Dossier: 
Het curieuze verhaal van cultureel ontmoetingscentrum Safadender

Denderleeuw weifelend tussen verbinding en angst

© Bart Lasuy

Vzw Safadender wil een nieuw ontmoetingscentrum bouwen. Zo’n centrum zorgt voor islamisering, vindt de lokale Vlaams Belang-leider Kristof Slagmulder.

In Denderleeuw wil de vzw Safadender een verbindend verhaal schrijven met een nieuw cultureel ontmoetingscentrum. Het Vlaams Belang loopt evenwel storm tegen deze “moskee”, het gemeentebestuur lijkt hen te volgen in die afwijzing. Anderen spreken van een gemiste kans. Zo gaat het in de Denderpolitiek dezer dagen.

Hakim Achahbari is in Lokeren geboren, uit Marokkaanse ouders, maar woont al tien jaar in Denderleeuw. Als woordvoerder van de vzw Safadender vertelt hij ons wat hij wil bereiken met het nieuwe ontmoetingscentrum dat zijn vzw wil bouwen.

‘Mijn droom is dat de mensen in onze gemeente meer samenleven, meer bij elkaar komen, elkaar beter leren kennen opdat de angst voor elkaar verdwijnt. Dat is ook wat ons ontmoetingscentrum beoogt: samen leuke en goede dingen doen. Daarom staan we er voor open om er een jeugdhuis mogelijk te maken en een ruimte van dialoog te scheppen. Er zal ook een polyvalente sportzaal zijn waar iedereen welkom is.’

Het is de eerste keer dat Safadender aan het woord komt in een Vlaams medium. Tot nog toe publiceerden media alleen standpunten van het gemeentebestuur en van het Vlaams Belang. In een van zijn artikels publiceerde Het Laatste Nieuws zelfs een link naar de petitie van het Vlaams Belang.

Het vergt enige overreding om vertegenwoordigers van de vzw te overtuigen van de zinvolheid van een gesprek. Eenmaal we zover zijn, vertellen ze enthousiast: woordvoerder Hakim Achahbari en Chaymae Taleb, verantwoordelijk voor sociale media bij de vzw. Mevrouw Taleb vertelt dat het Arabische woord safa ‘schoon, sereen, puur’ betekent en dat ze met hun vzw mee willen bouwen aan een schoner en serener Denderleeuw.

Het centrum komt niet uit de lucht vallen. Safadender is al langer actief in de gemeente. Ze huren geregeld gemeentelijke ruimtes voor hun activiteiten: taallessen, sport, multiculturele activiteiten… Maar omdat die almaar uitbreiden, leek een eigen pand beter. Chaymae Taleb: ‘We willen niet alleen wonen en slapen in Denderleeuw, maar hier ook van alles doen. Omdat onze activiteiten groeien en we toch wel druk zetten op bepaalde gemeentelijke ruimtes, leek het ons beter een eigen ruimte te hebben. Huren lukt moeilijk en daarom hebben we iets gekocht.’

‘Wij willen helpen met de integratie, ook van mensen die recenter in Denderleeuw zijn aangekomen. Wij zijn tenslotte ervaringsdeskundigen.’
Hakim Achahbari (vzw Safadender)

Chaymae Taleb vertolkt haar droom als volgt: ‘Ik wil eigenlijk dat mijn kinderen niet meer moeten meemaken wat wij meemaken. Dat het niet uitmaakt wat hun huidskleur of religie is om er al dan niet bij te horen. Ik heb er vertrouwen in dat dit ook mogelijk zal worden, als ik zie hoe kinderen met elkaar omgaan in de klas. Ze merken die verschillen niet. Mijn hoop is dat dit zo blijft en dat er geen moment komt dat hun wegen weer scheiden omdat ze een andere huidskleur hebben of een hoofddoek dragen.’

Beiden zeggen in hun persoonlijke leven vrij goede contacten te hebben in buurt, school of sportclub. Chaymae Taleb: ‘Er moet wel meestal zo’n gezamenlijke context zijn vooraleer er contact is, en ik moet doorgaans de eerste stap zetten. Maar als dat eenmaal is gebeurd, zijn de relaties eigenlijk wel positief. De kloof tussen die realiteit en de haat die je op sociale media ziet, is heel groot. Dat zijn echt twee werelden.’

