Iraanse vrouwen demonstreren voor gelijke rechten

De demonstranten, onder wie ook mannen, willen dat een einde komt aan alle juridische discriminatie op basis van geslacht. Daarnaast eisen ze verandering van islamitische wetten die mannen beschermen ten koste van vrouwen als het gaat om kwesties als polygamie, scheiding, voogdij over de kinderen, arbeidsrecht, reisbeperkingen, volwassen leeftijd en de waarde getuigenissen van vrouwen bij rechtszaken.

In de huidige wetgeving is een vrouw de helft waard van een man. Zo moeten bij rechtszaken waar twee getuigen nodig zijn, vier vrouwen verschijnen om aan die eis tegemoet te komen. Daarnaast is het mannen toegestaan om meer dan één vrouw te hebben en kunnen vrouwen geen scheiding aanvragen. En als de rechtbank instemt met een scheiding, dan krijgt de man doorgaans de kinderen toegewezen. Vrouwen hebben nog steeds toestemming van hun man nodig om buitenshuis mogen te werken en het land te kunnen verlaten.

Zelfs als het gaat om leeftijd, kent Iran bepalingen die mannen welgevallig zijn: meisjes worden op negenjarige leeftijd als volwassen beschouwd en mogen dan dus ook uitgehuwelijkt worden. Activisten willen dat die leeftijd verhoogd wordt tot achttien jaar.

Zo’n tweeduizend Iraanse mannen en vrouwen ondertekenden een verklaring waarin deze eisen zijn vastgelegd. Meer dan vijftien internationale organisaties, tientallen Iraanse webloggers en activisten in de hele wereld steunen de demonstratie. De verklaring kan niet in Iraanse kranten gepubliceerd worden, maar verschijnt wel op weblogs op internet.

Vorig jaar liep een vreedzaam protest voor vrouwenrechten uit op gewelddadigheden toen de politie de demonstratie verstoorde. Volgens de verantwoordelijke functionarissen was er geen toestemming voor verleend. De demonstranten, vooral vrouwen, wezen erop dat in artikel 27 van de grondwet staat dat voor een vreedzaam protest geen vergunning nodig is. De demonstratie in 2005 was de grootste sinds 1980, toen tienduizenden mensen demonstreerden tegen kledingvoorschriften.

De activisten hopen dat maatschappelijke organisaties de druk op de regering blijven opvoeren. Tot nu toe hielden de twaalf conservatieve vrouwen in het Iraanse parlement zich afzijdig. Ook nam geen enkele groepering uit veiligheidsoverwegingen verantwoordelijkheid voor de actie. Vorig jaar kregen de organisatoren van een soortgelijke demonstratie te maken met bedreigingen.

Volgens de politie leidt vreedzaam protest onvermijdelijk tot politiek protest. In Iran, waar politiek sterk verweven is met de islamitische wet, wordt protest meestal opgevat als kritiek op de Islamitische regering en ondermijning van het imago van eenheid dat de regering wil uitstralen.

Elke wijziging in de grondwet die vrouwen meer rechten geeft, vereist ook een wijziging in de islamitische wet en goedkeuring door hooggeplaatste ayatollahs. Die blokkeerden vorige maand nog een voorstel om vrouwen toe te laten bij voetbalwedstrijden van mannen.

De activisten krijgen in een brief steun van vijf Nobelprijswinnaars: Shirin Ebadi uit Iran, Jody Williams uit de Verenigde Staten, Betty Williams uit Ierland, Wangari Maathai uit Kenia en Rigoberta Menchu uit Guatemala.(JS)

Omid Memarian

*Omid Memarian is een Iraanse journalist en gastdocent aan de Universiteit van Berkeley (VS). In 2005 kreeg hij de Human Rights Defender Award van mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch.