Weerman Frank Deboosere: ‘Of we het tij kunnen keren? Ik leef tussen hoop en vrees’

Op de eerste dag van de hittegolf sprak Grootouders voor het Klimaat met weerman Frank Deboosere over zijn voortschrijdend inzicht over de klimaatverstoring, zijn antwoord op de klimaatontkenners en zijn appreciatie voor de klimaatjongeren.

We zien elkaar op het scherm, op de eerste dag van de hittegolf. Of moeten we zeggen, van een hittegolf, want er komen er nog meer op ons af, zoals uit het gesprek zal blijken. Frank Deboosere, onze bekendste weerman, heeft nog meer schermen en telefoons om zich heen staan, waar hij af en toe een blik op werpt resp. een afspraak op bevestigt. Het wordt een drukke dag, maar voor ons maakt hij met plezier tijd vrij. Want de klimaatverstoring neemt hij zeer ernstig: we hebben nu echt wel een aantal grenzen overschreden, en wij, en zeker onze kinderen en generaties na hen zullen met de gevolgen geconfronteerd worden. Hij vindt het zijn taak om als ‘bescheiden weerman’ op die spijker te blijven slaan.

Je was al lang weerman bij de VRT, toen je actief begon te wijzen op het klimaatprobleem. Hoe is die omslag er zo gekomen?

Frank Deboosere: Je zou dat nu voortschrijdend inzicht noemen. Oorspronkelijk was ik een discipel van Armand Pien, die ons op het hart drukte voorzichtig te zijn met al die beweringen over klimaat. Toen ik in 1987 bij het KMI begon, was daar bijna niemand die ook maar dácht aan de klimaatperikelen zoals die zich vandaag manifesteren. Geleidelijk aan is zowel bij het KMI als bij mij het inzicht gegroeid dat het hier aan het veranderen is. Er zijn de intense hittegolven geweest in 2003 en 2006. Met de hittegolf van 2003 ben ik mijn kar beginnen te keren, bij wijze van spreken.

‘Met de hittegolf van 2003 ben ik mijn kar beginnen te keren.’

Je kunt je dus goed verplaatsen in klimaatontkenners?

Frank Deboosere: Ja, ik vind het goed dat mijn inzicht geleidelijk is gekomen want op die manier heb ik een scherp inzicht in wat klimaatnegationisten op ons afvuren. Ze zijn vooral zeer goed in cherry picking: piepkleine dingetjes eruit te halen waarvan ze weten dat ze absoluut gelijk hebben. Voor veel mensen lijkt dat dan heel overtuigend materiaal waardoor alles zwaar in twijfel moet getrokken worden. We moeten die cherrypickers en de informatie die ze rondsturen ontmaskeren. Ik denk dat iemand als ik op dat moment het nodige weerwerk kan bieden, alhoewel ik maar een kleine garnaal ben natuurlijk (lacht). Ze hoeven mij ook niet te geloven, ik verwijs graag naar wetenschappelijke tijdschriften als Nature of Science. Of een site als die van de Nasa voor wie nog denkt dat de aarde plat is.

Hittegolven en klimaatopwarming. Moet je dat verband nog veel uitleggen?

Frank Deboosere: Jazeker ! De cherrypickers zullen meteen zeggen dat je op een paar dagen het klimaat niet kunt beoordelen – daar hebben die jongens en meisjes een punt – maar ik kan voldoende cijfers en statistieken tonen waaruit blijkt dat hittegolven zowel in frequentie als in intensiteit stijgen, dat het aantal tropische dagen (boven 30 °C) toeneemt, dat het aantal zomerdagen (boven 25°C) toeneemt, dat het aantal lentedagen (boven 20°C) toeneemt, dat het aantal ijs- en vorstdagen vermindert… En dat is niet enkel een fenomeen van Ukkel, België of Europa, het is wereldwijd.

Zullen we ooit voor klimaat dezelfde urgentie kunnen creëren als nu voor corona?

