‘Kinderen worstelen jaren met angsten en depressies na gedwongen terugkeer’

Bruno Vanobbergen: ‘Waarom moeten harde wetten gelden voor kinderen als machtigen eraan ontsnappen?’

© Kilian de Jager

Bruno Vanobbergen

1250 meldingen per jaar. Dat is de grondstof waarmee het Kinderrechtencommissariaat aan de slag gaat. Dat leidt tot individuele opvolging, maar ook tot vertaling in beleidsvoorbereidend werk. Rechten van kinderen op de vlucht. Kinderen in woonwagengezinnen. Sanctiebeleid op school. Armoede bij kinderen. Kinderen in situaties van dak- en thuisloosheid. Er wordt op gestudeerd, over gecommuniceerd, voor gelobbyd.

Bruno Vanobbergen was een decennium lang het gezicht van dat werk. Eind deze maand neemt hij afscheid als Kinderrechtencommissaris. MO* sprak met hem over kinderrechten (uiteraard) en waarin die verschillen van kinderbescherming, over culturele verschillen en internationale solidariteit. Hieronder enkele citaten, maar beluister vooral het hele gesprek.

‘Kinderrechten zijn meer dan een recente innovatie in de wereldpolitiek. In 1924 was er al een verklaring van Genève waarin over vijf rechten gesproken werd, al bleef dat spreken heel erg gekleurd door de idee van bescherming. In 1959 volgde de Verklaring van de Kinderrechten en in 1989 ten slotte het Kinderrechtenverdrag. Zelfs in de negentiende eeuw waren er al auteurs in Nederland en Frankrijk, vanuit sociaal-anarchistische hoek, die pleitten voor kinderen als volwaardige burgers in de samenleving.’

‘Het belangrijke verschil tussen kinderbescherming en kinderrechten zit in de erkenning van kinderen als participante die het recht hebben om gehoord te worden, die recht hebben op privacy en op vrije meningsuiting. Kinderen blijven mensen in wording, maar zijn tegelijk ook al mensen. Dat revolutionaire ideeëngoed vind je terug in het Kinderrechtenverdrag, dat intussen door bijna alle landen ondertekend is.’

‘De idee dat kinderen hun rechten zelf kunnen afdwingen, is allesbehalve evident.’

‘De idee dat kinderen hun rechten zelf kunnen afdwingen, is allesbehalve evident. Dat is bijvoorbeeld het geval bij conflictueuze echtscheidingen, waarbij kinderen vanzelf gehoord worden door de rechtbank. Toch groeit de aanvaarding van die aanpak in de gerechtelijke wereld, en gaandeweg ook bij ouders.’

‘Een meisje van vijftien dat zwanger geraakt en daarover praat op school en met hulpverleners, heeft het recht om een abortus te vragen zonder dat aan de ouders te melden, als ze terechte redenen heeft om dat te doen. Zij wordt beschermd door de wet op patiëntenrechten, waarin de kinderrechten toegepast worden.’

‘Is een minderjarige van 17 nog een kind? Valt hij terecht onder de bescherming van het kinderrechtenverdrag? Ik denk dat het belangrijk is dat die kindertijd inderdaad tot 18 duurt. Het beschermt opgroeiende minderjarigen tegen flaters die ze kunnen begaan –zoals een veel te duur abonnement met een fitness afsluiten. Aangezien een minderjarige juridisch onbekwaam is om zo’n contract af te sluiten, wordt het ongeldig en moet het niet betaald worden. Anderzijds moeten we zoeken naar een soort trapsgewijze manier van volwassen worden. Wij zijn voorstander van stemrecht op 16. Idem voor het recht op euthanasie.’

Voor minderjarige slachtoffers van seksuele uitbuiting is bescherming niet genoeg, ze hebben ook recht op gepaste opvang en begeleiding.

‘Wij pleiten ervoor de wettelijke leeftijd voor seksuele relaties te verschuiven van 16 naar 14, omdat we heel veel onderzoek hebben dat aantoont dat jongeren in grote getale hun eerste seksuele ervaringen met elkaar opdoen voor hun zestiende. Maar we denken daarbij ook aan een beschermende voorwaarde, zoals: seks is op die leeftijd enkel toegestaan met iemand die maximaal drie tot vier jaar ouder is. Voor minderjarige slachtoffers van seksuele uitbuiting is bescherming niet genoeg, ze hebben ook recht op gepaste opvang en begeleiding, in een omgeving die daartoe alle kansen biedt.’

