van
Mozambique, zegt dat er kruiden zijn die de prestaties van een atleet op
legale wijze kunnen opkrikken. Tijdens een rite genaamd de kucinisa
(letterlijk: rechttrekken) behandelt Pfumo voetballers met een mix van
medicijnen en gebedssessies. Het lichaam van de atleet wordt op strategische
plaatsen - vooral de benen - geprikt met een naald van een stekelvarken en
ingesmeerd met een poeder dat uiteindelijk in het bloed van de voetballer
terechtkomt. De kruiden versterken de speler lichamelijk, maar dienen ook
als een communicatiemiddel met de voorouders.

De geesten zullen de speler leiden en hem tot het beste van zijn kunnen
opstuwen. De voorvaderen kunnen hem geen capaciteiten geven die hij normaal
niet bezit, maar ze zullen ervoor zorgen dat hij optimaal gebruik maakt van
zijn talenten, argumenteert de tinyanga. Volgens Pfumo geven de geesten
leiding tijdens een match als je ze op voorhand op de juiste manier
aanspreekt.

Onder Afrikaanse trainers, officials en sportjournalisten zal je weinig
mensen vinden die dezelfde stelling verdedigen, maar de meesten erkennen dat
het psychologisch voordeel van hekserij op een voetbalveld niet te
onderschatten is. Lwazi Dlamini, sportjournalist voor de Times of Swaziland,
gelooft dat het succes van hekserij op en rond het voetbalveld te verklaren
is omdat het mentaal oppept. De teams voelen zich beter wanneer ze
bescherming en sturing hebben van hun voorouders, zegt ook Maswazi
Simelane, directeur Sport en Cultuur van het Afrikaanse koninkrijkje
Swaziland. Bongani Mngomezulu, de coach van de Black Mambas, het lokale
voetbalteam van de Zuid-Afrikaanse stad Durban: Vele coaches hebben
gemengde gevoelens over de ‘voorouders’, maar in werkelijkheid gebruiken we
traditionele genezers om onze spelers ‘recht te trekken’. Het geeft hun een
psychologische opkikker. Als ze geloven dat hun spirituele voorouders aan
hun zijde staan, dan kunnen ze erg geïnspireerd spelen.

De keerzijde van de hekserij zijn de vuile truckjes en de zwarte magie. Het
geloof in de krachten van onze voorouders maakt van ons geen primitieven,
vindt Vusi Malambe. Maar het gebruik van zwarte magie, en van mutsi
(medicijnen die beheksen) is achterlijk. Sportjournalist Dlamini: Ik heb
het dikwijls mogen meemaken dat er aan de zijlijn een geit werd geslacht net
voor het begin van de match. Zogezegd om de voorouders te eren, maar
vervolgens trekken ze met de blaas en het bloed van het beest een lijn waar
de tegenpartij over heen moet. Sommige jongens geloven dan dat ze behekst
worden en dat ze een been zullen breken of blind worden. Ik heb al ploegen
forfait zien geven omdat ze weigerden het veld te betreden.

Dlamini moet lachen als hij eraan terugdenkt, maar hij gelooft dat
traditionele genezers een rol moet spelen in het Afrikaanse voetbal. Maar
de vuile trucjes op de tegenstander uit te schakelen geven het Afrikaanse
voetbal een slechte naam. Het laatste was Afrika nodig heeft is weer dat
beeld dat we het continent van het bijgeloof zijn.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.