Koerdisch kamp in Lavrio gaat onzekere tijden tegemoet

Een scherf Koerdistan op Griekse bodem

© Toon Lambrechts

Wachten op…

Het opvangkamp in het Griekse stadje Lavrio biedt al twee decennia onderdak aan Koerdische vluchtelingen, onder wie vele politieke activisten. Zo goed en kwaad als het kan proberen de Koerden het kamp in zelfbeheer overeind te houden. Maar de toekomst oogt onzeker, nu overheid en hulporganisaties hun handen van het kamp aftrekken.

Lavrio valt nog het best samen te vatten als Een perfect oord om de hitte en de drukte van Athene even te ontvluchten. Het stadje, een uur rijden verwijderd van de chaos van de Griekse hoofdstad, rust aan de kustlijn van de Egeïsche Zee. Het eiland Kea is niet veraf, net buiten het centrum ligt een kleine ferryhaven, terwijl het plein omzoomd is met cafés. Lavrio leeft op het kalme ritme van de zee, het strand is vlakbij, een ideale plek om te vissen, zwemmen of duiken.

In het kamp van Lavrio wonen vandaag zo’n 350 vluchtelingen, sommigen al sinds de jaren negentig.

Maar tegenover het gemeentehuis, een beetje in een hoek weggestopt maar wel nog aan het plein, ligt een gebouw dat er nog het meest uitziet als een schoolgebouw dat zijn beste tijd heeft gehad, ware het niet dat er een rood-groen-gele vlag wappert in de zeewind. Eens door de poort nog meer Koerdische kleuren. Dit is het kamp van Lavrio, waar vandaag zon 350 Koerdische vluchtelingen wonen, sommigen al sinds de jaren negentig.

Binnen in een van de vleugels van het gebouw ligt een soort kantine, een gemeenschappelijke ruimte waar eindeloos thee gedronken wordt. De televisie wisselt tussen een hele reeks Koerdische en Turkse kanalen. De hele kamer kamer lijkt nog het meest op een museum van de Koerdische strijd om zelfbestuur. Vlaggen, landkaarten, slogans,… En, onvermijdelijk, een groot portret van Abdullah Öcalan, de leider van de Koerdische Arbeidersbeweging, de PKK.

© Toon Lambrechts

Serok Apo

Koerdische microcosmos

Al gauw komt er thee op tafel met veel te veel suiker. Het valt op dat een aantal mensen maar weinig Grieks spreken, ondanks het feit dat ze soms al meer dan twintig jaar in Griekenland verblijven. Mehmet bijvoorbeeld, woont al 27 jaar in Griekenland, maar drukt zich liever in het Koerdisch uit. Lavrio is duidelijk een gemeenschap op zich. Hij is van Dersim, een stad in het Koerdische zuidoosten van Turkije, of ‘Bakur’, zoals de Koerden zelf de regio aanduiden.

‘Van die 27 jaar woon ik al 17 jaar in Lavrio’, steekt Mehmet van wal. ‘Net als iedereen hier ben ik moeten vluchten omwille van mijn betrokkenheid bij de Koerdische strijd. Iedereen hier is een politiek vluchteling. De meeste hebben ook die status, maar ik heb nog steeds problemen met mijn papieren.’ Een bureaucratische kwestie, zoals wel vaker in Griekenland.

‘Eigenlijk wil ik gewoon terug naar Koerdistan, ik mis mijn land.’

Mehmet heeft veel zien veranderen in Lavrio, vooral de laatste jaren. ‘Hier komen mensen uit ieder deel van Koerdistan terecht. Als er problemen in Turkije zijn, dan er komen de Koerden uit Turkije naar hier. Hetzelfde met Syrië, Irak en Iran. Maar de laatste jaren zijn er zware problemen in zowel Turkije, Syrië als Irak voor de Koerden en wordt Lavrio overspoeld. We willen de mensen die hier aankomen hulp bieden, maar we hebben niets te bieden. De levensomstandigheden hier zijn verslechterd, en het wordt niet beter. Tegelijk staat Griekenland onder druk van Turkije om Lavrio te sluiten’, verzucht Mehmet. ‘En eigenlijk wil ik gewoon terug naar Koerdistan, ik mis mijn land.’

