Fantastisch voor wie je bent

Sta mij toe u rechtstreeks aan te spreken, sta mij toe u te steunen en u een hart onder de riem te steken. Het komt mij niet toe u te vertegenwoordigen, over u te spreken in derde persoon zoals tegenwoordig te vaak gebeurt. U betekent veel voor mij. Ik vind u geweldig zoals u bent. Mijn liefde voor u is net zo menselijk als dat het door God geïnspireerd is, en de profeet Mohammad leerde me dat de beste onder ons degene is die het beste is voor zijn familie. Goed zijn voor u, mijn vrouw, mijn moeder, mijn dochter, mijn zus, is wat mij een beter mens maakt, een beter moslim.

U zal zich momenteel wel eens ongewenst voelen. Blikken die u nastaren op straat, politici die u beperken in uw overtuiging, in uw klederdracht. Uw hoofddoek is het mikpunt van spot, symboolpolitiek en zelfs vervolging. Wie u bent, wat u doet, maakt niet meer uit. U bent een kledingstuk, een stuk stof dat beoordeeld wordt op het uiterlijk, dat zich aan wetten, opinies en de publieke druk moet onderwerpen als een lijdend voorwerp. Het wordt misschien veel te weinig gezegd, maar ik wil het toch even op papier: U bent waardevol. Ik kan mij als man zelfs niet beginnen inbeelden hoe het voor u moet zijn om u te verzetten tegen zulke druk. Toch doet u het met glans, waarvoor respect.

Ik ben als moslimman een deel van het patriarchaat. Ik verplicht u de hoofddoek te dragen, ik gun u geen vrijheden, geen ruimte om na te denken en onafhankelijk te zijn. Ik gun u geen rechten. Althans, dat heb ik van horen zeggen.

U kijkt misschien op van dit schrijfsel. De maatschappij vertelt ons immers dat ik u zou onderdrukken. Ik ben als moslimman een deel van het patriarchaat. Ik verplicht u de hoofddoek te dragen, ik gun u geen vrijheden, geen ruimte om na te denken en onafhankelijk te zijn. Ik gun u geen rechten. Althans, dat heb ik van horen zeggen. Maakt u zich alvast geen zorgen. Europa zal u spoedig bevrijden. De feministen zullen u van uw stoffen tralies ontdoen. De blanke man zal u uw vrijheid geven, uw haren doen wapperen in de wind en uw huid blootstellen aan het zonlicht. Zij zullen u zeggen hoe u zich moet kleden, hoe u zich moet voelen. Zij zullen uw lichaam koloniseren en er de beschaving introduceren. Aangezien u zelf nooit hebt leren nadenken onder het juk van de islam, verwacht men ook geen tegenspraak van u. Uw scalp zal dra prijken op de muur van de bevrijdde vrouwen, zonder hoofddoek wel te verstaan.

U bent geen Fatima, Khadija, Samantha of Sarah. U bent niet slim, stipt, onhandig, ambitieus, lui, inspirerend, koppig of sociaal. U bent een hoofddoek. Een stuk stof dat het straatbeeld verstoort, dat de neutraliteit van het land in gevaar brengt. Men vertelt u dat de hoofddoek u uw kansen ontneemt. Paradoxaal genoeg zet de maatschappij u hier voor het blok. Ofwel doet u de hoofddoek uit, ofwel ontneemt men u uw kansen indien u weigert. Men belemmert u in uw onderwijs, men belemmert u in uw maatschappelijke participatie. Niet u, maar uw hoofddoek wordt de belangrijkste factor in de mate van vrijheid die u kan genieten. Men wil u bevrijden door u te onderdrukken. Men wil u doen participeren door u te isoleren. Men wil u eren door u te breken.

In kaart

Dat u uit eigen overtuiging een hoofddoek draagt lijkt niet aan de orde te zijn. Dat u zich op een bepaald moment in uw leven geroepen voelde om uw haren en uw boezem te bedekken en te onttrekken aan de ogen van het publiek lijkt niet te tellen. Uw mening is niet belangrijk, uw overtuiging getroebleerd en vervormd door al die jaren van moslim zijn. Wat kan u mogelijk toevoegen aan de expertise en het verstand van de humanistische, liberale en democratische rechtsstaat? Net als alle andere gekoloniseerden: niets. Uw lichaam is het laatste stukje onbekend land dat in kaart moet worden gebracht. U bent een belediging voor de moderne vrouw, voor de bevrijdde vrouw. U bent de laatste inboorling die onderwezen moet worden in de superioriteit van de Westerse moraal. Zet u schrap.

