Recuperatie van klimaatprotesten is beschamend

Politieke wil is cruciaal in de strijd tegen de klimaatopwarming

Michael Kappel CC BY-NC 2.0

Koeltorens van kerncentrale in Illinois, VS

Het Vlaamse en Belgische klimaat- en energiebeleid van de voorbije jaren kan je alleen maar bedroevend noemen. Schuldig verzuim is misschien een beter woord. Het is enkel dankzij de vele burgers, jong en oud, die herhaaldelijk de straat op trekken, dat het klimaat nu bovenaan de politieke agenda staat.

De politieke recuperatie van deze protesten is dan ook ronduit beschamend. Joke Schauvliege schoot hierbij de hoofdvogel af toen ze liet optekenen dat het succes van de klimaatmarsen toch ook mede de verdienste is van de Vlaamse regering. Al is zij niet het enige lid van onze regeringen dat zich ‘aangemoedigd’ voelde om op de ingeslagen weg verder te gaan.

Positief is dat er nu tenminste een debat over de klimaatproblematiek en de energietransitie op gang is gekomen.

Ook dit debat is echter vaak van een bedroevend niveau. Ik sta dan ook volledig achter het stuk van Joris Meys dat onlangs in Knack verscheen. Laten we inderdaad de roepers, die, niet gehinderd door enige feitenkennis, allerlei onzin spuien, vervangen door experten: klimaatwetenschappers, energiedeskundigen en milieu-economen. Ik doe alvast een bescheiden poging om bij te dragen aan het debat.

Hoeveel kost zo’n transitie?

Een vraag die altijd opnieuw terug komt is: hoe gaan we dat betalen, die energietransitie en ook, welke energiebronnen gaan we in de toekomst nog gebruiken? Uitstekende vragen, die nauw met elkaar verweven zijn.

‘Niemand wil zo’n centrale in zijn achtertuin, de opslag van kernafval kost handenvol geld en kernenergie is helemaal niet klimaatneutraal is het prijskaartje ervan het grootste struikelblok’

Professor Paul De Grauwe heeft onlangs opgeroepen het debat rond kernenergie opnieuw te openen. Laten we dat vooral doen en het dan meteen ook snel weer afsluiten. De N-VA is bij mijn weten de enige partij in België die niet onmiddellijk neen zegt tegen een nieuwe kerncentrale. Buiten het feit dat niemand zo een centrale in zijn achtertuin wil, de opslag van kernafval handenvol geld kost en kernenergie helemaal niet klimaatneutraal is (door onder andere het delven en verwerken van uranium) is het grootste struikelblok de kost.

Volgens Mark Jacobson, Professor Civil and Environmental Engineeringaan de universiteit van Stanford, kost nieuwe kernenergie ongeveer 2 tot 7 maal meer dan hernieuwbare energiebronnen, en zit er 10 à 19 jaar tussen het uittekenen van de plannen en het moment dat ze stroom gaan leveren, voor energie uit wind en zon is dit 2 à 5 jaar.

Nieuwe kernenergie is dus veel te duur en kan bovendien in tegenstelling tot hernieuwbare energie niet snel ingezet worden.

Nieuwe Turteltaks

Laten we ook eens kijken naar de praktijk. Een nieuwe kerncentrale die momenteel gebouwd wordt in het Verenigd Koninkrijk, Hinkley Point C, zal rond de 65 miljard dollar kosten, 8 keer meer dan aanvankelijk geraamd in 2013. Een ander nucleair project is er geschrapt, nog een ander ‘bevroren’, wegens problemen met de financiering. Indien men in België zin heeft in een nieuwe Turteltaks, en dan nog één die vele malen hoger is dan de originele, moet men vooral een nieuwe kerncentrale bouwen.

Maar als het met kernenergie niet zal lukken, wat gaan we dan wel doen? Windmolens en zonnepanelen zijn leuk zeggen sommigen, maar zorgen niet voor bevoorradingszekerheid, aangezien de zon niet altijd schijnt en er niet altijd wind is. Een eerste antwoord hierop is dat onze oude nucleaire reactoren momenteel vaker stil liggen dan ze elektriciteit produceren en er dus al problemen zijn met de bevoorradingszekerheid (zie het afschakelplan).

Het echte antwoord hierop is echter dat we het teveel aan energie dat we produceren als de zon schijnt en er wind is, kunnen opslaan in batterijen. Ja, maar die zijn toch veel te duur, hoor je dan. De kosten van batterijen zijn spectaculair aan het dalen, net zoals de kosten van zonne- en windenergie in het verleden spectaculair gedaald zijn, en nog steeds aan het dalen zijn.

