Dossier: 
Hanteert Israël een demografische strategie om overwicht te krijgen in Jeruzalem?

Herroeping verblijfsstatus in Jeruzalem van Palestijnse activist is geen alleenstaand geval

Kashfi Halford (CC BY-NC 2.0)

Israël gebruikt zijn macht in Oost-Jeruzalem om de permanente verblijfsrechten van Palestijnse bewoners in te trekken, zeggen Palestijnse mensenrechtenactivisten. Eén van hen, Salah Hammouri, kreeg in september zelf te horen dat zijn verblijfsstatuut wordt ingetrokken. Deze praktijk heeft als doel om een Joodse meerderheid te creëren in de stad. ‘Palestijnen worden langzaam maar zeker uit hun stad verdreven.’

Op 2 september 2020 rinkelt de telefoon in Kafr ‘Aqab, Oost-Jeruzalem. Salah Hammouri neemt op. Hij wordt de volgende dag verwacht in al-Maskobiyya, een ondervragingscentrum in Jeruzalem. Daar wacht hem een onaangenaam bericht: de Israëlische minister van Binnenlandse Zaken, Aryeh Deri, heeft besloten zijn verblijfsvergunning voor Jeruzalem in te trekken. ‘Ik wist absoluut niet wat me te wachten stond, maar dit? Dit had ik nooit verwacht’, vertelt Hammouri aan MO*.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

Salah Hammouri is de zoon van een Franse moeder en een Palestijnse vader. Na zijn rechtenstudies werd Hammouri advocaat bij Addameer (Arabisch voor ‘het geweten’), een Palestijnse ngo die focust op de rechten van Palestijnse politieke gevangenen in zowel Israëlische als Palestijnse gevangenissen. ‘Ik woon al mijn hele leven in Jeruzalem. Dit is mijn thuis, ik kan me niets anders indenken.’

‘Ik woon al mijn hele leven in Jeruzalem. Dit is mijn thuis, ik kan me niets anders indenken.’

Zoals de meeste Palestijnen in Oost-Jeruzalem is Salah geen officieel burger van de Israëlische staat. Hij heeft een verblijfsstatuut dat hem erkent als permanente bewoner van Jeruzalem. Met zo’n statuut kunnen Palestijnen in Oost-Jeruzalem wel reizen binnen de grenzen van Israël maar ze hebben een speciale toestemming nodig om de grens over te steken. Ze genieten van dezelfde sociale tegemoetkomingen als Israëli’s maar kunnen niet stemmen in de nationale verkiezingen. ‘Het is cruciaal om te begrijpen dat Palestijnen in Jeruzalem niet gezien worden als burgers, ze zijn enkel bewoners.’

Van internationale naar geannexeerde stad

De moderne geschiedenis van Jeruzalem begint in 1947 toen de Verenigde Naties een verdeelplan stemden voor Palestina, dat voordien Brits mandaatgebied was. Omwille van het politieke en religieuze belang van de stad, werd in het plan voorzien dat Jeruzalem onder internationaal bestuur zou komen. Na de Nakba, de oprichting van de staat Israël in 1947 wordt de stad in tweeën gedeeld: West-Jeruzalem voor Israël en Oost-Jeruzalem onder Jordaans bestuur.

Tijdens de zesdaagse oorlog van 1967 worden de kaarten opnieuw drastisch hertekend. Israël bezet Jeruzalem en de Palestijnen in Oost-Jeruzalem worden vanaf dat moment bewoners van Israël. In 1980 wordt een controversiële wet gestemd in de Knesset die Jeruzalem beschouwt als de ‘eeuwige en ondeelbare hoofdstad van Israël’. De internationale gemeenschap verwerpt de illegale annexatie van Oost-Jeruzalem en weigert Israëls soevereiniteit over Oost-Jeruzalem te erkennen.

‘Ik ga hier niet weg’

‘Ik kreeg tot 13 november om protest aan te tekenen tegen de beslissing van de minister’, vertelt Salah. ‘Als hij voet bij stuk houdt, brengen we de zaak voor de rechtbank. Ik zal Jeruzalem niet verlaten, ik vertik het.’

