Thuiskomen bij vreemden in Iran

Laat ons even duidelijk zijn over mijn avonturen in Iran als vrijwillige communicatie- en marketingexpert: het blijft een bevreemdende ervaring, hoewel de Iraniërs zeer tevreden lijken over mijn grafische diensten.

Dat gevoel kwam, denk ik, vooral door de ‘ta’rof’, een Iraans beleefdheidsritueel dat je bij iedereen tegenkomt. Beleefde begroetingen en dat steeds weerkerende ‘gaat u maar voor’ bij elke openstaande deur. Rare gewoontes.

Je kan niet zomaar tegen een Iraniër zeggen wat je ergens van denkt. Directe communicatie werkt niet. Als je dat wel doet, bijvoorbeeld ik zeg maar iets, als je iemand zou willen duidelijk maken dat je het wel een beetje gehad hebt met Photoshop en je eigenlijk wel een moment rust en sightseeing verdiend denkt te hebben, dan zal die persoon dat vlotjes negeren en over een ‘andere planning’ beginnen.

Men wil, zo lijkt het, ongemakkelijke of gênante situaties vermijden, in elke sociale situatie.

Men wil, zo lijkt het, ongemakkelijke of gênante situaties vermijden, in elke sociale situatie. Het heeft allemaal minder te maken met religie, maar meer met de eeuwenoude Perzische cultuur.

Voor mij voelde het soms aan alsof ik in een isolatiecel zat binnenin een warme familiesfeer.

Ik ben de Westerse expert en die moet zo hard mogelijk uitgemolken worden, maar we blijven beleefd, alles is indirect. Maar het is een beleefdheid die gepaard gaat met oprechte gastvrijheid en vriendelijkheid, dus wat doe je eraan?

Dus dan kom je terecht in een soort Iraanse aflevering van Thuis met een supergezellige Familie, bestaande uit grote zus en de twee kinderen, twee broers die nog thuis wonen en hun vriendinnetjes, en de vriendelijke vader, en de moeder die duidelijk de broek draagt. 

En dan ontdek je hoe het er binnenshuis aan toe gaat, als de meisjes hun doeken afdoen en de kinderen de grootvader omhelzen en de jongste aan tafel een stuk paprika inslikt en volledig rood wordt en iedereen niet kan stoppen met lachen. En dan denk je aan je eigen jeugd, steeds blijven slapen bij je neven en nichten bij die grote familie Beda, en de TV die aanstaat, en de gezelschapsspelletjes die worden gespeeld… 

De dichter schrijft gedichten, Hafez of Rumi, en men vraagt of je ook iets zal zingen en je zegt beleefd nee maar iedereen luistert wel mee naar je deuntjes op de laptop, en er wordt gelachen en gedronken (nee, geen alcohol). Het lijkt een doordeweekse dag maar eigenlijk is het elders Kerstmis, overal behalve hier.

Het is elders Kerstmis, overal behalve hier.

En de gesluierde nicht zegt: vertel nu maar aan je landgenoten dat het hier gewoon een veilig en modern land is, ze hebben hier ook The Voice en van die melodramatische familieseries waar er elke week iemand sterft of een tand laat trekken.

En je gaat terug naar je hotel en zegt bedankt, jullie zijn een fijne familie, en zo voelt het dus om in het échte Iran te zitten… Het is geen vakantie maar het geeft niet want je voelt je welkom en tevreden en het eten is lekker.

Dus ja, ik kom naar huis, ik kom eraan, en niks te vroeg want me hier aanpassen: nooit. Doch ondertussen is het leven hier zoals het is. Thuiskomen in Iran, of hoe plots je waardering voor eenvoudige dingen zoals familie terug naar boven komt borrelen als een warme, zeemzoetige afterglow.

Zo kan het dus ook, in kleine familiecirkels en met onschuldige pleziertjes, en de TV op de achtergrond die de foute wereld toont. Een wereld die ook hier zo ver weg lijkt van ons échte leven.