Ideologisch bindmiddel

Soms moeten bepaalde vragen gesteld worden. Heel het gebouw staat vol met graffiti en slogans van de PKK en verwante organisaties. Bijna elke vierkante centimeter muur in het lokaal waar we zitten thee te drinken is behangen met vlaggen, politieke posters en afbeeldingen van mensen die voor de Koerdische zaak gesneuveld zijn, een groot portret van Che Guevara uitgezonderd. Het portret van Öcalan kijkt toe vanop verschillende muren. In de media wordt Lavrio vaak een ‘PPK kamp’ genoemd. Hoe zit het met de relatie tussen deze plek en de Koerdische verzetsbeweging?

© Toon Lambrechts

Portertten van martelaars

Een gevoelige vraag, want erg geladen, zeker in Griekenland. Turkije geldt nog steeds als een erfvijand, en geheel naar het gezegde ‘de vijanden van mijn vijanden zijn mijn vrienden’, heeft de Griekse staat de Koerden altijd gesteund. Officieel enkel door het zelfbeschikkingsrecht van de Koerden te erkennen, maar volgens Ankara heeft Griekenland in de jaren negentig de PKK ook voorzien van training en wapens. De Turkse overheid ziet Lavrio als een terroristennest, en eist van Athene de sluiting van het kamp.

© Toon Lambrechts

Overal symbolen van Koerdische verzetsgroeperingen

Iedereen aan tafel kijkt naar elkaar, en duurt even voor er een antwoord komt op de vraag, en dan nog afgemeten en diplomatisch. Een oudere man, duidelijk een oudgediende, vat het samen. ‘De PKK, de YPG (militaire arm van de Koerden in Syrië), en de andere groeperingen zijn verschillende organisaties, los van elkaar, maar verenigd door de ideeën van Öcalan. Elk volk ter wereld heeft iets wat hen verbindt, en voor ons is dat de ideologie van Öcalan.’ Een voorbeeld van de dikke ideologische laag binnen de Koerdische beweging die vaak zo moeilijk te doorprikken valt.

Doorn in het oog van Ankara

Twee rondes thee verder komt Nouredine erbij zitten. Ook hij is in de jaren negentig gevlucht uit Turkije omwille van zijn betrokkenheid bij de Koerdische strijd, een periode waarover hij niet veel meer kwijt wil dan dat hij lang in de Turkse gevangenis gezeten heeft en dat het litteken onder zijn rechteroog van toen dateert.

© Toon Lambrechts

Nouredine bij de ingang van het kamp

Voor Nouredine is het duidelijk waarom Lavrio aan zijn lot over gelaten wordt door zowel de overheid als de vluchtelingenorganisaties. ‘Tot vorig jaar was het Rode Kruis aanwezig in het kamp, en was er praktische en juridische ondersteuning voor de mensen hier. Maar iedereen is vertrokken, zogezegd omdat het financieel niet haalbaar meer was. Maar dat is slechts een excuus.’

De echte reden ligt elders, aldus Nouredine. ‘Lavrio is een politiek geladen plek, al van in het begin. Een groot deel van de mensen hier waren politiek actief in de Koerdische beweging. Dat is een doorn in het oog van Turkije. De Turkse overheid stopt niet met ons op te jagen. Wij proberen hier te overleven, op onze manier. Maar de Turkse staat zet een niet-aflatende druk op Griekenland om Lavrio te sluiten.’

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

Sovjetdissidenten

Lavrio heeft een lange geschiedenis als nieuwe thuis voor politieke vluchtelingen. Het kamp dateert al van eind de jaren zestig, al ging het toen om een heel ander slag mensen dat hier net buiten Athene opgevangen werd. ‘In die tijd ging het om dissidenten uit de Sovjet-Unie en de Balkan,’ vertelt Nouredine. ‘Pas later, sinds de jaren tachtig, kwamen de vluchtelingen uit Turkije. Eerst zowel Koerden als linkse, Turkse activisten. Sinds de jaren negentig kwamen er enkel nog Koerden. Het kamp is gekend onder de Koerdische gemeenschap als een politiek geïnspireerde plek, al is zeker niet iedereen die hier vandaag woont politiek actief geweest. Dat weten de Griekse autoriteiten ook, net als Turkije.’

