Monocultuur, transgene gewassen en chemicaliën

Argentijnse landbouwers maken zich grote zorgen over hun toekomst

Emilio Küffer (CC BY-SA 2.0)

 

Op meer dan de helft van de Argentijnse landbouwgrond groeit genetisch gemodificeerde soja. Die hebben steeds grotere hoeveelheden vervuilende chemische producten nodig.

Bij steeds meer Argentijnen groeit de weerstand, maar ook de landbouwproducenten zelf erkennen nu dat er veranderingen nodig zijn. ‘Het is zeer duidelijk dat het model in een crisis is beland, daarover zijn alle actoren het eens. Men kan niet op dezelfde manier voortdoen’, zegt landbouwkundige Diego Fontenla. 

‘Het gebruik van agrochemicaliën is enorm gegroeid en dat zet het milieu bijzonder zwaar onder druk. De producenten weten dat ze vervuilen, maar vanuit economisch oogpunt hebben ze geen alternatieven.’

Biologische landbouw

Fontenla produceert zelf al meer dan twintig jaar biologische tarwe, rogge, haver, gerst en zonnebloem in Tres Arroyos, in het hart van de Pampa Húmeda, een van de vruchtbaarste gebieden ter wereld. Daarnaast adviseert hij andere boeren in de streek die ook voor biologische landbouw hebben gekozen.

De Argentijse sojateelt, die grotendeels voor de export is bestemd, is bijna volledig transgeen.

Biologische landbouw is voor de overgrote meerderheid van de Argentijnse boeren uitgesloten omdat het zeer moeilijk is om markten te vinden die hogere prijzen willen betalen, geeft Fontenla toe.

Voor het landbouwmodel in Argentinië was 1996 een kantelpunt. De regering gaf toen toestemming voor de commercialisering van het eerste genetisch gemodificeerde gewas, de RR-soja van de Amerikaanse biotechreus Monsanto, die de onkruidverdelger glyfosaat tolereert.

In enkele jaren tijd steeg de Argentijnse soja-productie van 10 miljoen tot meer dan 50 miljoen ton, een gevolg van de grote Chinese vraag en het enthousiasme van de regering die maar wat graag buitenlandse valuta het land zag binnenkomen.

De Argentijse sojateelt, die grotendeels voor de export is bestemd, is bijna volledig transgeen. Vandaag beslaat ze ongeveer 20 miljoen hectare, ongeveer het dubbele van de totale oppervlakte voor maïs en tarwe samen. 

Een groot deel van de veeteelt verhuisde erdoor naar gebieden die voordien als minder geschikt werden beschouwd. Dat leidde tot meer ontbossing en meer landconflicten met lokale gemeenschappen.

Soja is de ster

Sinds 1996 heeft Argentinië het licht op groen gezet voor nog 46 andere genetisch gemodificeerde organismen, niet alleen sojabonen maar ook maïs, katoen en zelfs aardappelen. Bijna allemaal worden ze gebruikt om herbiciden en insecticiden te kunnen tolereren, zegt de overheid.

Sinds 1996 heeft Argentinië het licht op groen gezet voor nog 46 andere genetisch gemodificeerde organismen, niet alleen sojabonen maar ook maïs, katoen en zelfs aardappelen.

Argentinië is met zijn 2,8 miljoen vierkante kilometer en 44 miljoen inwoners al jaren een grootmacht in de voedselproductie. Midden vorige eeuw had het 20 miljoen hectare landbouwgrond, met maïs, tarwe en vlees als belangrijkste producten.

Sinds de jaren negentig is een drastische transformatie aan de gang. De landbouwoppervlakte groeide tot bijna 35 miljoen hectare, grotendeels in kwetsbare zones, in het Chacowoud, in het noorden van het land. Soja was de ster van deze expansie, vlees en andere traditionele landbouwproducten stagneerden.

Het gewicht van de sector blijft bijzonder groot. De landbouw is vandaag goed voor 20 procent van het bruto binnenlands product, directe en indirecte bijdragen inbegrepen. Volgens adviesbureau DNI kwam 65 procent van de lokale export vorig jaar van de landbouw, zowel primaire als gefabriceerde producten.

Landbouwchemicaliën

‘Er zijn geen officiële statistieken over landbouwchemicaliën. Maar volgens cijfers van de Kamer van Landbouwgezondheid en Meststoffen (Casafe) groeide het gebruik tussen 2003 en 2012 met 850 procent’, zegt mensenrechtenadvocaat Marcos Filardi, die voedselsoevereiniteit doceert aan de Universiteit van Buenos Aires. 