De Union of Concerned Scientists stelt dat rond 2023 batterijen een prijs zullen hebben die maakt dat elektrische wagens evenveel zullen kosten als hun broertjes met een verbrandingsmotor. Diezelfde batterijen worden ook gebruikt voor de opslag van energie. In het zuiden van Australië heeft het Amerikaanse bedrijf Tesla, vooral bekend van zijn elektrische wagens, in 2017 een grote batterij geïnstalleerd, de Hornsdale Power Reserve.

Op één jaar tijd had die reeds één derde van de kost (66 miljoen euro) terugverdient, wat dus betekent dat de batterij op drie jaar tijd afbetaald zal zijn, terwijl de terugverdientijd voor energie-installaties en infrastructuur normaal gezien veel langer duurt. Deze batterijen doen ook meer dan alleen energie opslaan, ze kunnen bijvoorbeeld razendsnel reageren op veranderingen op het net.

Niets belet ons bovendien om te investeren in hernieuwbare energieprojecten in landen waar de zon ook in winter schijnt, zoals Spanje, waar zonne-energie een groter rendement heeft dan in België, simpelweg omdat de zon er vaker schijnt. We kunnen ook elektriciteit invoeren uit landen die een grotere kustlijn en dus een grotere capaciteit voor windenergie op zee hebben. We hoeven niet noodzakelijk al onze energie zelf te produceren.

Bedenkelijke regimes

Momenteel importeren we massaal olie en gas en gaan er elk jaar miljarden vanuit de Europese Unie naar bedenkelijke regimes zoals Saoedi-Arabië en Rusland, een land dat ons voortdurend probeert te ondermijnen. Een snelle energietransitie zal dus niet alleen goedkopere elektriciteit opleveren, ze heeft ook een geopolitiek voordeel. Zonder inkomsten uit olie en gas ontbreekt het Poetin simpelweg aan de middelen om zijn nefaste buitenlandse beleid verder te zetten.

‘Momenteel importeren we massaal olie en gas en gaan er elk jaar miljarden vanuit de Europese Unie naar bedenkelijke regimes zoals Saoedi-Arabië en Rusland’

Een belangrijk punt is dat de marktkrachten eindelijk aan de kant beginnen te staan van diegenen die een snelle energietransitie nastreven om de gevolgen van de klimaatopwarming binnen de perken te houden. Jim Robo, CEO van Nextera Energy, één van de grootste en meest succesvolle energiebedrijven in de Verenigde Staten, deed vorig jaar een opmerkelijke uitspraak.

‘Kolen, gas en nucleaire energie zullen niet kunnen concurreren met zonne- en windenergie in combinatie met opslag.’ Nextera Energy baat drie kerncentrales uit en is ook een speler in de wereld van schaliegas, een erg vervuilende vorm van energie. Dit alles om te zeggen dat men Jim Robo bezwaarlijk een groene, linkse jongen kan noemen, het gaat hem om harde cijfers.

De ceo voegde er nog aan toe dat de uitrol van hernieuwbare energie nog maar net begint en dat er na 2020 in de Verenigde Staten allicht geen nieuwe gascentrales meer zullen worden gebouwd, omdat ze uit de markt geprijsd zullen worden door hernieuwbare energie en opslag. Laat het nu net vervuilende gascentrales zijn die de federale overheid wil subsidiëren voor een bedrag van 345 miljoen euro per jaar om de kernuitstap in 2025 op te vangen.

Een nieuwe gascentrale bouwen neemt minstens vier jaar in beslag, dus tegen de tijd dat ze in gebruik genomen kunnen worden, zijn ze al voorbijgestreefd, omdat ze niet zullen kunnen concurreren met steeds goedkopere hernieuwbare energie en opslag. De consument wordt in dat geval de dupe en zal dure elektriciteitsfacturen blijven ontvangen. Dus beste politici, houdt u aan de kernuitstap in 2025 en gooi geen geld (of in elk geval minder geld) in de bodemloze put van de gascentrales.

Tegenstanders van hernieuwbare energie klagen ook vaak dat deze subsidies nodig hebben. Wat men dan telkens fijntjes vergeet te vermelden is dat fossiele brandstoffen wereldwijd massaal gesubsidieerd worden. Volgens een recent rapport van de Europese commissie zijn de subsidies voor kolen, olie en gas in de Europese Unie niet gedaald tussen 2008 en 2016, ondanks dure beloftes van politici om ze af te bouwen. Bovendien hebben hernieuwbare energiebronnen in bepaalde delen van de wereld al geen subsidies meer nodig, een trend die zich door de almaar dalende prijzen, alleen maar zal uitbreiden naar de rest van de wereld.

