De onverzettelijke Charrúas, soms gevierd, meestal doodgezwegen

Waarom de indianen voor Uruguay enkel tijdens voetbalwedstrijden van tel zijn

Jimmy Baikovicius (CC BY-SA 2.0)

 

Vorige vrijdag speelde het Uruguayaanse voetbalteam de kwartfinale van het WK tegen Frankrijk. De kracht van het elftal ligt volgens sommige Uruguayanen in de ‘garra charrua’, een term die naar de onverzettelijkheid en behendigheid van de oorspronkelijke bewoners van het Zuid-Amerikaanse landje verwijst: de Charrúas. Toch zijn internationale voetbalmatchen zo goed als het enige moment waarop met trots naar de indiaanse roots verwezen wordt.

Toen de Uruguayaanse aanvaller Edinson Cavani het Portugese elftal met twee magistrale doelpunten huiswaarts stuurde, waren plots alle ogen op het kleine land aan de Río de la Plata gericht. Hun succes werd niet enkel toegeschreven aan de knappe strategieën van hun inmiddels 71-jarige trainer Oscar Tabárez, of de unieke manier waarop het team in staat is samen te spelen.

‘Met garra charrua leggen we meer passie en furie aan de dag dan onze tegenstanders. Het doet ons voor de bal blijven vechten.’

Om de magie rond de ploeg kracht bij te zetten, wordt in de volksmond gesproken van de garra charrua. Daarmee wordt verwezen naar de moed die de Uruguayanen in staat zijn op te brengen in situaties die bij voorbaat verloren lijken te zijn. ‘Met garra charrua leggen we meer passie en furie aan de dag dan onze tegenstanders,’ zegt Daniel Rocha, Uruguayaans voetbalfanaat. ‘Het doet ons voor de bal blijven vechten.’

De term werd ontleend aan de oorspronkelijke bewoners van het land: de Charrúas. Vreemd genoeg zijn internationale voetbalmatchen zo goed als het enige moment waarop met trots naar de indiaanse roots verwezen wordt. Het overige deel van de tijd is de oorspronkelijke bevolking van het land immers in een ingewikkelde strijd verwikkeld om hun bestaan te laten erkennen.

Genocide

Sinds de jaren 1990 tonen immers steeds meer studies aan dat een heel aantal Uruguayanen minstens gedeeltelijk van de Charrúas afstamt. Dat was verrassend, temeer omdat de officiële instanties van het land gedurende meer dan 150 jaar beweerden dat deze etnische bevolking compleet was uitgestorven.

In 2005 toonde een medische studie plots aan dat grofweg 38% van de Uruguayaanse bevolking genen in zich draagt die tot de Amerindiaanse familie behoren.

Volgens de officiële geschiedschrijving werden de laatste Charrúas immers zo goed als uitgeroeid in 1831. Dat zou op bevel geweest zijn van toenmalig generaal Fructuoso Rivera, de eerste president van Uruguay, die een einde wou maken aan het ‘problema charrúa’. Na de onafhankelijkheid in 1830 pasten de indianen niet meer in het moderne imago dat het land zichzelf wilde aanmeten om de handel te promoten. Bovendien waren de heersende partijen geïnteresseerd in het land waarop de inboorlingen leefden.

Toch bleek die uitroeiing niet compleet te zijn geweest. In 2005 toonde een medische studie plots aan dat grofweg 38% van de Uruguayaanse bevolking genen in zich draagt die tot de Amerindiaanse familie behoren. Bovendien erkende volgens een volkstelling uit 2006 liefst 3,8% van de bevolking af te stammen van de inheemse bevolking.

Maar dat is een streep door de rekening van de Uruguayaanse overheid. Die heeft er immers alle belang bij om te blijven beweren dat alle Charrúas uitgestorven zijn.

Stéphanie Vé (CC BY-NC-ND 2.0)

 

Economisch herstel

Een bevolkingsgroep officieel als inheems erkennen, betekent immers ook akkoord gaan met de Verklaring voor de Rechten van Inheemse Volken van de Verenigde Naties. Het gevolg daarvan kan zijn dat Uruguayaanse politici moeten heronderhandelen over landrechten, taalgebruik en deelname aan het bestuur.

De overheid blijft volhouden dat de laatste indianen in 1831 – tijdens een genocide die evenmin wordt erkend – gestorven zijn.

En daar knelt het schoentje. Om dit te vermijden, blijft de overheid volhouden dat de laatste indianen in 1831 – tijdens een genocide die evenmin wordt erkend – gestorven zijn. ‘Wij bestaan zogezegd niet,’ zegt Martín Delgado, woordvoerder van CONACHA, de grootste verenging van Uruguay die de belangen van de Charrúas verdedigt.

Ik ben proMO*

 

Steun ons unieke non-profit mediaproject en word proMO*.

Je ontvangt ons magazine en geniet van een pak andere voordelen

Je maakt MO* mee mogelijk en steunt ons in onze missie.

Voor € 4,60/maand of € 60/jaar.

Ik word proMO*

Maar Delgado wil niet enkel als bevolking erkend worden. Hij wil ook dat de genocide erkend wordt. Dat is meteen ook de voornaamste reden waarom de Uruguayaanse overheid de andere kant tracht op te kijken. Volgens de Verenigde Naties moet de erkenning van een genocide immers niet enkel op een symbolische manier vergoed worden, maar ook materieel in de vorm van economisch herstel.

Het is dan ook één van de speerpunten geworden in het eisenpakket van CONACHA: de rechten op de voormalige gronden van de Charrúas terugkrijgen.

Kannibalisme

Dat ziet de overheid niet zitten en dus wordt het thema van de Charrúas zo veel mogelijk doodgezwegen. Enkel tijdens voetbalmatchen komt de term nog bovendrijven. Hoewel het de zaak van CONACHA niet vooruithelpt, ziet Pablo Borches, Uruguayaan én trouwe volger van het WK, het als één van de sterkste symbolen van het land: ‘De kracht die de garra charrua uitstraalt, verbindt ons meer dan welke datum ook uit onze geschiedenis.’

‘De kracht die de garra charrua uitstraalt, verbindt ons meer dan welke datum ook uit onze geschiedenis.’

Delgado vindt het evenwel misplaatst dat de overheid een begrip heeft gepromoot waar ze in principe niet achter staat: ‘Dat is kannibalisme: iemand opeten om er nadien kracht uit te putten. In plaats van ons te degraderen tot een mythe, zou de staat ons beter een toekomst gunnen.’

De meeste Uruguayanen zien garra charrua echter minder problematisch. Voor Rodolfo García, Uruguayaan en voetbalfan, is de term bovendien meer dan een lege doos: ‘Wij Uruguayanen zijn etnisch erg verschillend. Het enige wat ons nog bindt, is onze mogelijke gezamenlijke afkomst, een gedeelde identiteit. Wanneer het nodig is, putten we daar onze kracht uit.’

Voor trainer Tabárez is de garra charrua in ieder geval een succesvolle strategie gebleken. Het is al de vierde keer in zijn carrière dat hij het Uruguayaanse elftal naar een WK loodst.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.