Nieuwe hongersnood dreigt in zuidelijk Afrika

De slechte tijding wordt publiek gemaakt na de laatste bijeenkomst van de SADC. De 14 leden van het regionale verbond onderzochten het voedselaanbod en noden in de regio, en komt tot schrikwekkende vaststellingen. Volgens de SADC heeft de hele regio een voedseltekort van om en bij 3,5 miljoen ton maïs. Vorig jaar was dat nog 1,16 miljoen ton. Voor rijst, gierst en tarwe bedraagt het 360.000 ton, 380.000 ton en 884.000 ton.

Terwijl de meeste landen nog geen voorspelling hebben gedaan over de omvang van de oogst van het huidige seizoen, zijn er aanwijzingen genoeg dat die onder het gemiddelde van 17 miljoen ton duikt - en dat was al niet voldoende om alle monden te voeden. Vorig jaar werd een povere 15,88 miljoen ton opgehaald, dit jaar zou het nog minder worden.

Door de aanhoudende droogte zullen meer dan 600.000 Zimbabwanen er zeer spoedig acute nood hebben aan voedselhulp - de regering riep de huidige oogst al uit tot ‘nationale ramp’. Het naburige Malawi wordt dan weer geteisterd door overstromingen - 6.000 hectaren zijn beschadigd. Het huidige voedseltekort brengt er ook de toekomstige voedselzekerheid in het gedrang. De maïs op het veld wordt nog vóór de oogsttijd geconsumeerd, aldus de SADC.

Ook in Swaziland, Botswana, Namibië en Tanzania zal de droogte de oogstverwachtingen drukken. In Tanzania wordt een daling van 10 procent van de maïsoogst - vorig jaar 2,58 miljoen ton - verwacht. Meer dan 116.000 mensen, verspreid over een tiental districten hebben bijstand nodig. Ook Swaziland ziet de bui hangen en vreest een abnormaal kleine maïsoogst binnen te halen.

De nakende nood is onder meer te wijten aan de weersomstandigheden. Volgens voorspellingen zal de droogte aanhouden, terwijl hevige neerslag in Zambia en noordelijk Mozambique een gelijkaardige verwoestend effect heeft. Maar ook de hoge prijzen voor kunstmest, zaden en pesticiden zorgen voor een lagere output - boeren kunnen ze eenvoudigweg niet meer betalen. En de consument betaalt uiteraard mee: door het schrale aanbod is de prijs voor maïs in drie SADC-landen verdubbeld. Onbereikbaar duur voor arme gezinnen.

In Zimbabwe en Angola komen er nog andere factoren bij. Bij de controversiële landhervorming in Zimbabwe wordt land van blanke boeren aan landloze, zwarte boeren gegeven. Het betekent voor veel landbouwbedrijven een bruuske stop van de activiteiten, terwijl de nieuwe eigenaars niet altijd al over de capaciteit beschikken om de hoge productiviteit te herhalen. Volgens voorspellingen zal de oogst er dit jaar 53 procent lager liggen dan de vorig jaar reeds magere 1,48 miljoen ton. En in het door burgeroorlogen verscheurde Angola zal, ondanks de goede weersomstandigheden daar, 204.000 ton maïs tekort zijn.

De oplossing ligt niet voor het grijpen. In Zambia, Zimbabwe en het relatief afgesloten Malawi blijven de voedselimporten zeer laag, waardoor volgens de SADC de gezinnen die door een van de magerste oogsten van de afgelopen jaren gaan, verstoken blijven van hulp. Snelle voedselhulp is van cruciaal belang om hongersnood op grote schaal te voorkomen, luidt het. Alleen Zuid-Afrika doet het prima, en heeft zelfs een overschot.