Men is vaak selectief blind voor de positieve relatie tussen islam en de vrouw. De vrouw had in het voor-islamitische Arabië weinig te zeggen. Op het gebied van huwelijk, erfrecht en scheiding was de vrouw eigenlijk niet meer dan een product. Vrouwen werden letterlijk mee geërfd door familieleden van de overleden man. Kindermoord was een wijdverspreide praktijk, waarbij dochters door hun vaders levend werden begraven uit schaamte. In de stammenmaatschappij regeerden de sterken, en de ruwe levensstijl liet weinig plaats voor intimiteit, barmhartigheid en sociale rechtvaardigheid. Vrouwen werden opgekocht of gevangengenomen om in het huwelijk te treden, en daarbij effectief bezit te worden van hun echtgenoot. De scheiding aanvragen was zijn exclusief recht.

Welke mening men zich ook eigen maakt, de positieve veranderingen van de islam op de status van de vrouw kunnen moeilijk worden ontkend. Het concept van erfzonde is volledig onbestaande in de religie, wat maakt dat zowel de man als de vrouw gelijkwaardig worden geboren. Kindermoord werd verboden en uitgebannen. De vrouw was niet langer een product, maar een vrije en onafhankelijke medeburger die het recht kreeg te erven, kapitaal te bezitten, politieke invloed uit te oefenen en onderwijs te volgen. Haar huwelijksstatus werd beschermd door de invoer van een verplichtte bruidsschat, haar noodzakelijke instemming en haar recht om de scheiding aan te vragen. De eerste bekeerling naar de islam was een vrouw, Khadija. De eerste martelaar in de islam was een vrouw, Sumayyah. De emancipatie van de vrouw vanuit islamitisch perspectief was ingezet.

Bitter

Toen vrouwen in het 20^ste-eeuwse Europa naar vrijheid en emancipatie verlangden en na een bittere strijd steeds meer rechten verkregen, werd het gehele concept van gendergelijkheid opnieuw uitgevonden en aan de wereld geïntroduceerd. De rest moest noodgedwongen volgen, of de bittere smaak van de bevrijding aan den lijve ondervinden. Dat er misschien maatschappijen bestonden waar vrouwen al een goede positie genoten was niet belangrijk. Maar wat maakt dat een vrouw geëmancipeerd is? Is een geëmancipeerde vrouw een onafhankelijke en vrije vrouw die haar eigen keuzes kan en mag maken. Een vrouw die gerespecteerd wordt in haar vrouw-zijn en beschermd wordt in haar gelijkwaardigheid aan de man? Een vrouw die zowel rechten als plichten deelt en een volwaardige participatie aan de maatschappij waarin zij leeft kan opeisen?  In dat geval is de moslimvrouw zoals ik ze ken uit zowel de islamitische teksten als de Belgische realiteit reeds geëmancipeerd.

Of is dat niet voldoende? Kan emancipatie enkel bereikt worden wanneer het vrouwelijk lichaam publiek bezit wordt? Kan emancipatie enkel plaatsvinden wanneer de vrouw kledingstukken afwerpt? Wanneer ze verschijnt op de zijkant van een bestelwagen wijzend naar een zonnepaneel of met een pakje koffie in de hand. Wanneer ze prijkt op een enorm reclamepaneel midden in de stad met een flesje parfum tussen haar weelderige boezem. Wanneer ze met haar borsten en billen aan het schudden is op de achtergrond van een hippe videoclip van één of andere rapper. Is dat emancipatie? Zijn modellen, zangeressen en actrices rolmodellen voor jonge meisjes omdat ze zich publiekelijk durven blootgeven, omdat ze aantrekkelijk zijn en sexappeal hebben?

Wat als u nu zelf behoefte had om uw lichaam af te schermen van het publiek? Wat als u bewust koos voor een bescheiden en bedekkende outfit? Zou u dan niet de vrijheid mogen krijgen om dat te doen? Zou u hier dan tenminste niet over gevraagd kunnen worden? Men sprak u jammer genoeg niet aan. Men keek u niet in de ogen toen men besloot de hoofddoek op verschillende plaatsen te verbieden. Men sprak over u, achter uw rug, langs u heen, maar niet met u. Daar is men te laf voor. Men heeft schrik dat u hen zal zeggen dat het uw eigen keuze is. Dat u zelf overtuigd bent van de hoofddoek. Men is bang dat u hen zal wijzen op de overtreding van hun eigen wetten, hun eigen beginselen en vrijheden. Dus hebben ze u er niet bij betrokken. Uw recht om uw godsdienst te belijden, uw recht om u te uiten en u te kleden in de maatschappij op een manier waar u zich goed bij voelt wordt u niet gegund.

U hoeft echter niet getreurd. Grote vrouwen droegen samen met u een hoofddoek, en bereikten ondanks hun religieuze overtuiging en bedekkende kledij grootse zaken. Dit niet erkennen zou oneerbiedwaardig zijn. Het zou een poging zijn om u van uw wortels te beroven. Ook u hebt rolmodellen. Dichteressen, prinsessen en geleerden die als onafhankelijke moslimvrouwen deelnamen aan de maatschappij, ongehinderd in hun vrijheid en hun keuze een hoofddoek te dragen. U bent een generatie in die lange traditie moslimvrouwen.

