Iran probeert braindrain te stoppen

35 jaar geleden zei de Opperste Leider Ayatollah Khomeini nog tegen zijn landgenoten dat ze niet moesten inzitten over alle professionals die hun land ontvluchtten. “Laat ze maar vertrekken, die opgeleide mensen die steeds maar praten over wetenschap en westerse beschaving. De hypocrieten zeggen dat er een braindrain is. Laat ze gaan. We hebben die westerse wetenschap en beschaving niet nodig.”

Tijdens de islamitische revolutie, die in 1980 begon, verlieten grote groepen hoogopgeleide Iraniërs het land. Volgens het IMF leven intussen zo’n 250.000 ingenieurs en natuurkundigen, naast 170.000 andere hoogopgeleide Iraniërs, in de Verenigde Staten. Tot aan de vorige regering toe werd er niets tegen ondernomen. Kamran Daneshjou, de minister van wetenschap in de regering-Ahmedinejad, vond de term “braindrain” overtrokken.

Schadelijke trend

Intussen begint de regering het probleem te erkennen. In november werd bekend dat er speciaal een commissie is opgesteld om Iraniërs uit de diaspora terug te brengen. In januari erkende de minister van wetenschap, Reza Faraji Dana, dat de braindrain een van de schadelijkste trends was in ontwikkelingslanden. “Jaarlijks emigreren 150.000 hooggetalenteerde mensen uit Iran, wat gelijkstaat aan een verlies van 150 miljard dollar (110 miljard euro) voor de economie”, zei hij.

Saeed Peivandi, hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Lorraine in Frankrijk, noemt vier factoren die bijdragen aan de emigratie: gebrek aan onderzoeksfaciliteiten, lage lonen, sociale restricties en een instabiele politieke situatie. Zolang deze factoren bestaan, denkt hij, zal het niet mogelijk zijn de braindrain te stoppen, zegt hij.

Gearresteerd

Foad Sojoodi Farimani was promovendus aan de Technische Universiteit van Amirkabir in Teheran. Hij heeft twee patenten op zijn naam staan, op het gebied van robotische operaties, maar werd in 2010 gearresteerd en veroordeeld tot acht jaar cel voor het beledigen van de islam, het in gevaar brengen van de nationale veiligheid, en het beledigen van de ayatollahs Khomeini en Khamenei. Hij vluchtte in 2011. Farimani is nu promovendus aan de Technische Universiteit Eindhoven in Nederland.

“Zelfs al kon ik naar mijn land teruggaan”, zegt hij, “ik zou het niet doen. “Het salaris en de voordelen van onderzoek en opleiding hier zijn veel beter. Budgetten van honderdduizenden euro’s zijn hier normaal, terwijl ik nog weet hoe ik voor onderzoek in Iran moest bedelen voor een paar honderd dollar.” In Iran krijgen onderzoekers geen geschikte werkomgeving, zegt hij. “Ze hebben niet eens toegang tot vrij internet, openbare ruimtes of vrije tijd om na te denken. En andere landen erkennen de Iraanse patenten niet eens.”

Het Chinese model

Minister Dana wil leren van het Chinese model, zei hij. “Door getalenteerde mensen een loon te bieden dat drie of vier keer zo hoog is als gemiddeld, weet China zijn mensen te overtuigen terug te keren”, zei hij. Peivandi, de socioloog, begrijpt wel waarom China het voorbeeld is. “Het is het enige land dat mensen weet terug te halen zonder politieke veranderingen door te voeren. Maar de andere landen die de migratie weten om te buigen hebben allemaal een democratische verandering doorgemaakt.”

Volgens Shirzad Abdollahi, een onderwijsexpert in Teheran, is het plan teleurstellend. “Het eerste probleem is dat iedereen die terugkeert eerst twee jaar in militaire dienst moet.” Daarbij komt dat universiteitssalarissen lager zijn dan de gemiddelde huur van een appartement in Teheran. “En bovendien weten mensen dat ze nooit kunnen voldoen aan de criteria van de regering”, zegt hij, doelend op de eisen op het gebied van politiek en religie.

Het huidige budget voor onderzoek in Iran ligt op minder dan 1 miljard (750 miljoen dollar), 285 keer zo laag als dat van China. De grote vraag blijft: waar gaat Iran het geld vandaan halen om het Chinese beleid uit te voeren?