Pandemie zwengelt hokjesdenken over leeftijd aan

De pandemie heeft ons op grote schaal doen spreken over “ouderen” en “jongeren” als twee gescheiden categorieën. Volgens de Verenigde Naties loert leeftijdsdiscriminatie op die manier om de hoek en dat leidt tot sociaal isolement, gezondheidsproblemen en voortijdig sterven. In een nieuw rapport stelt de organisatie dat discrimineren op basis van leeftijd een plaag is voor de samenleving.

Volgens het rapport houdt een op twee mensen er wereldwijd een leeftijdsdiscriminerende houding op na. Dat kost de samenleving miljarden dollars per jaar.

Het rapport werd vorige week vrijgegeven door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), het Bureau van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten (OHCHR), het Departement van Economische en Sociale Zaken van de Verenigde Naties (UN DESA) en het Bevolkingsfonds van de Verenigde Naties (UNFPA).

In de tekst wordt opgeroepen tot dringende maatregelen om leeftijdsdiscriminatie tegen te gaan alsook een betere meting en rapportage om het probleem in kaart te brengen. Leeftijdsdiscriminatie wordt er omschreven als een ‘plaag voor de samenleving.’

Stereotiepe voorstelling van jong en oud

De COVID-19-pandemie heeft onder meer aangetoond hoe aanwezig leeftijdsdiscriminatie wel is. Zo worden ouderen en jongeren stereotiep voorgesteld in het publieke discours en op sociale media. In sommige contexten blijkt leeftijd het enige criterium voor toegang tot medische zorg, levensreddende therapieën of voor maatregelen rond quarantaine.

‘Nu landen proberen te herstellen van de pandemie, kunnen we niet toestaan dat stereotypen die op leeftijd zijn gebaseerd discriminatie in de hand werken en kansen voor mensen beperken’, zegt Tedros Adhanom Ghebreyesus, directeur-generaal van de WHO.

Hele samenleving

Volgens het rapport dringt leeftijdsdiscriminatie door in veel sectoren van de samenleving: in bedrijven, gezondheidsinstellingen, de media en het rechtssysteem. Inperken van gezondheidszorg uitsluitend op basis van leeftijd komt vaker voor dan gedacht. Een review in 2020 toonde aan dat in 85 procent van 149 studies leeftijd bepalend was voor het al dan niet krijgen van een medische behandeling.

‘Vaak is het fenomeen zo algemeen geaccepteerd dat we niet eens het schadelijke effect ervan op onze waardigheid en rechten erkennen.’

Op de werkvloer worden zowel jonge als oudere mensen benadeeld en de toegang tot gespecialiseerde training en opleiding neemt aanzienlijk af met de leeftijd.

Leeftijdsdiscriminatie tegen jonge mensen manifesteert zich op vlak van werkgelegenheid, maar ook voor huisvesting en in de politiek. De stem van jongeren wordt hier minder vaak gehoord.

‘Leeftijdsdiscriminatie van jongere en oudere mensen komt veel voor, wordt niet erkend, wordt niet betwist en heeft verregaande gevolgen voor onze economieën en samenlevingen’, zegt Maria-Francesca Spatolisano, adjunct-secretaris bij UN DESA.

Depressie

Bij ouderen wordt het fenomeen geassocieerd met een slechtere lichamelijke en geestelijke gezondheid, meer sociaal isolement en eenzaamheid, grotere financiële onzekerheid, verminderde kwaliteit van leven en vroegtijdig overlijden. Naar schatting 6,3 miljoen gevallen van depressie wereldwijd zouden zijn toe te schrijven aan leeftijdsdiscriminatie.

‘Leeftijdsdiscriminatie schaadt iedereen - jong en oud. Vaak is het fenomeen zo algemeen geaccepteerd - in onze houding, in het beleid, wetten en instellingen - dat we niet eens het schadelijke effect ervan op onze waardigheid en rechten erkennen’, zegt Michelle Bachelet, Hoge Commissaris voor de Mensenrechten bij de VN. ‘Het is een diepgewortelde schending van de mensenrechten.’

In het rapport wordt gepleit voor beleid dat leeftijdsdiscriminatie aanpakt, en educatieve en intergenerationele activiteiten die empathie versterken en misvattingen wegnemen. Landen worden aangemoedigd om strategieën uit te werken die op feiten berusten, meer aan gegevensverzameling en onderzoek te doen en de houding ten aanzien van veroudering te veranderen.