Angst en verwarring bij Myanmarezen na militaire coup

Onder de bevolking van Myanmar heersen angst en verwarring na de militaire coup in het land. Media vrezen voor een veel strenger beleid onder het militaire bestuur.

Ni Ni Aye besloot maandagochtend naar haar werk te gaan, een paar uur nadat het leger een coup had gepleegd en de noodtoestand had uitgeroepen in Myanmar. Ze werkt bij een van de grootste technologiebedrijven van Rangoon en probeerde haar collega’s en familie te bellen, maar de telefoonnetwerken lagen plat. Daarop daarop naar kantoor te gaan, in de hoop daar meer te weten te komen.

‘Ik zag geen pantservoertuigen of militairen met zware wapens, het was juist heel stil op straat’, vertelt ze. ‘Dat was verwarrend. Niemand had enig idee van wat er werkelijk gaande was. Toen realiseerden we ons dat alles eigenlijk in de hoofdstad gebeurde.’

Dat was geen geruststellende gedachte, want de familie van Ni Aye is kort geleden verhuisd naar Naypyitaw – sinds 2005 de hoofdstad van Myanmar. De stad ligt op 367 kilometer afstand van Rangoon en er gelden momenteel COVID-19-maatregelen. ‘Ik weet niet hoe het met hen gaat. Of er voedsel is in het quarantainecentrum. Ik kan ze niet bereiken en ben erg bezorgd’, vertelt ze.

Aung San Suu Kyi

Op de eerste dag van de coup verspreidde de algehele verwarring en angst zich over het hele land, blijkt uit verhalen van diverse mensen. De meesten waren zich er wel bewust van dat een coup zou kunnen plaatsvinden, maar ze hadden die niet zo snel verwacht.

Myanmar werd in 2011 weer democratisch, na bijna dertig jaar militair bewind. Na de eerste nationale verkiezingen in 2015 werd Aung San Suu Kyi geïnstalleerd als de burgerlijke leider van het land. Afgelopen november hield Myanmar opnieuw verkiezingen, die resulteerden in een verpletterende overwinning voor de Nationale Liga voor Democratie (NLD) van Suu Kyi.

Op 31 januari zei het leger dat de regering niet in staat was gebleken iets te doen met de beschuldigingen van stemfraude. Enkele uren later werd de coup bekendgemaakt.

Sommige oppositiepartijen, inclusief de Democratische Shan-nationaliteiten Partij (SNDP) en de Kayin Volkspartij (KPP), die de Shan- en Kayin-minderheden vertegenwoordigen, klaagden echter dat er gefraudeerd was bij de verkiezingen, zegt Htet Htet, journalist en secretaris van de Associatie van Vrouwelijke Journalisten in Rangoon.

Volgens Htet waren er op 31 januari signalen dat er een coup aan zat te komen. Het leger zei toen in een persbericht dat de regering niet in staat was gebleken iets te doen met de beschuldigingen van stemfraude.

Enkele uren later, op de ochtend van 1 februari, werd de coup bekendgemaakt via de tv-zender Myawaddy, die eigendom is van het leger. Dat gebeurde kort voor de openingssessie van het parlement. Het leger riep voor de duur van één jaar de noodtoestand uit en droeg de macht over aan legerleider Min Aung Hlaing.

Rohingya

Daarna werden diverse prominente politici, inclusief NLD-leider Suu Kyi en leden van haar kabinet, studentenleiders en schrijvers gearresteerd, volgens een bericht op sociale media dat gedeeld werd door Manny Maung, onderzoeker bij mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW).

Veel Rohingyaleiders hoopten dat Suu Kyi de wetgeving en het beleid zou veranderen. Tevergeefs.

Tijdens de periode-Suu Kyi werden Rohingyamoslims meedogenloos aangevallen en vervolgd. De minderheidsgroep van 600.000 mensen werd uitgesloten bij de verkiezingen van november – een gevolg van twee discriminerende wetten, de Burgerschapswet en de Verkiezingswet.

Beide wetten werden in 1982 door de militaire regering aangenomen om de Rohingya kiesrecht te ontnemen en te voorkomen dat Rohingya’s zich kandidaat konden stellen. De meeste Rohingya-families leven al generaties lang in Myanmar.

Veel Rohingyaleiders hoopten dat na de verkiezingen van 2015, NLD-leider Suu Kyi de wetgeving en het beleid zou veranderen. In plaats daarvan steunde de NLD het leger in de uitvoering van etnische zuivering, misdaden tegen de menselijkheid en mogelijke genocide op de Rohingya in de staat Rakhine, volgens activisten.

MEEST GELEZEN

• 1
  Schrijfster Tuly Salumu: ‘Dat gekwetste kind van toen ben ik nog altijd’
• 2
  Europese militaire ambities werpen schaduw over klimaatprioriteiten
• 3
  Schone energie gaf economie in 2023 een flinke duw in de rug 

Meer ruime voor repressie

‘Als de regering ons echt had willen beschermen, had ze ons erkend als burgers en stemrecht gegeven bij de recente verkiezingen. In plaats daarvan werden we vrijwel volledig uitgesloten bij de verkiezingen’, zegt Thun Khin van de Birmese Rohingya Organisation in het Verenigd Koninkrijk. ‘Zonder het basisrecht op burgerschap als Rohingya, zijn we qua naam en identiteit nog steeds kwetsbaar voor genocide.’

