De oorlog in Jemen toont dat Europese landen flagrant in strijd zijn met hun eigen wetgeving

Wapenexport naar Saoedi Arabië is niet alleen immoreel maar ook onwettig

CC0

 

Wie? Bram Vranken is stafmedewerker bij de vzw Vredesactie.

Wat? Een reeks juridische overwinningen en druk vanuit de vredesbeweging is langzaam maar zeker het wapenexportbeleid van de Europese Unie naar het Midden-Oosten aan het hertekenen. Publieke en politieke druk blijft echter van cruciaal belang. 

Juni was een slechte maand voor het Saoedisch regime. In enkele weken tijd vernietigde de Raad van State vijf Waalse exportvergunningen naar Saoedi Arabië, verklaarde een Britse rechtbank de Britse wapenexport naar Saoedi Arabië onwettig en stemde de Amerikaanse Senaat tegen een noodmaatregel van de Trump administratie om 8,3 miljard dollar aan wapentuig aan het Saoedisch regime te leveren. Ontwikkelingen die een jaar geleden haast onmogelijk leken.

Nochtans zijn de feiten niet nieuw. Saoedi Arabië vecht samen met een aantal bondgenoten al sinds maart 2015 een bloedige oorlog uit in Jemen. Die interventie is gericht tegen de Houthi’s, een rebellengroepering die het land dreigde over te nemen.

De humanitaire crisis in Jemen wordt in stand gehouden met Europese wapens

De daaropvolgende Saoedische bommencampagne en een verstikkende maritieme blokkade hebben geleid tot wat de Verenigde Naties de ergste humanitaire crisis ter wereld noemen. Bijna honderdduizend mensen zijn daarbij om het leven gekomen en het land wordt geteisterd door de grootste cholera epidemie in de menselijke geschiedenis. Die humanitaire crisis wordt in stand gehouden met Europese wapens. Onderzoeksprojecten zoals #EUarms en Disclose tonen de enorme schaal aan waarop Europese wapens in die oorlog worden ingezet.

Westerse overheden leveren daarbij niet alleen de wapens, maar leveren ook de technische expertise die de oorlog draaiende houdt. In een opvallende passage in een reportage op Channel 4 biechtte een voormalige werknemer van het Britse wapenbedrijf BAE Systems op dat de Saoedische luchtoorlog binnen twee weken zou stilvallen zonder de steun van het wapenbedrijf. Onder de voorwaarden van een contract tussen het Saoedisch regime en de Britse overheid zijn 6300 werknemers van BAE Systems dag en nacht in de weer met het onderhoud en de technische assistentie van de Saoedische gevechtsvliegtuigen.

Wapenhandel voor de rechtbank

Europese wapenexportregels zijn nochtans duidelijk. Wapens mogen niet geëxporteerd worden als er een risico bestaat dat deze wapens gebruikt worden in een conflict of voor het begaan van mensenrechtenschendingen. Europese overheden beweren dat ze aan de hoogste en meest strikte standaarden voldoen, maar de oorlog in Jemen doorprikt die retoriek en toont dat Europese landen flagrant in strijd zijn met hun eigen wetgeving.

Europese wapenexportregels zijn duidelijk: wapens mogen niet geëxporteerd worden als het risico bestaat dat ze gebruikt worden voor het begaan van mensenrechtenschendingen

Het is pas na jarenlange druk van vredesorganisaties en mensenrechtenorganisaties dat Europese lidstaten langzaamaan hun wapenexportbeleid naar Saoedi Arabië zijn beginnen herzien. De gruwelijke moord op de journalist Khashoggi vormde daarbij een kantelpunt voor veel overheden. Een overzicht van Amnesty International toont dat onder die toenemende druk steeds meer overheden de wapenexport naar de Saoedi Arabië en haar bondgenoten beperken of stopzetten.

Ook in de rechtbank boekt de vredesbeweging successen. In België vernietigde de Raad van State vijf wapenexportvergunningen van de Waalse regering voor wapens van FN Herstal en CMI Defence. In het Verenigd Koninkrijk oordeelde een rechtbank dat de export naar Saoedi Arabië onwettig is. In Italië zette een rechtszaak genoeg druk om het parlement zover te krijgen de export van bommen en raketten naar Saoedi Arabië te staken.

Ook vakbonden sluiten zich aan bij dat protest. Eerder dit jaar was de Saoedische scheepvaartmaatschappij aanleiding tot mobilisaties over heel Europa. Het schip de Bahri Yanbu kon in mei niet aanmeren in Le Havre na protest van de vakbonden en activisten. In Genua weigerden dokwerkers dual-use goederen te laden voor de Nationale Garde van Saoedi Arabië.

Druk blijft nodig

Is daarmee de strijd gestreden? Jammer genoeg niet. De wapenexport naar Saoedi Arabië blijft ondanks alles verdergaan. Waals minister-president Borsus mag dan na de moord op Khashoggi aangekondigd hebben geen nieuwe vergunningen te verlenen, reeds lopende vergunningen blijven geldig en Belgische wapens worden nog steeds geëxporteerd naar Saoedi Arabië. Sinds oktober exporteerde het Waals gewest vuurwapens en munitie ter waarde van 95 miljoen euro naar Saoedi Arabië, ook via de haven van Antwerpen.

Ook andere Europese landen blijven lustig wapens verkopen. Frans president Macron, voormalig Brits premier Theresa May en de Europese wapenindustrie startten een heuse lobbycampagne tegen een Duits wapenembargo op Saoedi Arabië. Brits buitenlands minister Jeremy Hunt waagde het zelfs te zeggen dat het stoppen van de wapenhandel naar Saoedi Arabië ‘moreel bankroet’ is en dat ‘de mensen in Jemen hiervan het grootste slachtoffer zouden zijn’. Weinig verrassend ging de Britse overheid eerder deze week in beroep tegen de beslissing van de rechtbank dat de export naar Saoedi Arabië onwettig is.

Publieke druk blijft broodnodig. Overheden zullen hun eigen wapenexportregelgeving flagrant met de voeten blijven treden. Het is enkel door druk vanuit het middenveld, vakbonden, parlementsleden en door middel van juridisch acties dat we regeringen kunnen dwingen om de retoriek over mensenrechten ook daadwerkelijk in de praktijk te brengen.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.