Dossier: 
Nieuwjaarsbrief aan Bert S. (met de S van Swoosh)

Ik wens je voor 2018 een slecht geweten

screenshot: https://news.nike.com/news/nike-basketball-unwraps-its-annual-set-of-festive-signature-footwear

 

Hi Bert. Long time no see!

Ik begin maar in het Engels, omdat ik op je LinkedIn pagina zie dat je tegenwoordig in Portland, Oregon woont en werkt. Voor het weer heb je het niet gedaan, veronderstel ik, want volgens de online informatie is het bij jou net even koud en nat als bij ons, in de Kempen. Remember?  Uiteraard herinner je je de Kempen. Wie niet, als je er ooit gewoond, geleefd of gewerkt hebt? En of je er gewerkt hebt.

Je bouwde op de schrale zandgrond een indrukwekkend bedrijf uit dat goederen levert aan heel Europa, het Midden-Oosten, Afrika en wie weet waar nog. Nike’s European Logistics Campus is intussen verspreid over vier gemeenten (voor de kenners: Laakdal, Meerhout, Ham en Herentals), er werken zo’n 3000 mensen, en jij zorgde er mee voor dat die enorme bedrijfsruimtes draaien op lokaal opgewekte, hernieuwbare energie: vijf extra hoge windmolens, voetbalvelden zonnepanelen op het dak, biomassa, geothermie en waterkracht.

De groene investeringen mochten niet als kosten op de balance sheet terecht komen, dat zou de internationale raad van bestuur nooit laten passeren

In een panelgesprek vertelde je me ooit dat je “creatieve oplossingen” had moeten bedenken om die groene stroom te realiseren, want die investeringen mochten niet als kosten op de balance sheet terecht komen, dat zou de internationale raad van bestuur nooit laten passeren. Dus verhuurde je de plukjes grond waarop de windmolens kwamen aan de constructeur die ze zelf bouwde. En de daken verhuurde je aan Eneco, die er zonnepanelen op legde.’ Groen, creatief en winstgevend.

Hoe groen Nike au fond is, daarover wil ik het in deze nieuwjaarsbrief niet hebben. Het is Kerst voor iedereen. Maar over dat creatieve en winstgevende, daarover moeten we het wel even over hebben, voor ik je mijn beste wensen aanbied voor het Nieuwe Jaar. Want het bedrijf dat je eerst in de Antwerpse Kempen leidde, vervolgens vanuit Hilversum als Vice President Europe Operations internationale vleugels gaf, en nu in Portland als Vice President North America Operations –a 15 billion dollar business- vorm geeft, is blijkbaar wel héél creatief geweest op fiscaal gebied. En dat keurde de internationale raad van bestuur wel goed, want het zorgde niet voor kosten, maar voor een spectaculaire toename van de winsten op die fameuze balans.

Hoe creatief je bedrijf was, dat blijkt uit de Paradise Papers, hét internationale onderzoek van 2017. Kristof Clerix, een van de journalisten die samen het International Consortium for Investigative Journalists deze megalek heeft uitgespit, heeft dertien jaar voor MO* gewerkt en ook al publiceert hij nu bij Knack, toch beschouw ik hem nog altijd als één van ons. En dus lees ik zijn stukken met dubbele interesse. Wat hij begin november te melden had over Nike, was niet fraai, Bert.

Nike maakte begin deze eeuw een overeenkomst met de Nederlandse overheid die Nike toeliet om tien jaar lang inkomsten te verschuiven naar Bermuda, in de vorm van betaling van royalties voor het gebruik van de gebruiksrechten op de “merken” van je eigen merk: de swoosh op de schoenen, bijvoorbeeld. Die schoenen worden in Laakdal opgestapeld en van daaruit verspreid, maar de facturen worden naar Nederland gestuurd, omdat het geld van daar makkelijk én legaal weggesluisd mocht worden naar Bermuda. Resultaat: tien jaar geleden was de nettowinst 1,49 miljard dollar per jaar, het jongste jaarverslag noteert 4,24 miljard dollar nettowinst. Creatief en winstgevend, zeker!

De belastingvrije schatkist van Nike is intussen al meer dan 12 miljard dollar zwaar

Nike stortte in de periode 2010-2012 liefst 3,86 miljard dollar op zijn eigen, belastingvrije rekening in Bermuda. Sinds 2014 is zelfs dat niet meer nodig, want de Nederlandse regering liet een nieuwe constructie toe voordat de andere afliep. Die constructie zorgt ervoor dat er nog minder belastingen betaald worden, en dat de belastingvrije schatkist van Nike intussen al meer dan 12 miljard dollar zwaar is. Volgens de American Chamber of Commerce in Nederland gebruikt 80 procent van de Amerikaanse bedrijven in Nederland die juridische structuur. Het is geen geheim waarom. Maar dat is geen verschoning, Bert, dat is juist het probleem.