Energierevolutie aan de gang

Een ander voordeel van een snelle energietransitie zijn de enorme besparingen die kunnen gerealiseerd worden in de gezondheidszorg. De Vlaamse Milieumaatschapppij toonde vorig jaar in een lijvig rapport aan dat er elk jaar duizenden Vlamingen vroegtijdig sterven door vervuilde lucht en dat dit maar het topje van de ijsberg is. Onderzoek bracht luchtvervuiling namelijk al in verband met hart- en vaatziekten, longkanker en dementie. Properdere lucht heeft met andere woorden een impact op het begrotingsevenwicht.

Uit het bovenstaande blijkt duidelijk dat de bewering van filosoof Maarten Boudry en anderen dat politieke wil het klimaat niet zal redden getuigt van een gebrek aan kennis.

Kijk alleen maar naar het verschil tussen de Verenigde Staten onder Trump en wat er bijvoorbeeld in China en India gebeurt. In de laatste twee landen is er een ware energierevolutie aan de gang, hernieuwbare energie wordt er in een recordtempo geïnstalleerd en steeds vaker worden reeds geplande kolencentrales niet gebouwd, wegens te duur en te vervuilend. In de VS daarentegen doet de administratie er alles aan om de transitie tegen te houden, met nefaste gevolgen voor het klimaat en uiteindelijk de Amerikaanse economie.

Nog een voorbeeld van het belang van overheidsbeleid (of politieke wil): het Internationaal Energieagentschap heeft onlangs een rapport uitgebracht waarin ze stelt dat een ‘agressieve’ expansie van het treinverkeer een belangrijke rol kan spelen in de reductie van de uitstoot van broeikasgassen.

Treinverkeer is één van de meest efficiënte en milieuvriendelijke transportmiddelen. De treinverbinding tussen Brussel en Londen (de Eurostar) heeft het aantal kilometers dat op die route met het vliegtuig wordt afgelegd met maar liefst 55 procent doen dalen!

Vrachtverkeer per trein gebruikt dan weer 90 percent minder energie ‘per eenheid vracht’ dan vrachtwagens. De vergroening van het bedrijfswagenpark (via elektrische wagens) is een goed idee, maar misschien moeten we toch ook eens durven fors investeren in de trein en hierbij samenwerken met andere Europese landen.

Klimaatspijbelaars

Het is wraakroepend dat Bart De Wever als antwoord op de klimaatspijbelaars opperde dat ze beter wiskunde en fysica zouden studeren in plaats van te spijbelen zodat ze mee aan een oplossing kunnen werken.

‘Alsof er nu al geen oplossingen bestaan, alsof er nu in Vlaanderen en België een gebrek aan knowhow is. De deskundigen bestaan maar ze zitten blijkbaar wel niet op de kabinetten van onze klimaatministers’

Alsof er nu al geen oplossingen bestaan, alsof er nu in Vlaanderen en België een gebrek aan knowhow is. De deskundigen bestaan maar ze zitten blijkbaar wel niet op de kabinetten van onze klimaatministers of onze politici luisteren om één of andere reden niet naar hen.

Naast elektriciteitsproductie en transport, die ik kort aangehaald heb zullen onze beleidsmakers ook oplossingen moet zoeken op het vlak van ruimtelijke ordening, biodiversiteit, adaptatie, landbouw en industrie. Ook zal er aandacht moeten gaan naar zwakkere sociale groepen. Gele hesjes komen namelijk niet uit de lucht gevallen. Ik ben ervan overtuigd dat heel wat experts in verschillende domeinen staan te popelen om hun kennis in de praktijk om te zetten.

Het is overduidelijk dat de bal in het kamp van de overheid ligt. Zij moet nu de juiste strategische keuzes maken. zo niet zullen we Turteltaksen blijven betalen en het klimaat verder naar de vaantjes helpen. De technologie is reeds voorhanden, de voordelen van een snelle energietransitie die inzet op hernieuwbare energie en opslag zijn immens. Het is nu aan u, beste politici, de bevolking wacht in spanning af, toon eens wat ambitie, falen is geen optie. Ik wens u veel succes.

Een bezorgde burger

Bijdrage van Thijs Buelens

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.