De vloek van de Indonesische koffieplantages

De vijf studenten van Project Lombok gaan helemaal terug naar het begin van het productieproces, naar de boeren die elke dag hard werken om hun oogst en inkomen te verzekeren.

De AFD-studenten leven zes weken samen met de boeren en gaan samen met hen op zoek naar methoden om de oogst van de koffieplantages zo rendabel mogelijk te maken.

‘Voor de koffieboeren is de toegenomen regen tijdens het droogseizoen heel erg verontrustend’

Een van de hindernissen op hun pad is de koffieboonborer (CBB), lees hieronder hoe de studenten ontdekten hoe onbegrip van de realiteit een elementair obstakel tot vooruitgang kan zijn.

Het regent. De wolken hebben zich voor de rest van de dag gevestigd rond de Rinjani. Er zit niets anders op dan schuilen onder een afgedekte eetplaats, wat kroepoek eten of een partijtje schaak spelen. We logeren ondertussen al ruim een week in de kebun (tuin) van amak en ina (vader en moeder in het Sasak) en hun kinderen.

We hopen dat onze tenten de aanhoudende regenval de komende maand kunnen trotsteren. Voor de koffieboeren is de toegenomen regen tijdens het droogseizoen echter veel verontrustender. De laatste jaren is de overgang tussen de seizoenen veel minder afgelijnd.

‘Die vallen vangen enkel kleine insecten’ zegt amak terwijl hij warme thee slurpt. ‘Dat helpt niet om de koffieplaag te bestrijden.’ ‘Hoezo?’, vraagt Eva. ‘Het zijn net die kleine insecten die we moeten vangen, toch?’ ‘Nee, het zijn grote vlinderachtige insecten die gaatjes in mijn koffie- en cacaobonen boren. Die moeten we vangen. Daarom werken de vallen van de overheid niet’, Antwoordt Amak.

‘Tot 20 procent van de oogst wordt aangetast door de CBB-plaag. Die boort zich een weg door het vruchtvlees van de bes tot in de koffieboon’

Tot 20 procent van de oogst wordt aangetast door de plaag. Die boort zich een weg door het vruchtvlees van de bes tot in de koffieboon, waar het zich nestelt om eitjes te leggen. Het grootste deel van de levenscyclus van de borer vindt plaats binnenin de koffiebes.

Daardoor is dus een groot deel van de oogst onbruikbaar. Ons onderzoeksteam had op voorhand onderzocht hoe we zelf vallen kunnen maken. Tot onze verbazing bleken de koffieboeren hier al hopen CBB-vallen te hebben, maar niet te gebruiken.

De overheid heeft die uitgedeeld om de plaag biologisch te bestrijden. Volgens ons onderzoek werken de vallen redelijk goed om de koffieboonborer selectief uit te schakelen. We begrepen niet waarom ze niet werden opgehangen in de kebun, maar slechts als theelichthouders dienden.

Hoewel de oorzaak van het ongebruik ons na verschillende vragen nog steeds onduidelijk was, lieten we het bezinken en vervolgden onze activiteiten. Tot die regenachtige namiddag waarbij alles opeens opklaarde.

‘Elkaars situatie en leefwereld begrijpen is cruciaal, daarom is een vertrouwensband opbouwen door een routine te delen essentieel’

Amak dacht tot dan toe dat de vlinderachtigen die gaatjes boorden in de cacao dezelfde waren als bij koffie. Vandaar zijn teleurstelling wanneer hij telkens kleine, zwarte insecten vond in de vallen.

Hoe triviaal of eenvoudig de oorzaak soms kan zijn, het antwoord verkrijgen is soms veel complexer dan het lijkt. Elkaars situatie en leefwereld begrijpen is cruciaal, en daarin is een vertrouwensband opbouwen door een routine te delen essentieel.

Banale conversaties, drie uur schuilen voor een regenbui of pisang goreng (gefrituurde bananen) leren bereiden… het maakt allemaal deel uit van de culturele uitwisseling, maar brengt vooral beide partijen tot waardevolle inzichten.

Met deze aspecten wordt zelden rekening gehouden in de strakke projectplanning en past niet in het plaatje van efficiënte tijdsbesteding binnen een project. Toch is niets minder waar.