Het Israëlische ministerie van Binnenlandse Zaken stelt dat Salah Hammouri niet loyaal is aan de staat Israël. In zijn arrest wordt verwezen naar Salah’s eerdere arrestaties en veroordelingen. Daarbij beschuldigt de minister Hammouri ervan een actief lid te zijn van de PFLP, een Palestijnse partij die Israël beschouwt als een terroristische groepering. Zelf ontkent Salah alle aantijgingen.

‘Heb je even tijd?,’ lacht hij als ik vraag naar zijn geschiedenis met de Israëlische autoriteiten, ‘het is een verhaal dat zo’n 20 jaar beslaat’. Salah bracht al regelmatig enkele maanden door in administratieve detentie zonder officiële aanklacht of openbaar bewijs voor de aanhouding. In 2005 verdween Salah voor 7 jaar achter de tralies omdat hij een aanval zou gepland hebben op de Israëlische rabbijn Ovadia Yosef, de voormalige spirituele leider van de ultra-orthodoxe Shas-partij.

‘Het is absoluut ondenkbaar dat ik mijn land zou verlaten onder druk van de bezetter. Zo wordt elke generatie opnieuw een vluchteling.’

In afwachting van het proces werd hem een voorstel gedaan: hij kon op vrijwillige basis naar Frankrijk trekken, voor een periode van 10 jaar of een gevangenisstraf uitzitten van dezelfde duur. ‘Tuurlijk vertrok ik niet,’ zegt Hammouri, ‘het is absoluut ondenkbaar dat ik mijn land zou verlaten onder druk van de bezetter. Zo wordt elke generatie opnieuw een vluchteling.’

Addameer bekritiseert de beslissing van het ministerie omdat ze vermoeden dat de Israëlische autoriteiten Hammouri het land willen uitzetten op basis van feiten uit het verleden, waar hij reeds zijn straf voor uitzat. ‘De man die vandaag de herroeping van mijn verblijfsvergunning orchestreert, de minister van Binnenlandse Zaken, Aryeh Deri, is ook de huidige leider van de Shas-partij’, vertelt Hammouri. ‘Dit is geen louter toeval.’

Een herroeping wordt steeds makkelijker

De herroeping van verblijfsrechten is een krachtig middel om de Palestijnse bevolking uit Oost-Jeruzalem te verplaatsen. Sinds 1967 heeft Israël de verblijfsrechten van meer 14.500 Palestijnen ingetrokken, volgens ACRI een non-profit organisatie die zich focust op de mensenrechten voor alle inwoners van Israël en de bezette Palestijnse gebieden. Geleidelijk aan breidt Israël de criteria voor de intrekking van verblijfsrechten uit zodat het juridisch steeds makkelijker wordt om een dergelijke beslissing te nemen.

Sinds 1967 heeft Israël de verblijfsrechten van meer 14.500 Palestijnen ingetrokken.

In 2018 werd een wet goedgekeurd die het ministerie van Binnenlandse Zaken de macht geeft om de verblijfsrechten van Jeruzalemmers te herroepen, zoals op 3 september gebeurde met Salah Hammouri. Door het amendement kan de minister een vergunning intrekken als de persoon in kwestie een ‘inbreuk pleegt op de loyaliteit aan de staat Israël’.

Israël definieert ‘inbreuk op de loyaliteit’ als het begaan van, deelnemen aan of aansporen tot een terroristische handeling. Ook behoren tot een terroristische organisatie, verraad plegen of spionage worden gezien als een inbreuk op de loyaliteit. Het Palestijnse middenveld noemt de definitie in een gezamenlijke verklaring overdreven vaag en claimt dat deze het mogelijk maakt voor het ministerie van Binnenlandse Zaken om de verblijfsrechten van Palestijnen in te trekken gebaseerd op een subjectieve interpretatie van ‘loyaliteit’.

Ook de Europese Unie uitte in 2018, na de goedkeuring van het amendement, haar bezorgdheid dat ‘de nieuwe wet gebruikt kan worden om de Palestijnse aanwezigheid in Oost-Jeruzalem verder in gevaar te brengen, wat de vooruitzichten op een tweestatenoplossing verder zou ondermijnen’.

Loyaal aan de bezetter

Het Verdrag van Den Haag en de Vierde Conventie van Genève zijn duidelijk op dit vlak: het is expliciet verboden onder internationaal humanitair recht om als bezettingsmacht loyaliteit te verwachten van de bezette gebieden. Salah verwoordt het als volgt: ‘Wij zijn geen burgers dus we moeten niet loyaal zijn.’