Hakim Achahbari stelt hetzelfde vast. ‘Ik heb een speelstraat opgestart en moest daarvoor alle bewoners van onze straat contacteren. De speelstraat werd een succes en zo heb ik iedereen leren kennen. Dat was plezant, maar achteraf was ik wel verbaasd een affiche van Vlaams Belang bij een van mijn buren te zien. Meningen zijn vrij uiteraard, maar je kan ze dus echt niet afleiden uit de gesprekken die je met mensen hebt.’

De vzw wil een positieve impuls geven aan het samenleven in Denderleeuw. In haar statuten luidt een van de doelstellingen: ‘Het bevorderen van de verdraagzaamheid (respect en naastenliefde) tussen allochtonen en autochtonen om te komen tot een betere integratie’. Achahbari: ‘Wij willen helpen met de integratie, ook van mensen die recenter in Denderleeuw zijn aangekomen. Wij zijn tenslotte ervaringsdeskundigen.’ Hij doelt op het feit dat de meeste nieuwe inwoners van Denderleeuw Congolese roots hebben en pas de voorbije jaren uit Brussel in de gemeente zijn komen wonen.

Bestuur wijst project meteen af

Het ontmoetingscentrum zou in een oude spinnerij komen, vlak bij het station van Denderleeuw. Bij de administratie van de gemeente Denderleeuw leeft best wel wat sympathie voor het project. ‘Het is de eerste keer dat we met zo’n sterke vereniging te maken krijgen. Dit zijn vlotte, hoogopgeleide mensen die we kennen van eerdere samenwerking en door het gebruik van gemeentelijke ruimtes. We zouden daar blij mee moeten zijn. Het bestuur spreekt immers altijd over het belang van een sterk middenveld. Dat cultureel centrum is een kans om actief samen te werken’, zegt een ambtenaar die liever anoniem blijft.

Met het oog op de vergunningsaanvraag voor het centrum doorliepen de mensen van Safadender een heel traject met de gemeentelijke diensten. In november 2019 hadden ze ook een ontmoeting met het college van burgemeester en schepenen. Hakim Achahbari: ‘Daar hebben we onze hele boekhouding blootgegeven. We willen echt een glazen huis zijn voor de gemeente, want er waren natuurlijk vragen over hoe we de middelen vergaarden om dit centrum te kopen en de renovatie ervan te bekostigen. Wij hadden het gevoel dat alles goed liep. Tot het gemeentebestuur enkele dagen na die ontmoeting liet weten dat het geen voorstander was van het project.’

Het bestuur liet dit via een persbericht weten, nog voor de bevoegde diensten een advies formuleerden, en zelfs nog voor Safadender haar vergunningsaanvraag had ingediend. Het past niet binnen het plan van aanleg, ruimtelijk is dit immers een woonzone. Het bestuur vreest ook dat het centrum mensen zal aantrekken van buiten de gemeente en daardoor voor bijkomende verkeershinder zal zorgen. Dat was de teneur. De schepen van Integratie, Andy Depetter van Groen, herhaalt dat nog eens wanneer we hem opbellen.

De afwijzing was enigszins verrassend, want Denderleeuw wordt bestuurd door een zogenaamde Vivaldi-coalitie rond burgemeester Jo Fonck, van socialistischen huize. Die kwam bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen op met een Lijst van de Burgemeester, die bestond uit socialisten en liberalen. Ook CD&V en Groen maken deel uit van de coalitie.

Dit bestuur wil inzetten op het ‘bouwen aan buurten’, zo staat in het bestuursakkoord 2020-2025. We citeren uit het akkoord: ‘De gestage instroom van (anderstalige) nieuwkomers heeft het gevoel van cohesie ondermijnd (…) Wederzijds onbegrip voedt het wij-zijgevoel. Wij willen opnieuw een verbindend verhaal brengen, dat bruggen bouwt tussen mensen over de diversiteit heen (…) Een verhaal dat komaf maakt met vooroordelen en focust op gemeenschappelijke thema’s die iedereen aanbelangen en weten te boeien.’

Achahbari en Taleb waren na de vele positieve contacten verrast door de afwijzing: ‘We hadden het gevoel dat ze ons plots de rug toekeerden. We zijn nochtans bereid om te praten over eventuele verkeersproblemen en mensen aan te moedigen om met de fiets te komen. Alles is bespreekbaar.’

‘Je praat toch ook niet met neonazi’s?’

De reactie van het bestuur staat wellicht niet los van het succes van het Vlaams Belang (VB) in Denderleeuw. De extreemrechtse partij ageert al sinds 2018 tegen de komst van wat zij “een moskee” noemen. Toen was nog geen sprake van de oude spinnerij, maar van een zoektocht naar een pand. Zodra het dossier in de oude spinnerij concreter werd, zette het Belang een campagne tegen de “moskee” op die intussen 1201 bezwaarschriften heeft opgeleverd.