‘Wat internationale solidariteit betreft, concentreren we ons nu op thema’s met een sterke link met Vlaanderen, zoals asiel en migratie, of interlandelijke adoptie. Het pleidooi voor een kinderpardon is het meest actuele dossier, waarin we pleiten voor een verblijfsvergunning als kinderen al lang op het grondgebied verblijven en er sprake is van een sterke worteling in de realiteit hier. En uiteraard geldt dat dan ook hun ouders, want je mag kinderen nooit scheiden van hun ouders van het Kinderrechtenverdrag. Want we weten uit onderzoek dat de ontworteling van kinderen nefaste gevolgen heeft. Zelfs jaren na de uitzetting blijven kinderen worstelen met angsten en depressies, nog afgezien van de extreme armoede waarin ze terecht komen. Wij vinden het niet kunnen om kinderen uitegezet worden zonder ons iets aan te trekken van wat er daarna met hen gebeurt.’

Er zijn heel wat domeinen waarop regeringen in dit land niet streng vasthouden aan het principe “de regels zijn de regels”, ik zie dan ook niet in waarom flexibiliteit voor kinderen onmogelijk zou zijn. Het belang van het kind gaat voor..

‘Ik hoop dat we toch een doorbraak krijgen in dat kinderpardon. Het publieke draagvlak ervoor groeit. Dat merk je aan de contacten tussen de scholen van Mol en Borgerhout waar samengewerkt wordt, samen met hulpverleners en buurten om kinderen die opgesloten worden in Steenokkerzeel te ondersteunen. We weten dat dit een complex dossier is, des te meer reden om diep over na te denken en er flexibele antwoorden op te formuleren. Er zijn heel wat domeinen waarop regeringen in dit land niet streng vasthouden aan het principe “de regels zijn de regels”, ik zie dan ook niet in waarom flexibiliteit voor kinderen onmogelijk zou zijn. Het belang van het kind gaat voor. En volgens het Kinderrechtenverdrag moet beleid ook aan dat belang getoetst worden.’

Niet alle minderjarige asielzoekers hanteren zelf het kader van kinderen als autonome individuen met individuele meningen en belangen. Hoe ga je daar mee om? ‘Afrikaanse landen creëerden naast het kinderrechtenverdrag ook een charter waarin heel expliciet gesproken wordt over de plichten van kinderen tegenover hun ouders, de familie, de gemeenschap. Er zijn inderdaad verschillende klemtonen. We hadden de voorbije maanden een Afghaanse stagiair op het Kinderrechtencommissariaat die onderzoek deed naar de noden van 18-20 jarige Afghanen in België. Daarin spelen de hoge verwachtingen van de familie inderdaad een heel grote rol, wat leidt tot loyauteitsconflicten. Veel jonge mensen worstelen daar enorm mee. Het is essentieel om over die culturele botsing met hen in gesprek te gaan.’

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

De centrale vraag moet zijn: hoe zorgen we ervoor dat er minder jongeren opgegeven worden, in plaats van dat aantal te laten toenemen.

‘In 2019 zou het mooi zijn als de federale regering een vorm van kinderpardon in een federaal regeerakkoord zet. In Vlaanderen moeten sterkere bruggen gebouwd worden tussen welzijn en onderwijs. Vorig jaar hadden we voor het eerst een vijfjarige kleuter die definitief uitgesloten werd van een school. De expertise van de jeugdhulp sluit niet aan bij de behoeften van scholen. De centrale vraag moet zijn: hoe zorgen we ervoor dat er minder jongeren opgegeven worden, in plaats van dat aantal te laten toenemen. Het kan niet, het kan echt niet dat een achtjarige maandenlang alleen nog in het kantoor van de directeur komt en de toegang tot de klas, de speelplaats, de eetzaal ontzegd wordt. Om dat aan te pakken is meer samenwerking nodig tussen diensten en sectoren.’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.