Een groot probleem is dat de meeste kinderen in het kamp geen toegang hebben tot onderwijs.

Zowel de Griekse overheid als de vluchtelingenorganisaties hebben sinds vorig jaar hun handen afgetrokken van Lavrio waar toch zo’n 350 mensen wonen. De weinige hulp komt van kerken en solidariteitsorganisaties. Een groot probleem is dat de meeste kinderen in het kamp geen toegang hebben tot onderwijs, en al lijkt het fijn om eindeloos vakantie te hebben onder de Griekse zon, de onderwijsachterstand tikt aan. Er is een systeem van zelfbeheer in voege, waarbij gekozen vertegenwoordigers uit de verschillende vleugels van het gebouw proberen het kamp draaiende te houden.

Maar de overbevolking en de slechte staat van het gebouw laten zien dat dit geen makkelijke opgaven is. Wel heeft het gemeentebestuur – eigenaar van het gebouw – belooft het water en de elektriciteit niet af te sluiten. Er zijn plannen om de ferryhaven van de stad uit te breiden om meer bezoekers te lokken, en dan oogt een vluchtelingenkamp in het midden van de stad niet mooi. Maar voorlopig beweegt er niets, en lijkt het erop dat Lavrio nog wel even zal bestaan.

© Toon Lambrechts

De kinderen van Lavrio

Koerdische duiven

Nouredine wil wel even mee door het gebouw wandelen. Op het plein holt een groep kinderen achter de duiven aan. ‘De duiven hier spreken ondertussen ook al Koerdisch,’ grapt Nouredine. Binnen wordt het duidelijk dat het gebouw zijn beste tijd al lang achter de rug heeft. Sommige kamers zijn nog in een deftige staat, maar meestal is het behelpen. Het vraagt verbeelding om te vatten hoeveel mensen hier op deze plek gepasseerd zijn in de zeven decennia die dit gebouw al dienst deed als vluchtelingenkamp.

Als we over door de gang van de eerste verdiepen wandelen, lopen we Fatma tegen het lijf. Ze vraagt ons binnen voor gebak en thee. Twee jaar geleden vluchtte ze met haar zoon en dochter uit Kobane, de stad in Syrisch Koerdistan waar hevig gevochten werd tussen de Koerden en IS. Haar man is al in Duitsland, zij wacht samen met haar kinderen nog op een familiehereniging. Sinds de grote vluchtelingenstroom van 2015 is Lavrio meer en meer een plek voor mensen op doortocht geworden.

© Toon Lambrechts

Wachten op familiehereniging

‘Hier is geen oorlog, dat is al iets, zegt Fatima. Maar voor de rest verschillen de levensomstandigheden in Lavrio niet zo erg veel van die in Syrië. Er is geen hulp, geen scholing voor de kinderen, geen medische zorg,… Er woedt al zolang oorlog in Koerdistan, er rest ons niets anders meer dan wegvluchten. Onze kinderen groeien op in de oorlog of op de vlucht. Dat geeft problemen. Er is hier een grote nood aan psychologische begeleiding, maar het is al moeilijk om aan pampers te geraken.’

Nouredine valt haar bij. ‘Veel mensen hier hebben familieleden zien sterven. De gevolgen van al die jaren oorlog zijn dramatisch. We voelen ons in de steek gelaten door iedereen, terwijl het de grootmachten van deze wereld zijn die een verpletterende verantwoordelijkheid dragen voor wat er in Koerdistan gebeurt. We hebben genoeg verloren, het is tijd dat er aan onze lijdensweg een einde komt.’

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Freelance journalist

    Toon Lambrechts is freelance journalist tegen beter weten in. Behalve in MO* Magazine en op MO.be is hij ook te lezen in onder andere Knack, EOS en Vice.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.