© Bart Lasuy

Hakim Achahbari en Chaymae Taleb van vzw Safadender: ‘Ik wil eigenlijk dat mijn kinderen niet meer moeten meemaken wat wij meemaken. Dat het niet uitmaakt wat hun huidskleur of religie is om er al dan niet bij te horen.

Kristof Slagmulder, de lokale VB-leider en ook Vlaams parlementslid, windt er geen doekjes om. ‘Zo’n centrum zorgt voor islamisering, terwijl we beter zouden de-islamiseren. Islam is een onverdraagzame godsdienst. Vrouwen en mannen moeten apart. Holebi’s zijn minder dan dieren. Zo’n haatcentrum hoort niet thuis in het centrum van Denderleeuw. Dat vinden de mensen ook. 1201 bezwaarschriften is enorm in een gemeente als Denderleeuw.’

De strijd om de perceptie, om wie het meest tegen de moslims is, woedt volop.

Het Belang scoorde sterk bij de laatste verkiezingen in de Denderstreek. In Denderleeuw werd de partij onder leiding van Slagmulder in mei 2019 de grootste, met 34 procent van de stemmen. Een vooruitgang tegenover de gemeenteraadsverkiezingen van 2018, toen de partij 26 procent haalde. Ze speelt in op de komst van anderstaligen. Intussen telt Denderleeuw 23 procent anderstaligen en 5 procent moslims, volgens cijfers van de gemeente.

Er zijn evidente redenen voor die instroom. Denderleeuw heeft goedkoper woningen dan Brussel en is dankzij de aanleg van het Gewestelijk ExpresNet heel goed verbonden met Brussel, met zeven treinen per uur tijdens de piekuren.

De strijd om de perceptie, om wie het meest tegen de moslims is, woedt volop. Slagmulder wil dat het gemeentebestuur niet enkel wijst op stedenbouwkundige redenen maar ook verklaart dat “een moskee niet thuishoort in Denderleeuw”. Of zoiets geen afbreuk doet aan de vrijheid van godsdienst? Slagmulder: ‘Van mij doet iedereen thuis wat hij wil, maar wij moeten geen moskee faciliteren in Denderleeuw. Ik heb niks tegen moslims, culturele moslims, wel tegen de Koran.’

De petitie die Vlaams Belang in Denderleeuw organiseerde tegen het geplande ontmoetingscentrum.

Ik vraag Slagmulder of hij als leider van de oppositie toch niet ook moet gaan praten met de mensen van Safadender, die tenslotte ook burgers van zijn gemeente zijn? Slagmulder: ‘Ik vergelijk de Koran graag met Mein Kampf. We gaan toch ook niet praten met neonazi’s? Weet je dat de moslims de ergste antisemieten zijn?’

Als ik hem wijs op de ‘digitale kelder’ van Schild en Vrienden van zijn partijgenoot Dries Vanlangenhove, waaruit veel sympathie voor Hitler en het nazisme bleek, reageert hij dat ‘hij goeie ervaringen heeft met Dries en dat we het onderzoek daarnaar moeten afwachten.’

Slagmulder wijst erop dat hij met mensen van Safadender gepraat heeft. ‘Toen ik hun pamflet ontdekte, heb ik hen opgebeld en vragen gesteld, ze hebben de telefoon neergegooid. Ik heb hen ook gemeld dat hun tweetalige Facebookpagina eigenlijk niet gepast is omdat Denderleeuw eentalig Nederlands is.’

Wat de mensen van Safadender ook doen, niks kan Slagmulder er dus van overtuigen dat samenwerken zin heeft. Als ze onverdraagzaam zijn, bevestigen ze zijn idee over de islam. Zijn ze daarentegen gericht op dialoog, dan liegen ze of zullen ze uitgesloten worden door de islamitische gemeenschap. ‘Zelfs als de mensen die jij gesproken hebt, vriendelijke mensen zijn, dan betekent dat nog niets. Er bestaat zoiets als de takiyya in de islam,’ zegt Slag-mulder, ‘je mag liegen tegen ongelovigen.’

Verdeeld bestuur

Het gemeentebestuur blijkt verdeeld te zijn over de kwestie. Indirect vernemen we dat de verantwoordelijke voor stedenbouw van de gemeente nooit de bezwaren heeft geopperd die het college nu uit. Het ruimtelijke argument overtuigt velen niet. Zegt een van de schepenen: ‘Het klopt dat dit een woonzone is, maar dit ruimtelijk plan is dertig jaar oud. Vanaf tien jaar kan je daar van afwijken. Alles hangt af van je bereidheid.’