Ik schrijf je deze brief, Bert, omdat ik de puzzel niet in elkaar krijg. Ik ken je niet alleen als je echt joviale en groene, maar ook als een sociaal bewogen ondernemer. Maar een echte sociale ondernemer, die zorgt er toch voor dat zijn bedrijf niet alleen ‘voldoet aan de fiscale regelgeving’, zoals de steriele reactie op de vragen van de ICIJ-journalisten klonk. Die zorgt ook dat het bedrijf zijn bijdrage levert aan de maatschappij waarvoor het produceert en waaruit het geschoolde werkkrachten, functionerende snelwegen en kanalen, sociale vrede en een betrouwbare rechtsstaat krijgt, toch? Ik weet wel dat Nike niet “jouw” bedrijf is, maar toch.  Hoe denken jullie bij al die Nike Headquarters, Subsidiaries, Innovatives en Holdings eigenlijk dat de toekomst eruit zou zien als iedereen even inhalig was als jullie? Als ook de kmo’s, goed voor 90 procent van onze economie, de onbetaalbare advocaten en veel te duren fiscale consultants zou kunnen betalen om ook aan “fiscale optimalisatie” te doen? Als iedereen, met andere woorden, de dividenden van de aandeelhouders en de ongetwijfeld exuberante lonen van de executives belangrijker zou beginnen vinden dan sociale rechtvaardigheid en maatschappelijke verbondenheid?

Ik wil hier geen nieuwjaarsversie schrijven van het “papa is niet kwaad, hij is teleurgesteld” cliché. Ik ben namelijk wél kwaad. Kwaad op alle grote bedrijven die gedaan krijgen wat hardwerkende kleine zelfstandigen of lokale KMO’s, laat staan werkenden en werklozen niet gedaan krijgen. Kwaad op de partijen en organisaties die hun eigen achterban niet verdedigen tegen de grote graaiers zoals Nike. Kwaad op jou ook dat je meedraait in een organisatie die de samenleving -legaal- besteelt. Kwaad op alle overheden -de Belgische, de Nederlandse, en ga maar door- die dat stelen mogelijk maken. Ik lees in Trouw dat het Nederlandse ministerie van Financiën al bezig is met het bedenken van een nieuwe graaiconstructie voor jullie, tegen 2020, wanneer de huidige CV-constructie van de EU moet verdwijnen. Daar ga je toch van kotsen, niet?

Het Nederlandse ministerie van Financiën is al bezig met het bedenken van een nieuwe graaiconstructie , tegen 2020, wanneer de huidige CV-constructie van de EU moet verdwijnen. 

Maar goed. De nieuwjaarswensen. Want de winterse zonnewende belooft ons altijd weer een nieuw begin. Zonder die hoop houden wij het niet vol. En om hoop geloofwaardig te maken, hebben wij goede voornemens en de allerbeste wensen nodig. Want zonder elkaar, bakken wij er niets van.

Ik wens je, beste Bert, voor 2018 een slecht geweten. Niet omdat ik je iets kwaads toewens, integendeel: een geweten is wat de mens onderscheidt van de Artificiële Intelligentie die je collega’s bij Google ontwikkelen. Een geweten is altijd ongemakkelijk geweest, in Judea en Samaria twee millennia geleden, in 1552 -vraag dat maar aan fra Bartolomé de la Casa-, en in Portland, Oregon anno 2018. Ik wens je onrust en onzekerheid, en tegelijk de moed om die uit te spreken. Je zit intussen zo hoog in het bedrijf dat je groene en sociale stem moet wegen, en als dat niet het geval is, weegt het bedrijf op jouw stem.

Ik geloof nog altijd dat mijn wens en jouw wens overeenkomen: de wens dat het bedrijfsleven écht voor de samenleving werkt, écht zorg draagt voor klimaat en werknemers, écht bereid is om ‘bij te dragen tot vele samenlevingen in de wereld’. (Er stond ‘vele economieën’ in de reactie van Nike, maar dat is flauw en veruit onvoldoende: een bedrijf dat produceert en winst maakt “draagt bij tot de economie”, net zoals elk ongeval, elke brand en elke overstroming. De economie is een fictie als ze niet ingebed is in een levendige samenleving, dat weet jij.) Ik wens je dus voor 2018 een Nike dat echt zijn belastingen betaalt. In elk land waar het bedrijf actief is.

Dit seizoen hoopt iedereen op een origineel cadeau. Ik heb je geen geschenken te geven, die krijg je van het bedrijf. Maar een originele nieuwjaarswens, die krijg je dus wel. Get up, stand up. Stand up for our common rights!

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.