In verschillende gebieden groeit het verzet tegen het sproeien van bestrijdingsmiddelen in de buurt van stedelijke zones. In belangrijke steden zoals Rosario en Gualeguaychú is het gebruik van glyfosaat ondertussen verboden. 

‘In 2012 stopte Casafe met het publiceren van statistieken, maar projecties geven aan dat jaarlijks tussen de 360 en 400 miljoen liter agrochemicaliën wordt gebruikt, waardoor Argentinië het land is met het hoogste verbruik per persoon ter wereld.’

Verschillende universiteiten stellen een ander landbouwmodel voor, een dat een grotere rol toekent aan kleine en inheemse boeren en aan duurzame productie, zowel op sociaal als ecologisch vlak. 

Ik ben proMO*

 

Steun ons unieke non-profit mediaproject en word proMO*.

Je ontvangt ons magazine en geniet van een pak andere voordelen

Je maakt MO* mee mogelijk en steunt ons in onze missie.

Voor € 4,60/maand of € 60/jaar.

Ik word proMO*

De maatschappelijke druk om het gebruik van landbouwchemicaliën te beperken neemt toe. In verschillende gebieden groeit het verzet tegen het sproeien van bestrijdingsmiddelen in de buurt van stedelijke zones. In belangrijke steden zoals Rosario en Gualeguaychú is het gebruik van glyfosaat ondertussen verboden. 

Huidig president Mauricio Macri is een voorstander van het huidige landbouwmodel. Ook zijn voorganger Cristina Fernandez (2007-2015) was dat. In 2011 lanceerde zij een vaag plan om tegen 2020 de jaarlijkse graanproductie op te voeren van 100 naar 157 miljoen ton en de landbouwoppervlakte uit te breiden van 33 naar 42 miljoen hectare. 

In februari riep de huidige regering een commissie van experten samen met als doel ‘de bevolking veiligheid te bieden’. De experten moeten best practices ontwikkelen voor het gebruik van agrochemicaliën. Die moeten worden gepubliceerd als aanbevelingen voor overheden in het hele land. 

Directzaai

Voor Marcelo Torres, producent in de regio Mar del Plata, 400 kilometer ten zuiden van Buenos Aires, is ‘het geen optie om naar biologische landbouw over te schakelen, omdat we dan de voedselzekerheid in gevaar zouden brengen.’ Hij roept op tot ‘een ernstig debat over de impact van het huidige productiesysteem op het milieu en op de gezondheid.’

‘Professionals uit verschillende disciplines moeten samen de toekomst van de Argentijnse landbouw bespreken, omdat geen enkele sector dit alleen kan oplossen’

‘Professionals uit verschillende disciplines moeten samen de toekomst van de Argentijnse landbouw bespreken, omdat geen enkele sector dit alleen kan oplossen’, zegt Torres. ‘Wie niet welkom is, zijn antiwetenschappelijke groepen en milieu-extremisten, want die hebben ons veel tijd doen verliezen.’

Torres produceert onder meer maïs, tarwe en sojabonen, en is directeur van de Vereniging van Directzaaiproducenten (Aapresid), een ondernemersorganisatie die landbouw met niet-kerende bodembewerking voorstaat, een praktijk die zich samen met transgene soja over het land verspreidde. 

In Aapresid is een kennisnetwerk over resistente onkruiden opgericht, soorten die zowel oorzaak als gevolg zijn van de exponentiële toename van het gebruik van chemische stoffen op het Argentijnse platteland. 

Resistent onkruid

Experts zien resistent onkruid als het gevolg van monocultuur en het misbruik van glyfosaat. Zowel bij wetenschappers als landbouwproducenten is de bezorgdheid over deze soorten groot. 

‘Agrochemicaliën worden op een verkeerde wijze gebruikt, zonder onderscheid, wat zeer negatieve gevolgen heeft’

Voor advocaat Filardi is ‘onkruid een gevolg van de manier waarop aan landbouw wordt gedaan. Elke landbouwkundige weet dat kruid resistentie kweekt als het jarenlang met slechts één enkel product wordt bestreden. Het onkruid is de achilleshiel van het model.’ 

‘Agrochemicaliën worden op een verkeerde wijze gebruikt, zonder onderscheid, wat zeer negatieve gevolgen heeft’, zegt Gilberto Alegre, landbouwproducent in General Villegas, in de oostelijke provincie Buenos Aires, en tot vorig jaar voorzitter van de Landbouwcommissie in de Kamer van Afgevaardigden. 

‘Het probleem is het totale gebrek aan landbouwbeleid. De overheid moet de duurzaamheid van het systeem waarborgen en voorkomen dat rentabiliteit het enige criterium is.’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.