‘Ik vind tevens dat je iedereen gelijk moet behandelen’, gaat het verder. ‘Dat doe je niet als je, nog voor de procedure begint, zegt dat het niet kan. Ze krijgen geen eerlijke kans. Je sluit op die manier eigenlijk een hele gemeenschap uit.’

‘Het enige spijtige in de zaak,’ zegt de schepen, ‘is dat de vzw aanvankelijk in Brussel geld probeerde te werven voor een moskee in Denderleeuw en dat ze daar niet helemaal eerlijk over zijn geweest. Maar de mensen van Safadender beseffen dat we niet willen dat ze op zichzelf terugplooien, en staan open om het anders te doen. Dan is dat toch een gemiste kans. We reageren vanuit schrik. We moeten uitgaan van onze waarden, van ons bestuursakkoord.’

De mensen van Safadender wijzen erop dat ze nooit gesproken hebben over een moskee. Hakim Achahbari toont ons het oorspronkelijke document waarmee giften werden ingezameld, zoals het nog altijd op de Facebookpagina van Kristof Slagmulder staat. Daarin is sprake van ‘een cultureel centrum dat activiteiten, Arabische lessen voor onze kinderen en later ook een gebedsruimte zal voorzien’.. Achahbari: ‘Wij hebben altijd over een gebedsruimte gesproken die er ook zou bij horen, nooit over een moskee.’

Er zal in het gebouw een gebedsruimte zijnn maar de plek wordt geen moskee, stelt Chaymae. ‘We zullen ook geen aanvraag tot erkenning als moskee doen maar dat er een gebedsruimte is, tja, in veel woningen zijn er gebedsruimtes, zijn dat dan allemaal moskeeën? De gebedsruimte zal slechts een klein deel van het gebouw beslaan.’

‘Gemiste kans’

Burgemeester Jo Fonck ontkent niet dat er in de schoot van het college serieus gediscussieerd is over de zaak. ‘Dit is geen evident vraagstuk. Er spelen meerdere factoren.’

Hij noemt ook de politieke situatie, die in de persberichten onvermeld bleef. ‘Stedenbouwkundig kan het niet. En zo’n groot gebouw zal mensen van buiten de gemeente aantrekken. Maar speelt het feit mee dat het Vlaams Belang hier nu de grootse partij is? Ik vermoed van wel. Het belangrijkste is dat je hiervoor een maatschappelijk draagvlak nodig hebt. Daar werken we aan. We hebben buurtwerkers in dienst genomen om het samenleven in onze buurten te bevorderen.’

Fonck is ervan overtuigd dat de grootte van het project de gemeente overstijgt. ‘Waarom heb je anders zo’n groot gebouw nodig? Dat zal mensen van buiten de gemeente aantrekken en we zijn na Gent al de dichtst bevolkte gemeente van Oost-Vlaanderen’. Bij Safadender ontkennen ze dat het centrum veel volk van buiten de gemeente zou aantrekken: ‘Ook in Ninove en Aalst zijn er al gebedsruimtes. Waarom zouden mensen dan hierheen komen?’

‘Het college rouwt nog om hoe Denderleeuw er nu uitziet, met die toegenomen diversiteit. Ze grijpen terug naar het verleden, naar kermissen, braderieën.’

De burgemeester beseft dat zijn gemeente aantrekkelijk is voor Brusselaars. ‘De vastgoedprijzen zijn hier lager, er is de goede spoorverbinding, er zijn scholen… Denderleeuw verstedelijkt dus, maar daar moet een generatie over gaan. Wij willen de uitdaging niet nog groter maken met dit project.’

Het Vlaams Belang hanteert in zijn bezwaarschrift het argument van de brandveiligheid. Dat vindt de architect van het project, Jan Gorteman, niet overtuigend: ‘De brandweer heeft onlangs een positief preadvies geformuleerd. Lawaaihinder zou hoe dan ook beperkt zijn, want het gebouw is langs alle kanten vrijstaand.’ Gorteman wil niet betrokken worden in de politieke discussie. Maar als de gemeente de aanvraag effectief verwerpt, hoopt hij dat de provincie deze zaak in beroep met meer afstandelijkheid kan bekijken.

Vlaams Belanger Slagmulder denkt dat het college daar op rekent: ‘Ze poseren nu als diegenen die tegen zijn, maar hopen erop dat de provincie dit alsnog goedkeurt. Dan moeten zij het niet doen.’