Nalatenschap

U was Fâtima al-Fihrî. Zij stichtte in 859 de universiteit van al-Qarwiyîn in Fez. Dit is de oudste universiteit ter wereld die ononderbroken gebruikt werd. Daarnaast stichtte ze één van de oudste bibliotheken in diezelfde universiteit, met een verzameling van wel 4000 manuscripten. U was al-Shifâ bint ‘Abdullâh. Zij stond bekend als een wijze vrouw, en was één van de weinigen die kon lezen en schrijven in het 7^de-eeuwse Mekka. De profeet Mohammad vroeg haar advies aangaande prijzen en zakelijke aangelegenheden. Zij werd door de kalief ‘Omar ibn al-Khattâb aangeduid als inspecteur voor de markt van Medina. U was ‘Amra bint ‘Abd al-Rahmân, een bekende geleerde onder de tweede generatie moslims uit het Medina van de 8^ste eeuw. Ze stond bekend als een autoriteit op het vlak van overleveringen van de profeet Mohammad. De kalief ‘Omar ibn ‘Abd al-‘Azîz beval één van haar studenten, Abu Bakr ibn Hazm, zoveel mogelijk van haar neer te schrijven.

U was Nafîsa bint al-Hassan, een moslimgeleerde en nakomeling van de profeet Mohammad. Ze emigreerde met haar echtgenoot van Mekka naar Egypte, waar ze les en onderricht gaf. Van heinde en verre kwamen studenten bij haar studeren. Onder hen Mohammad al-Shâfi’î, de stichter van de Shâfi’î wetschool, wiens studie bekostigd werd door Nafîsa zelf in het begin van de 9^de eeuw. U was Umm Dardâ al-Dimashqiyyah, een geleerde uit Damascus. Ze gaf les en onderricht in zowel Jeruzalem als Damascus in de 7^de eeuw. Als weeskind hing ze vaak rond studenten van kennis in de moskee, een ervaring die haar vaardigheid tot debatteren ten goede kwam. Eén van haar studenten was de kalief ‘Abd al-Mâlik Ibn Marwân. U was Al-Khansâ, één van de meest bekende vrouwelijke dichters uit het vroeg-islamitische Arabië, beroemd door de lijkreden die ze dichterlijk opdroeg aan haar overleden broers.

U was Râbi’ah al-‘Adawiyyah, een mystica en ascete uit Basra tijdens de 8^ste eeuw. Ze staat bekend als één van de meest invloedrijke vrouwen in het islamitisch mysticisme en wordt geroemd om haar religieuze toewijding en spiritualiteit. U was Zubayda bint Ja’far, de echtgenote van de 8^ste-eeuwse Abbasidische kalief Hârûn al-Rashîd. Geroemd om de waterputten en poelen die ze na haar vijfde bedevaart liet bouwen om pelgrims van water te voorzien op hun weg van Bagdad naar Mekka en Medina. Daarnaast steunde ze de dichters en kunstenaars onvoorwaardelijk.

In onze maatschappij wordt u voorgesteld als een schim omwikkeld met kleren en doeken, zonder een eigen wil of keuze. U kan echter net zoveel bereiken als wie dan ook, met of zonder hoofddoek.

U was Nana Asma’u, de dochter van de eerste kalief van het Sokoto Kalifaat. Ze was zeer goed onderwezen in zowel islamitische als universele studies. Ze was zeer toegewijd aan het onderwijs van vrouwen. Naast onderwijzeres was ze ook schrijfster en poëet in het Arabisch, Hausa en Fula. Vanaf 1830 organiseerde ze een groep van vrouwelijke leerkrachten die het kalifaat rondtrokken om vrouwen te onderwijzen. U was Shajar al-Durr. Zij nam het bestuur van haar overleden echtgenoot as-Sâlih Ayyûb over tijdens de 7^e Kruistocht in Egypte tijdens de 13^e eeuw en werd ook officieel koningin van Egypte verklaard na de nederlaag van de kruisvaarders. 

Deze vrouwelijke rolmodellen staan bekend om hun daden en hun nalatenschap, niet om hun geloofsovertuiging of hun hoofddoek. Dit waren mensen als u en ik. In onze maatschappij wordt u voorgesteld als een schim omwikkeld met kleren en doeken, zonder een eigen wil of keuze. U kan echter net zoveel bereiken als wie dan ook, met of zonder hoofddoek.

Bedankt. Bedankt om even te willen luisteren, te willen lezen. Bedankt mijn moeder om me op te voeden tot de man die ik nu ben. Bedankt mijn zus om me steeds te hebben bijgestaan wanneer ik er nood aan had. Bedankt mijn echtgenote om mij te willen vervoegen op de reis van het leven. Bedankt mijn schoonmoeder, grootmoeder en tantes. En mocht ik een dochter krijgen zou ik haar dezelfde boodschap geven: je bent fantastisch voor wie je bent.