Verrassende winst voor Maduro in Venezuela maakt oplossing crisis niet eenvoudiger

Vorige zondag 15 oktober konden de Venezolanen hun gouverneurs kiezen. Voor velen waren deze verkiezingen echter een krachtmeting tussen een toenemend dictatoriaal “Chavismo” en een overwegend rechtse, in het nauw gedreven oppositie. 

Wikimedia Commons (CC BY 3.0)

 

Tegen de verwachtingen in lag de opkomst voor deze verkiezingen hoog. 61 procent van de 18 miljoen stemgerechtigden brachten hun stem uit. De verkiezingen verliepen rustig. In een land waarin onlangs 125 mensen stierven tijdens gewelddadige straatprotesten was ook dit tegen de verwachtingen.

Volgens sommige peilingen zou de oppositie, verenigd in de MUD of de Mesa de la Unidad Democractica, 11 tot 18 zetels halen. Het draaide anders uit, ze kreeg er slechts 5. De regeringspartij won 18 zetels en kreeg 54 procent van de stemmen.

‘We wonnen de stem van het volk’, jubelde president Maduro zondagnacht toen hij de verkiezingsuitslag bekend maakte.

Vuile trucjes

De oppositie erkent de resultaten niet en roept op tot straatprotesten. Ze beschuldigen de regeringspartij ervan met allerhande trucjes de stemresultaten te beïnvloedden.

Zo werden meer dan 250 stembureaus minder dan 72 uur voor de stemming verplaatst, vaak van regio’s waar de oppositie sterk stond naar regeringsgetrouwe zones. Daardoor moesten aanhangers van de oppositie soms een uur rijden en zich in voor hen “vijandig gebied” begeven.

Beide partijen vragen een audit, om fraude uit te sluiten

Sommige stembureaus gingen heel laat open of bijzitters kwamen niet opdagen. Ook de in Venezuela alledaagse elektriciteitspannes bleken deze zondag verdacht veelvuldig.

De instantie die het verloop de verkiezingen moet controleren en reguleren, en waarvan vier van de vijf voorzitters regeringsgetrouwen zijn, beweerde dat er in 99,92 procent geen onregelmatigheden werden vastgesteld.

Beide partijen vragen een audit, om fraude uit te sluiten.

CC Marcos Oliveira (cc BY 2.0)

 

Toenemende dictatoriale trekjes

Met deze verkiezingen hoopte de oppositie het machtsmonopolie van Maduro te doorbreken. Voor Maduro zelf moesten deze verkiezingen bewijzen dat Venezuela geen dictatuur is.

De beschuldigingen zijn niet volledig uit de lucht gegrepen. Vooral sinds de partij van Maduro in 2015 grandioos verloor in de parlementsverkiezingen.

Als oplossing besloot het regime het parlement niet te erkennen. Beslissingen of controle van machtsmisbruik waarvoor het parlement volgens de democratische spelregels verantwoordelijk is, worden nu uitgevoerd door regeringsgetrouwe instanties zoals het hooggerechtshof.

De Venezolaanse crisis bereikte een nieuw hoogtepunt in april. Toen ontnam het hooggerechtshof het parlement haar wetgevende macht en gaf die aan zichzelf. Deze maatregel werd teruggeschroefd maar in mei riep president Maduro een nieuwe Grondwettelijke Raad in het leven.

Hoewel de basisingrediënten al aanwezig waren, vertoont het regime in toenemende mate dictatoriale en repressieve trekjes

Deze Raad moet een nieuwe grondwet schrijven en heeft de macht over alle staatsinstituties. In principe kan hij zelfs de president verwijderen. Deze Raad zet echter vooral het parlement, dat gedomineerd wordt door de oppositie, handig buiten spel.

De krachtmeting tussen oppositie en regeringsgetrouwen speelde zich ook op straat af. Venezolanen van de twee kampen kwamen massaal op straat. In de protesten die aanhielden van april tot augustus verloren 125 mensen hun leven.

Verkiezingen over legitimiteit Maduro

Veel oppositieleden riepen op om niet deel te nemen aan deze verkiezingen. Ze zijn sceptisch over de mogelijkheid dat die verkiezingen tot een beleidsverandering kunnen leiden. Bovendien zouden verkiezingen alleen maar Maduro’s regime legitimeren.

Andere oppositieleden hoopten dat die legitimiteit nu lager dan ooit was na de maandenlange gewelddadige straatprotesten.

De protesten en de reeks antidemocratische beslissingen tastten ook Maduro’s legitimiteit in het buitenland aan. Naast Europa en de VS stelden ook een twaalftal Latijns-Amerikaanse landen de dictatoriale trekjes van Venezuela aan de kaak. Venezuela hield daarop de eer aan zichzelf en verliet in april de OAS, de Organisatie van Amerikaanse Staten.