Een ambtenaar spreekt van een gemiste kans: ‘Het college rouwt nog om hoe Denderleeuw er nu uitziet, met die toegenomen diversiteit. Het grijpt terug naar het verleden, naar kermissen, braderieën, maar je moet ook een nieuw verhaal durven schrijven. Als je wil verbinden, moet je er zelf in geloven. Wat moeten wij de mensen van Safadender zeggen als dit niet doorgaat? Dat ze niet het recht hebben om zich hier te uiten? Ik heb het gevoel dat ik de brokken moet lijmen die anderen maken. De coalitie denkt voor haar weigering applaus te krijgen van de bevolking, maar eigenlijk voeren ze het verhaal van het Belang uit.’

Kwetsbaarheid, carnaval en Vlaams Belang

Ik zwerf wat rond in de omgeving van het station van Denderleeuw, begin maart. Nabij Café The Corner, waar het Vlaams Belang goede contacten heeft, zie ik de kleurrijk geklede mensen van de carnavalstoet aankomen. Het Vlaams Belang slaagt er vlot in zich te verbinden met de volkse traditie van carnaval, dat blijkt ook op de Facebookpagina van Slagmulder, ‘Mogen lachen met iedereen’. Die laat toe om bepaalde meningen over specifeke groepen mensen te uiten

Ik stap een frietkot binnen. De assistent, een man van ergens in de twintig, zegt af te weten van het geplande ontmoetingscentrum. ‘Nee, ik ben daar niet voor. Het Vlaams Belang heeft al 3000 handtekeningen verzameld.’

Als ik hem vraag waarom hij er niet voor is, antwoordt hij iets stiller: ‘Dat zijn vremde en we hebben hier al genoeg vremde. ’ Ik bestel een drankje en zie geregeld mensen met Afrikaanse roots binnenkomen om een mini of een groot pak friet te bestellen. De jongeren spreken vlot Nederlands, een volwassen vrouw worstelt met bestellen in het Nederlands. En onze assistent spreekt kennelijk weinig Frans.

Ik praat met een oudere, blanke dame die haar pak friet met frikadel verorbert aan een tafeltje. Nee, van het cultureel centrum heeft ze nog niet gehoord. Een buurtwerkster vertelt me later: ‘Toen ik hier met mensen in de buurt ging spreken over hoe ze de toekomst zien, begon niemand er spontaan over. Zo erg liggen de mensen dus niet wakker van dat cultureel centrum.’

De oudere dame is niet erg gelukkig met de nieuwe Denderleeuwenaren maar houdt haar emoties onder controle. ‘Wij hebben hier niks meer te zeggen. Ze moeten zich aanpassen. Sommigen doen dat ook. Anderen niet. Er is al drie keer bij mij ingebroken. Door wie? Dat weet ik niet. Het was donker. Ik kon het niet zien. Ik heb mij een scheper gekocht. Het schijnt dat Afrikanen bang zijn van honden.’

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws
Het Vlaams Belang slaat aan bij kwetsbare mensen. Door vertrouwde tradities voluit te steunen. Door op te komen voor het Nederlands en het Denderleeuws, de taal die het huis is van wie van hier is. Door voedselpakketten te verdelen. Door op te komen tegen de nieuwelingen die het aangezicht van de gemeente veranderen. Het Belang komt op voor de wereld die ze kennen en waar ze zich sterk in voelen.

Er is meestal weinig contact tussen het publiek van Vlaams Belang en de nieuwe inwoners van Denderleeuw. Daar iets aan veranderen is wellicht de beste manier om angsten en vooroordelen te temperen, en dat is waar het ontmoetingscentrum aan wil werken.

‘Carnaval zou een instrument kunnen zijn om het diverse Denderleeuw te laten samenwerken,’ zegt een buurtwerkster. Zou het ontmoetingscentrum Safadender ooit een rol kunnen spelen in het carnaval? ‘Waarom niet?’, zegt Chaymae Taleb. ‘Ik ga met mijn kinderen vaker kijken naar de stoet in Aalst dan veel van mijn autochtone vriendinnen.’

Dit artikel werd geschreven voor het zomernummer van MO*magazine. Voor slechts 32 euro kan je hier een jaarabonnement nemen! Je kan ook proMO* worden voor slechts 4 euro per maand. Je krijgt dan ook ons magazine toegestuurd en je steunt daarmee ons journalistiek project. Opgelet: Knack-abonnees ontvangen MO* automatisch bij hun pakket.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.