Golfstaten en Syriërs: moslims onder elkaar?

Amnesty International en UNHCR hebben enkele opvallende cijfers gedeeld. Bijna alle Syrische vluchtelingen belanden in hun eigen buurlanden: van de vier miljoen Syriërs die de grens over vluchtten, leeft 95 procent in Turkije, Jordanië, Egypte, Libanon of Irak.

Voor velen is dit slechts een tijdelijke oplossing. Volgens UNHCR is er nood aan hervestiging voor 10 procent van de vluchtelingen in de vijf hoofdopvanglanden. Hervestiging, of resettlement, is nodig wanneer mensen in hun thuisland noch in hun huidig asielland kunnen blijven. Een derde land nodigt deze mensen dan uit en erkent ze als vluchteling met verblijfsrecht.

Tot nu toe is er wereldwijd een aanbod voor slechts 1,7 procent van de vluchtelingen. Er werd geen enkele resettlementplaats aangeboden door de Golfstaten (Qatar, de Verenigde Arabische Emiraten, Saoedi-Arabië, Koeweit, Oman en Bahrein).

#Welcoming_Syria’s_refugees_is_a_Gulf_duty

De Golfstaten zijn niet de enige rijke landen die nul plaatsen aanbieden. Anderen zijn bijvoorbeeld Rusland, Singapore en Zuid-Korea. Maar vooral de landen van het Arabisch Schiereiland krijgen veel kritiek, omdat zij zich fysiek en cultureel dicht bij Syriërs bevinden.

Bovendien is er genoeg welvaart om opvang te bieden. Zeker wanneer de vergelijking wordt gemaakt met armere landen zoals Libanon en Jordanië, waar nu respectievelijk 1,1 miljoen en 61.800 Syrische vluchtelingen verblijven.

Onder andere Kenneth Roth van Human Rights Watch gaf scherpe kritiek op de Golfstaten. ‘Ze zijn rijk, moslim en nemen geen enkele Syrische vluchteling op’, tweette hij op 4 september.

They’re wealthy, Muslim and not taking ANY Syrian refugees: Saudi Arabia & other Gulf states. http://t.co/8MTan5eTaN pic.twitter.com/lnftN8dcvj

— Kenneth Roth (@KenRoth) September 4, 2015

Op sociale media uitten onder andere Arabische burgers hun ongenoegen met de hashtag #Welcoming_Syria’s_refugees_is_a_Gulf_duty. Volgens BBC Monitoring werd de hashtag meer dan 33.000 keer gebruikt.

Deense minister van Financiën, Frederiksen, zei in Bloomberg: ‘Ik ben het meest verontwaardigd over de Arabische landen, die wentelen in geld, maar heel weinig vluchtelingen aannemen. Landen zoals Saoedi-Arabië. Het is absoluut schandalig.’

Het vluchtelingenverdrag

De Golfstaten hebben het vluchtelingenverdrag van de VN (1951) niet bekrachtigd, in tegenstelling tot de meeste landen. In dit verdrag (aangevuld door het protocol van 1967) staat dat vluchtelingen niet mogen worden teruggestuurd naar een land waar zij om gegronde redenen vervolging vrezen. Vluchtelingen krijgen bepaalde rechten toegewezen, en overheden bepaalde plichten om deze te beschermen.

Er is wel regionale wetgeving, zoals de verklaring voor de bescherming van vluchtelingen en ontheemden in Arabische landen (1992). Deze wordt echter niet toegepast.

Nochtans hebben Jordanië, Libanon en Irak het vluchtelingenverdrag evenmin bekrachtigd. Egypte deed dit wel (met reservaties). Toch blijft er een discrepantie tussen de vijf hoofdopvanglanden en de Golfstaten.

Saoedi Arabië: Enkel politiek asiel in het voordeel van het publiek belang

 ‘We weten dat Saoedi-Arabië en de andere Golfstaten weinig doen om vluchtelingen op te nemen’

Vooral het lage aantal vluchtelingen in Saoedi-Arabië is velen een doorn in het oog. Volgens het UNHCR verbleven in december 2014 slechts 561 vluchtelingen in het land. ‘Dat is heel weinig. Er is sindsdien veel gebeurd, maar we weten dat Saoedi-Arabië en de andere Golfstaten weinig doen om vluchtelingen op te nemen. Dat is nu nog steeds zo. Het zullen er wel meer dan nul zijn’, zegt Catherine Keuning van UNHCR.

Nabil Othman, woordvoerder van de Golfregio aan het UNHCR, zei in Bloomberg dat er momenteel in Saoedi-Arabië ongeveer 500.000 Syriërs zijn. In officiële teksten wordt niet naar hen verwezen als vluchtelingen. Het is ook onduidelijk wanneer ze in Saoedi-Arabië zijn aangekomen.

Volgens de nationale basiswet verleent Saoedi-Arabië politiek asiel ‘indien dit nodig is voor het publieke belang’. De toepassing hiervan is niet gereglementeerd.

Vluchtelingen die al langer in Saoedi-Arabië verblijven, zoals Palestijnen of Rohingya moslims, leven vaak zonder een formeel statuut, volgens USCRI (het VS Comité voor Vluchtelingen en Immigranten). De Saoedi-Arabische nationaliteit verwerven is bovendien een lang en moeilijk proces.

Golfstaten vrezen voor eigen veiligheid, Syriërs voelen zich onwelkom

Er zijn verschillende mogelijke verklaringen voor het lage aantal Syrische vluchtelingen in de Golfstaten. Om deze landen te betreden heb je een toeristenvisum of verblijfsvergunning nodig. De aanvraagprocedures zijn duur en vaak ontmoedigend.

De Washington Post schrijft dat Syriërs zich niet welkom voelen en daarom wegblijven. Langs de andere kant vrezen de Golfstaten voor hun veiligheid en voor concurrentie op de arbeidsmarkt op langere termijn, schrijft de Washington Examiner.

Woordvoerders van Qatar en U.A.E. hebben benadrukt dat ze wel grote sommen geld doneren, onder andere aan vluchtelingenkampen in Irak, Jordanië en Libanon. ‘De Golfstaten nemen zelf weinig vluchtelingen op, maar bieden wel veel financiële steun’, zegt ook Catherine Keuning van UNHCR.