Overstromingen in Iran treffen de armste bevolking het hardst

Een oude Afghaanse man kijkt naar een stel vreemden die de modder van zijn vloer verwijderen. Hij zit op de restanten van zijn voorgevel, ramen zijn er ook niet meer. Hij staart uitzichtloos voor zich uit terwijl hij terugdenkt aan maandagavond toen het water de muren van zijn huis opeiste. Wanneer de modderstroom kwam moest hij in zeven haasten zijn gezin in veiligheid brengen. Tijd om de weinige kostbare spullen die hij had in te pakken was er niet. Zijn tien familieleden pasten trouwens nauwelijks in de pickup truck die hen naar veiliger gebied bracht.

We zijn in in de Saadi-wijk van de stad Shiraz in Iran. Nadat hevige regenval zorgde voor massale overstromingen in het noorden van het land werd de zuidelijk gelegen stad op 25 maart getroffen door flash floods; plotse en zeer intense overstromingen. Auto’s werden door de straten gesleurd, minstens 19 mensen verloren hun leven in het kolkende water. Zoals wel vaker gebeurt bij zo’n natuurrampen werd de armste bevolking van de stad het hardst getroffen.

Auto’s werden door de straten gesleurd, minstens 19 mensen verloren hun leven in het kolkende water.

Het gezicht van de armoede

De wijk ligt ten oosten van Shiraz, boven de stad. Het water en de modder kwamen uit de bergen, en Saadi was het eerste wat de bruine stroom op zijn pad trof. Saadi ziet eruit als een Braziliaanse favela: Een wirwar van kleine steegjes waar gezinnen wonen in geïmproviseerde huisjes van nauwelijks twee vierkante meter per familielid. Er wonen voornamelijk arme Iraniërs en Afghaanse inwijkelingen. Op gewone dagen is het zo’n plaats waar je de miserie moeilijk kan negeren. Opiumverslaafden doen weinig moeite om hun drugsparafernalia te verbergen, vechtpartijen zijn meer regel dan uitzondering. Als er in zo’n buurt een natuurramp plaatsvindt toont het gezicht van de armoede zich nog duidelijker.

‘Toen ik hier vanmorgen aankwam leek het wel alsof ik in Syrië was beland’, vertelt Heruu, een jonge vrouw uit Shiraz die net als zoveel van haar stadsgenoten kwam helpen met de opkuis. ’Bijna de helft van de woningen zijn volledig of gedeeltelijk vernietigd. Deze mensen hebben helemaal geen geld om hun huizen te herstellen.’ Veel gezinnen zijn door de zondvloed hun hele hebben en houden kwijtgespeeld. We komen een oudere vrouw tegen die al maanden meubels aan het verzamelen was voor haar dochter die ging trouwen. Dat is een gewoonte in Iran, als een soort van bruidsschat. Toen ze na de overstroming de schade kwam opmeten stond de modder anderhalve meter hoog en was alles vernietigd. De vrouw is nog steeds ontroostbaar.

‘Toen ik hier vanmorgen aankwam leek het wel alsof ik in Syrië was beland’

Crisissituaties kunnen mensen soms dichter bij elkaar brengen. Zeker in Iran, waar de gemeenschap primeert boven het individu. Gewone burgers werken zij aan zij met lokale hulporganisaties. Mullahs, theatergroepen, jeugdbewegingen,… Alle geledingen van de maatschappij slaan de handen in elkaar. Ook de Basij spelen een belangrijke rol. Dat is een paramilitaire militie van vrijwilligers die enkel verantwoording aflegt aan Ayatollah Khamenei, de Opperste Leider van de Islamitische Republiek. Meestal worden ze opgeroepen om protesten hardhandig de kop in te drukken, of tegenstanders van het regime te arresteren. Hier in Saadi verrichten ze al heel de week belangrijke gemeenschapsdienst.

‘De Basij-troepen hebben heel hard gewerkt de voorbije dagen’, vertelt een lid van een lokale ngo. ‘Maar ook de mensen van Shiraz hebben hun krachten hier gebundeld.’ Heruu, de jonge vrijwilligster is kritischer: ‘Er is een gebrek aan coördinatie. De regering ontzegt de toegang aan grote organisaties zoals de VN, maar heeft zelf niet de middelen om de hulpverlening efficiënt te laten verlopen.’ De verdeling van voedselpakketten verloopt volgens haar chaotisch: ‘Sommige gezinnen hamsteren een overschot aan hulppakketten, anderen kunnen niets bemachtigen.