‘Wij zijn geen burgers dus we moeten niet loyaal zijn.’

Addameer onderstreept dat Israël als bezettingsmacht bepaalde plichten heeft ten opzichte van de Palestijnen zoals het garanderen van vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van vestiging. Voor Salah Hammouri kwam het bericht van de herroeping als een verrassing omdat het de eerste keer was dat Israël dreigt met het intrekken van de vergunning van een mensenrechtenactivist. Voordien was het intrekken van de verblijfsrechten vaak verbonden aan legale straffen voor veroordeelden. Salah Hammouri en Addameer houden vol dat er geen enkele legale basis is voor de beslissing van het ministerie.

‘Het is onrustwekkend’, vertelt een medewerker van Addameer die liever niet met haar volledige naam in de media komt. ‘Als Salah’s verblijfsrechten echt worden ingetrokken, zou de beslissing kunnen fungeren als juridisch precedent. Dat is slecht nieuws voor alle publieke personen. Israël viseert figuren met impact.’ Een recent rapport van 11.11.11. kwam tot dezelfde vaststelling: Palestijnse ngo’s en de mensen die er werken worden steeds verder in het nauw gedreven door holle beschuldigingen van antisemitisme en vage aantijgingen van banden met terreurorganisaties.

© Cairo Institute for Human Rights Studies

Salah Hammouri, een 35-jarige Palestijnse activist dreigt verbannen te worden uit Jeruzalem

‘Dit is een aanval op alle Palestijnen’

Israël gebruikt haar macht over de verblijfsrechten als een middel om de Palestijnse aanwezigheid in dit deel van Jeruzalem te ondergraven. Salah Hammouri is stellig: ‘Het gaat hier niet om mij persoonlijk, dit is gericht tegen alle Palestijnen’. Israël probeert het demografisch zwaartepunt in de stad te verschuiven in het voordeel van Joodse Israëliërs.

Israël probeert het demografisch zwaartepunt in de stad te verschuiven in het voordeel van Joodse Israëliërs.

Het intrekken van van de verblijfsvergunning is slechts een van de strategieën. Een beleidsverantwoordelijke bij Addameer vertelt: ‘Ik heb zelf een verblijfsvergunning voor Jeruzalem en ik zie de demografische strategieën van Israël elke dag in werking. Palestijnse aanvragen voor bouwvergunningen of renovaties worden systematisch geweigerd. Op die manier worden Palestijnen in Jeruzalem langzaam maar zeker uit de stad verdreven.’

‘Als Israël er in slaagt om de verhouding tussen Joodse Israëli’s en Arabische Palestijnen te doen kantelen, dan veranderen ze de culturele en sociale structuur van de stad.’ Als de demografische realiteit veranderen, dan heeft dat een effect op de toekomstige aspiraties van Jeruzalemmers voor hun stad. ‘De Palestijnen, die de inheemse bevolking zijn hier, zullen steeds minder te zeggen hebben over hun stad.’

Koppigheid of waardigheid

Hammouri heeft al veel persoonlijke offers gebracht om zijn werk als mensenrechtenactivist te kunnen blijven uitoefenen. In 2016 werd zijn vrouw Elsa, op dat moment 7 maanden zwanger, permanent verbannen uit Israël. Sindsdien leeft ze samen met hun zoontje in Frankrijk. Om de twee of drie maanden gaat Hammouri op bezoek in Frankrijk om toch enkele momenten met zijn gezin te spenderen. Hammouri’s zoontje is intussen vier jaar. Het gezin Hammouri blijft hopen dat ze op een dag als een normale familie samen in Jeruzalem kunnen leven.

Of hij het vechten niet moe is, vraag ik hem. Hij klinkt verbaasd als hij antwoordt: ‘Neen, natuurlijk niet. We hebben het over nationale bevrijding, persoonlijke rechten en de rechten van alle Palestijnen.’ Hij besluit: ‘Wij kunnen geen compromissen maken die ten koste gaan van onze vrijheid, ook niet als we daar soms een hoge prijs voor betalen. Dit is niet zozeer een kwestie van koppigheid, het draait om waardigheid.’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.