Tijd voor bezinning

‘Vlaanderen heeft geen belang bij klimaatobstructie’

George Jurgens (CC BY-NC 2.0)

‘Moet de federale staat ook niet proberen een aandeel te verwerven in de windturbines op zee? De nieuwe krachtbronnen van zon en wind kunnen via overheidsinkomsten iedereen ten goede komen.’

‘Keer op keer blijkt Vlaanderen in West-Europa een eiland van lage klimaatambities. Dat lijkt gebaseerd op de achterhaalde visie, onder andere populair bij N-VA-politici, dat goed milieubeleid slechts een kostenpost is.’ Maar een offensief klimaatbeleid is volgens MO*redacteur John Vandaele ook een verstandig economisch beleid. ‘Vraag dat maar aan de Zweden of de Nederlanders.’

Zaterdag 12 december konden landen hun verhoogde klimaatambities in het kader van de klimaatovereenkomst van Parijs meedelen. 75 landen meldden zich met verhoogde ambities. China liet weten dat het tegen 2030 zijn zonne- en windinstallaties zal verdrievoudigen, naar een totaal van 2000 gigawatt. (bijna 100 keer het totale Belgische energievermogen).  India zal zijn beloftes voor Parijs vroegtijdig – het bouwt 450 gigawatt extra aan zonnepanelen tussen 2022 en 2030. Finland wil als eerste land klimaatneutraal zijn tegen 2035. Zweden volgt in 2045 en bouwt mee aan de eerste staalfabriek die op waterstof draait.

Het wordt een traditie dat ons land een eiland in West-Europa is inzake klimaatbeleid.

Alle lidstaten van de Europese Unie ten westen van wat ooit het Ijzeren Gordijn was, verkondigden verhoogde ambities. Portugal, Spanje, Italië, Frankrijk, Duitsland, Luxemburg, Nederland, de vier Scandinavische landen uiteraard, Ierland, Oostenrijk … Allen, behalve België. Het wordt stilaan een traditie dat ons land een eiland in West-Europa is inzake klimaatbeleid. Wat is het geheim van onze opmerkelijke positie?

Belgische knoop = Vlaamse weerstand

Vlaanderen is het geheim. Eigenlijk is Vlaanderen ook het eiland van lage ambities. De andere gewesten willen immers wél een ambitieuzer beleid voeren. Meer zelfs, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werd zaterdag onrechtstreeks vermeld als een van de 72 steden die zich aansloten bij de Race to zero, een wereldwijde campagne van steden, regio’s, ondernemingen, financiers en universiteiten die initiatieven aangaan op weg naar een nuluitstoot van broeikasgassen.

België kon op de laatste Europese top wel nog mee het Europese akkoord rond een emissiereductie met 55 procent tegen 2030 ondertekenen, omdat Vlaanderen dat in principe toch niet kon blokkeren. Als de gewesten het niet eens geraken, moet België zich gewoon onthouden. Dan stoomt de Europese Unie toch gewoon door en heeft Vlaanderen niks in de melk te brokkelen. Dan probeer je als Vlaams Gewest liever wat zinnen in het slotakkoord te krijgen. Zo is het dit keer gelopen.

Naar verluidt kon België geen ambities etaleren omdat de federale regering geen bijkomende complicaties wilde – lees: de onderhandelingen tussen en met de gewesten (en Vlaanderen in het bijzonder) niet verder wenste te compliceren.

Er moet immers nog heel wat afgesproken worden op Belgisch niveau. Om te beginnen moet er beslist worden hoe de verhoogde Europese doelstellingen voor 2030 — de reductie van de uitstoot met 55 in plaats van met 40 procent — zullen verdeeld worden. Ook de Belgische engagementen inzake internationale klimaatfinanciering moeten verdeeld worden, evenals de inkomsten uit het veilen van emissierechten binnen het Europese systeem voor emissiehandel. Voor de periode 2021-2030 moeten de onderhandelingen over al die zaken nog beginnen. De hoop is dat dit lukt voor de klimaattop van Glasgow in november 2021.