De solidariteit van Shirazi’s

‘Er is een gebrek aan coördinatie. De regering ontzegt de toegang aan grote organisaties zoals de VN, maar heeft zelf niet de middelen om de hulpverlening efficiënt te laten verlopen.’

Gelukkig is de solidariteit onder de Shirazi’s groot. Er wordt hier niet gekeken naar politieke kleur of affiliatie; Het enige wat telt is die verdomde modder opkuisen. Mensen komen toe, pakken een schop of een borstel en beginnen te werken.’Een vriend heeft een bakkerij en heeft onmiddellijk 700 broden gebakken toen de zondvloed toesloeg’, vertelt Heruu. ‘Anderen lenen hun 4X4 uit aan lokale ngo’s om hulpgoederen te leveren, ook al raakt die daardoor beschadigd.’ De jonge vrouw ontmoette een man die zijn gezin al vijf dagen niet meer gezien heeft omdat hij voortdurend aan het helpen was. Volgens haar zijn de mensen van Shiraz beroemd in het land om hun warmte en hulpvaardigheid. ‘Toen bekend raakte dat deze onfortuinlijke wijk getroffen was stroomden de vrijwiligers toe.’

Vechten voor warme dekens

Rampen kunnen soms het beste in een gemeenschap naar boven halen. Koude en honger kunnen echter ook de dunne laag beschaving wegkrabben die ons ervan weerhoudt om onze naasten het hoofd in te slaan voor eigen gewin.

De goederen worden zo eerlijk mogelijk uitgedeeld, maar in zulke situaties geldt vaak de wet van de sterkste.

Na de middag komt een weldoener uit Shiraz toe met een Jeep vol warme dekens om uit te delen. De Basij waarschuwen hem dat er tumult zal ontstaan als hij ze zomaar lukraak uitdeelt. De particulier heeft echter geen oren naar het goedbedoelde advies en parkeerde zijn Jeep in het midden van het plein. Onmiddellijk wordt het voertuig omringd door meer hulpbehoevenden dan er dekens waren. De goederen worden zo eerlijk mogelijk uitgedeeld, maar in zulke situaties geldt vaak de wet van de sterkste. Een Afghaanse man begint luid te schreeuwen dat zijn gezin recht heeft op meerdere dekens. Verschillende Iraniërs vinden dat zij voorrang hebben. De schreeuwer pikt het weerwerk niet en deelt slagen uit. In luttele momenten ontaardt de situatie in een heuse vechtpartij. De massa zwelt opvallend snel aan met vechtlustigen.

‘De inwoners van Saadi vechten dagelijks tegen armoede, de zenuwen staan hier sowieso gespannen. Als een ramp zoals deze toeslaat kan dat een zeer explosieve situatie worden als er niet doeltreffend wordt gereageerd’, zegt Heruu, die duidelijk geschokt is door het gevecht.

Basiij en politie komen tussenbeide met stokken en kunnen de situatie enigszins kalmeren. De aanstoker haalt echter zijn slag thuis en pronkt uitdagend met een hele hoop dekens naar een groep minder gespierde koulijders.

‘Vechtpartijen gebeuren hier wel vaker, maar gewoonlijk bellen we de autoriteiten niet.’ Vertrouwt een bijstaander ons toe met een misplaatste grijns.

Lees ook

Bedreigen overstromingen in Shiraz het regime in Teheran?

Als de avond valt wordt duidelijk hoeveel werk die dag verzet is. De meeste huizen van de wijk zijn zo goed als moddervrij. De opkuis is gedaan, nu is het tijd voor de heropbouw. De vraag is met welk geld dat gaat gebeuren. President Rouhani heeft beloofd dat alle slachtoffers van de overstromingen zullen gecompenseerd worden. De slachtoffers van de zware aardbeving in de Iraanse provincie Kermanshah kregen in 2017 echter dezelfde belofte. Een groot deel van hen woont vandaag nog steeds in containers.

De oude Afghaanse man zit nog steeds op het overblijfsel van zijn gevel. Hij heeft de hele namiddag nauwelijks bewogen. Het lijkt alsof de gedachte aan waar hij zijn gezin van elf nu moet onderbrengen hem versteend heeft van angst.