Maduro zelf kon wel een boost in zijn legitimiteit gebruiken en hoopte dat verkiezingen organiseren hierbij kon helpen.

CC Marquinam (CC BY-NC-ND 2.0)

Straatprotesten in Venezuela, 2014

De nalatenschap van het Chavismo

Ervan uitgaan dat Maduro geen legitimiteit geniet in Venezuela zou een vergissing zijn. Zowel in het binnen- als het buitenland kan hij nog teren op de nalatenschap zijn voorganger Hugo Chavez.

Een eerdere herschrijving van de grondwet in 1999, maar vooral stijgende olieprijzen lieten Hugo Chavez toe een socialistisch geïnspireerde transformatie te financieren in Venezuela en elders in Latijns-Amerika. Het maakte hem immens populair.

Voor vele Venezolanen betekende het Chavismo een tastbare verbetering in hun levensstandaard

Voor vele Venezolanen betekende het Chavismo een tastbare verbetering in hun levensstandaard en doorbrak Chavez’ beleid het machtsmonopolie van de traditionele rechtse elite.

Hier wringt bij vele Venezolanen net het schoentje omtrent de legitimiteit van de oppositie. Voor hen is de oppositie te rechts getint en vertegenwoordigt ze een elite die hun belangen niet nastreeft.

Wat de oppositie verenigt, is het verzet tegen Maduro. De diversiteit binnen de oppositie is tevens haar zwakte. Vele Venezolanen bestempelen hen als ongeorganiseerd, niet krachtdadig en niet in staat een oplossing en alternatief voor de problemen van Venezuela voor te stellen.

Bovendien laat die oppositie zich graag in met buitenlandse grootmachten. En gezien de geschiedenis is net dat een gevoelig punt in Venezuela, net als elders in Latijns-Amerika.

Buitenlandse inmenging

Die kaart werd dan ook handig gespeeld door het Maduro kamp. Maduro’s aanhangers verkochten deze verkiezingen als een stem tegen het imperialisme.

Trump maakte het hen gemakkelijk. In augustus, tijdens een uitje op zijn golfterrein zei Trump dat militaire actie tegen Venezuela niet uitgesloten wordt. In zijn toespraak voor de VN kwam Venezuela opnieuw in het vizier. Het bleef niet bij woorden, onlangs werden financiële handelssancties opgelegd en kregen hooggeplaatste Maduro-getrouwen een reisverbod naar de VS.

Dinsdag 17 oktober kwamen ook de buitenlandministers van de Europese Unie samen om sancties tegenover Venezuela te bespreken. Verder dan bezorgdheid over het democratische gehalte van de recente verkiezingen kwamen ze echter niet.

Ondertussen kijken China en Rusland geamuseerd toe. Indien de relaties tussen de VS en Europa enerzijds en Venezuela anderzijds verslechteren, kunnen zij hier alleen maar profijt uithalen.

Hoe lang nog?

Hoe het nu verder moet na de verkiezingen weet niemand. Deze uitslag verkleint de politieke manoeuvreerruimte van de oppositie nog meer, sommigen opperen dat geweld de enige uitweg is.

Naast de dictatoriale trekjes van het regime heeft veel van de Venezolaanse crisis met olie te maken

Anderzijds brokkelt de steun van de bevolking voor Maduro steeds meer af naarmate de politieke, economische en sociale situatie in Venezuela verslechtert. En die is al bar slecht.

Naast de dictatoriale trekjes van het regime heeft veel van de Venezolaanse crisis met olie te maken. Door dalende olieprijzen is de economie al vier jaar in recessie. De Venezolaanse bolivar is zo goed als niets meer waard. En indien mensen toch nog koopkracht hebben, valt er bitter weinig te kopen.

Mensen lijden honger. Ook geweld en criminaliteit namen problematische proporties aan. Afhankelijk van de bron werden er in 2016 gemiddeld tussen 59 en 91 personen per 100.000 inwoners vermoord in Venezuela. Alleen El Salvador doet het nog slechter in Latijns-Amerika.

Venezuela is een kruitvat

Venezuela is een kruitvat. Een oppositie die geen toegang vindt tot de machtsstructuren via verkiezingen. Een regime dat krampachtig vasthoudt aan haar macht en hiervoor repressieve en dictatoriale methodes niet schuwt. Buitenlandse grootmachten die hun geostrategische oliebelangen in het olierijke Venezuela uitvechten. Een economie afhankelijk van oliedollars die minder opleveren. Een enorm verdeelde bevolking die steeds meer onder honger lijdt en met geweld geconfronteerd wordt.

De voorbije verkiezingen waren een zoveelste krachtmeting tussen de oppositie en het regime. Het valt af te wachten of ze dienden ze om de lont in deze crisis even te doven, of ze de boel helemaal doen ontploffen.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.