Naar verluidt kon België geen ambities etaleren omdat de federale regering de onderhandelingen tussen en met de gewesten niet verder wenste te compliceren.

Het uitbouwen van een klimaatbeleid legt niet voor het eerst de zwaktes van de Belgische staatshervormingen bloot. Net als bij het rekeningrijden moet ook in dit geval tussen negen partijen verspreid over vier regeringen een akkoord gevonden worden. Het zou natuurlijk makkelijker zijn indien dit kan gebeuren onder zeven partijen in één federale regering.

Het klimaatdossier zou politiek gebruikt kunnen worden om te bewijzen dat België niet werkt. Maar het zou wenselijk zijn dat met name de N-VA zich hier even verstandig opstelt als tijdens de pandemie, het gaat hier immers op termijn potentieel om nog méér mensenlevens. Bovendien zetelen CD&V en Open VLD niet alleen in de Vlaamse regering, ze maken ook deel uit van wat volgens premier Alexander De Croo  “de groenste federale regering ooit” is. Dat kan er mee toe leiden dat de Vlaamse regering meewerkt aan een ambitieus Belgisch klimaatcompromis.

Goed milieubeleid is goed economisch beleid

Is het geen tijd dat de Zweedse regering – en in de eerste plaats de N-VA – zich bezint? De N-VA lijkt milieubeleid en hernieuwbare energie nog altijd uitsluitend als een financiële kostenpost te bekijken. Dat klopt niet. Investeringen vergen geld, maar ze leveren toekomstige opbrengsten. In allerlei vormen.

Zelfs het Internationaal Muntfonds geeft in zijn laatste jaarverslag aan dat klimaatverandering tot groeiende economische schade zal leiden.  Dit voorjaar kon Zuhal Demir (N-VA), Vlaams minister van Milieu, niet uitsluiten dat er door de aanhoudende droogte op een bepaald moment geen water meer uit de kraan zou komen. Onze landbouwsector kreunt nu al onder de gevolgen van de voorjaarsdroogtes. 

Het IMF bepleit dan ook doortastend beleid met publieke investeringen, subsidies voor hernieuwbare energie en onderzoek en ontwikkeling, het stopzetten van subsidies voor fossiele brandstoffen … Edoch, nog geen twee maand geleden moest het Vlaams Gewest, bij wijze van Europese boete, 22,5 miljoen euro betalen aan Denemarken omdat het zijn doelstellingen inzake hernieuwbare energie niet wist te vervullen. Lees: door ons lakse beleid moeten we koploper Denemarken helpen in plaats van die middelen in eigen hernieuwbare energie te kunnen investeren.

Met name hernieuwbare energie kan financiële opbrengsten hebben voor alle Vlamingen. Aspiravi heeft in Vlaanderen het meest windturbines gebouwd. Het bedrijf is eigendom van 94 gemeenten en in principe komen de winsten ten goede aan de inwoners van die gemeenten. In 2019 ging het om 13 miljoen euro. De havenbedrijven in Antwerpen en Zeebrugge kiezen ervoor om mede-eigenaar te worden van windturbines in hun haven en worden daar financieel beter van. Ook de windturbines op zee zijn ten dele eigendom van publieke actoren en moet in principe dus de burger dienen. Wel is het zo dat deze voordelen nogal onzichtbaar blijven, en in elk geval veel onzichtbaarder dan onze stroomfacturen. De nieuwe krachtbronnen van zon en wind kunnen via overheidsinkomsten iedereen ten goede komen, zoals de olie in Alaska elke inwoner van Alaska jaarlijks een dividend bezorgt. Als overheden dat willen en er ook helder over communiceren, kunnen gele hesjes ook ervaren dat groen beleid niet alleen resulteert in kosten. Waarom kunnen we niet met een CO2-taks de renovatie van woningen financieren voor mensen die dat zelf niet kunnen betalen, of goed geïsoleerde sociale huurwoningen bouwen?