‘Het leger zal zeker doorgaan met oude repressiebeleid, maar heeft daarvoor nu nog meer ruimte’

Dus Mohammed, hoofd van de Rohingya Youth Association, vluchtte in 2017 uit de staat Rakhine, uit angst voor aanvallen op zijn leven door het leger. Het geweld in augustus 2017 in Rakhine dreef meer dan 700.000 Rohingya naar buurland Bangladesh.

Volgens Mohammed geeft de coup het leger meer vrijheid om minderheden te vervolgen. ‘Suu Kyi heeft niets gedaan om deze crisis op te lossen of de rechten van de Rohingya te herstellen. Het leger zal zeker doorgaan met oude repressiebeleid, maar heeft daarvoor nu nog meer ruimte’, zegt Mohammed vanuit Bangkok, waar hij nu woont.

Vrijheid van meningsuiting

Afgelopen september bestempelde de regering-Suu Kyi tijdens de COVID-crisis journalistiek tot niet-essentieel beroep, waardoor veel journalisten thuis moesten blijven. Dat maakte het moeilijk om verslag te doen van verkiezingsactiviteiten.

Het werd ook moeilijker om kranten en tijdschriften te drukken en die tot bij de lezer te krijgen. Veel bekende media stopten daardoor met de verkoop van kranten, terwijl de twee staatskranten die de regering steunen, wel in gedrukte vorm bleven verschijnen.

Op de ochtend van 1 februari werden in Myanmar de telefoondiensten uitgeschakeld. Mobiele data en internet werkten nog wel, maar via zeer zwakke verbindingen. De Myanmarese regering gebruikte internet en mobiele diensten geregeld als middel om de media en de vrijheid van meningsuiting in te perken.

In conflictregio’s zoals Rakhine en Chin hadden door de regering opgelegde internetbeperkingen grote invloed op de verkiezingen in november. Kandidaten en bewoners van de regio’s konden daardoor geen of weinig informatie uitwisselen.

In juni vorig jaar had het ministerie van Transport en Communicatie er al de 3G- en 4G-diensten stopgezet. Alleen 2G-datanetwerken werden toegestaan en die zijn te traag voor videogesprekken, e-mails of webpagina’s met foto’s of video’s.

Lees ook

‘Het leger ondermijnt de fragiele democratie van Myanmar’

Niet opvallen

Gevreesd wordt, vooral onder mensen die in de mediasector werken, dat onder het nieuwe bewind het versturen van data via internet volledig wordt stilgelegd.

Activisten van de NLD riepen eerder deze week hun aanhangers op kalm te blijven.

‘Momenteel kunnen we niet bellen. De datasnelheid was extreem laag en de verbinding werd telkens verbroken. Maar ik maak me zorgen dat we binnenkort helemaal geen toegang meer hebben tot datanetwerken’, zegt journalist Hsu, die haar volledige naam niet wil geven uit veiligheidsoverwegingen.

Activisten van de NLD riepen eerder deze week hun aanhangers op kalm te blijven en voorzichtig te zijn met publieke protesten. ‘Word niet woedend, doe even niets’, stond in een bericht van Zae Aye Moe dat werd gedeeld door honderden NLD-aanhangers.

Dat stond in contrast met de houding van Suu Kyi, die naar verluidt voor haar arrestatie een brief geschreven zou hebben waarin ze haar aanhangers opriep te protesteren.

Ook Htay Aung, een onafhankelijke politieke activist die kritiek had op de NLD en de verkiezingen in november en vervolgens gearresteerd door de NLD-regering, riep op tot kalmte.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

 eMO*: 1 keer per week het beste van MO*  MO*Mail: 3 keer per week het beste van MO*  Achter het verhaal  Ik ga akkoord met het privacybeleid *

Anti-spam code:

Onduidelijkheid

Free Express Myanmar, een bekende organisatie in het land die zich inzet voor vrijheid van meningsuiting, gaf geen verklaring uit. De organisatie publiceerde recentelijk een rapport over de vrijheid van meningsuiting in Myanmar.

‘De controle van de regering en het leger over het publieke debat en de media heeft de diversiteit van de meningen online sterk beperkt. Hoewel Facebook diverse officiële militaire accounts en pagina’s heeft verwijderd, bepalen bepaalde kwesties, inclusief het Rohingya-conflict en minderheidsgroepen, het online-verhaal’, staat in het rapport.

Een dag na de coup stelde de organisatie geen verklaring te hebben over de coup. ‘Ik vrees dat we even weinig van ons laten horen, totdat er meer duidelijkheid is over de nieuwe situatie’, zei een van de medewerkers desgevraagd.