Maar de economische voordelen gaan veel verder dan jaarlijkse financiële opbrengsten. Op de lange termijn is een verstandig – lees: groen – industriebeleid van levensbelang voor de toekomst van de Vlaamse bedrijven. De sectoren van de toekomst zijn immers klimaatneutraal: wie groene oplossingen bedenkt, heeft toekomst. En toch, als het gaat om ambitieus klimaatbeleid valt op dat België en Vlaanderen dikwijls afwezig zijn in het koppeloton. Sinds meer dan tien jaar komen landen bijeen in zogenaamde clean energy ministerials om aan de weg naar hernieuwbare energie te timmeren: alle Scandinavische landen en bijna alle West-Europese landen – uiteraard ook Nederland – nemen daaraan deel, maar ons land niet. Ook bij de C40-steden die in de spits van de klimaatambities willen lopen, zien we wel Amsterdam en Rotterdam, Oslo, Stockholm, maar geen Belgische steden.

Vlaanderen werkt aan een plan voor de vergroening van de zware industrie. In eender welk scenario zal daarvoor massaal veel meer hernieuwbare energie geproduceerd moeten worden. Toch zie je bij de Vlaamse regering voorlopig weinig impulsen voor zo’n explosie van groene energieproductie. Kenners zeggen me dat de nieuwe procedures voor kleine en grote zonne-installaties wellicht zullen leiden tot minder nieuwe zonne-energie. Daarnaast breidt windenergie op land zich heel traag uit wegens tijdrovende procedures die zich dikwijls eindeloos lang voortslepen. Eén enkele persoon die een kasteel bezit (maar niet woont) in de omgeving kan een windproject vijf jaar tegenhouden en nog is er geen einde in zicht.

Vlaanderen lijkt niet gehaast. We gaan niet echt voor veel meer hernieuwbare energie. Als Vlaanderen die houding niet bijstelt, komen er nog meer boetes. De Europese Unie duwt immers het gaspedaal in.

Soms wordt verwezen naar kernenergie als dé oplossing voor de toekomst, maar het argument van hoge kosten waar men zo vaak mee schermt als het gaat om zon-of windkracht, geldt daar nog veel meer. Daardoor liggen ook geen concrete plannen voor.

Verdien de naam ‘Zweedse coalitie’

Leiderschap is vereist om de bevolking te overtuigen van de urgentie van dit moment. Dat hebben de Zweedse regeringen tot nog toe nagelaten. In die zin zijn ze de naam Zweeds niet waard, want Zweden is wél een groene koploper. N-VA-voorzitter Bart De Wever beweerde meermaals dat Vlaanderen zich richt op het noorden van Europa. Dat blijkt veel te weinig in het klimaatdossier: Vlaanderen zit eerder op de lijn van landen zoals Polen die een ambitieuze Europese agenda bemoeilijken, dan op die van Nederland of de Scandinaviërs die voorlopers zijn.

Vlaanderen zit eerder op de lijn van Polen dan op die van Nederland of de Scandinaviërs.

Ik begrijp niet dat het vaak de politici zijn die het meest gehecht zijn aan Vlaanderen, die het minst bekommerd lijken om het feit dat een deel van dat Vlaanderen zal onderlopen als we de klimaatverandering niet onder controle krijgen. Ik begrijp niet dat dit perspectief hen niet verontrust. Of rekent men erop dat anderen – China met de helft van ons inkomen per hoofd – de kastanjes voor ons uit het vuur halen? Of is het – letterlijk – après nous le déluge? Waarbij men klimaatsceptici en kiezers die gewoon balorig geen verandering willen, biedt wat ze graag horen om zo een mooie uitslag bij de volgende verkiezingen te halen, terwijl de gevolgen op de lange termijn van een klimaatramp weinig in rekening worden gebracht.  Van de grootste Vlaamse partij mogen we meer leiderschap verwachten. De Volksunie, voorganger van de N-VA en wellicht de eerste politieke partij die gevoelig was voor het milieuthema, draait zich om in haar graf.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.