Frank Deboosere: Dat is zeer de vraag. Het klimaatprobleem is een coronaprobleem, niet in het kwadraat, niet tot de derde macht, maar veel en veel erger. De inspanning die we moeten leveren is niet op Belgisch niveau, niet op Europees maar op wereldniveau. En niet gedurende een aantal weken of maanden tot er een vaccin komt, maar we moeten het jaren, decennia, eeuwen volhouden. Daarvoor hebben we politici nodig die allemaal in dezelfde trend op lange termijn denken. En daar zit het probleem: de meeste politici proberen 4 of 6 jaar te overleven, terwijl ze eigenlijk moeten nadenken wie er over 50, 100 of 200 jaar nog voor hen zou stemmen.

‘De meeste politici proberen 4 of 6 jaar te overleven, terwijl ze eigenlijk moeten nadenken wie er over 50, 100 of 200 jaar nog voor hen zou stemmen’

Wat moet er in de volgende regeerverklaring staan over klimaat?

Frank Deboosere: De economie verduurzamen, groener maken, circulaire economie, dat lijkt me heel erg belangrijk. Met Corona hebben we een uitgelezen kans om het geld van de Europese Green Deal te gebruiken om die duurzame economie aan te zwengelen. Zeker wij, rijke westerlingen die het meest geprofiteerd hebben om onze economie tot bloei te brengen, moeten het voortouw nemen. Ook niet vergeten dat de meeste klimaatslachtoffers zullen vallen in de landen die het minst aan het klimaatprobleem hebben bijgedragen. Op zijn minst moet er een kerosinetaks op tafel komen. Het is van de pot gerukt dat een vliegreis naar Athene even veel kost als een treinreis naar Aarlen.

Je geeft mensen de tip om kort te douchen, maar het water dat we daarmee uitsparen is maar een fractie van wat de industrie permanent verbruikt. Is wat we zelf doen dan geen druppel op een hete plaat terwijl de echte verantwoordelijkheid bij politiek en bedrijfsleven ligt?

Frank Deboosere: Kijk, wij zijn allemaal de politiek. De politici, dat zijn jij en ik want wij hebben hen gekozen. En ja, kort douchen is een druppel op een hete plaat. Maar een beweging die van onderuit ontstaat en het voorbeeld geeft, die laat zien dat het anders kan is toch heel interessant. Als op dat ogenblik de politiek in plaats van bestraffend op te treden om dingen te vermijden, zou gaan belonen… dan kunnen we [bevolking en overheid, nvdr] misschien samen een heel mooie bocht nemen. Denk aan de fietsvergoeding die nu van de grond begint te komen, alhoewel het voor mij meer mag zijn.

In 1997 won je de Wablief-prijs voor Klare Taal. Kunnen we mensen meer overtuigen als de complexiteit van het klimaatprobleem vertaald wordt in eenvoudige termen?

Frank Deboosere: Het klimaatverhaal is inderdaad een ontzettend complexe materie. De zeespiegelstijging, donker zeewater dat meer zonnewarmte absorbeert dan ijs, de permafrost…. het is een verhaal met heel veel (technische) informatie en instinkers. Maar goed, daar hebben we een vereniging zoals die van jullie voor en daar is een weerman voor die voortdurend informatie geeft. En het goede nieuws is absoluut dat de jonge generaties veel beter op de hoogte zijn.

Zag je de beweging van de klimaatjongeren aankomen? Zijn zij belangrijk?

Frank Deboosere: Ik zag het niet aankomen. Totaal niet. Het verraste mij en het was een beetje dubbel. Aan de ene kant is dat heel mooi, aan de andere kant moeten ze ook studeren – oei, hier sta ik dan met mijn opgestoken vingertje (lacht). Hun grote verdienste is in elk geval dat ze het probleem op de kaart hebben kunnen zetten. Ik kan enkel maar hopen dat ze hun enthousiasme blijven behouden. Ik blijf een beetje kritisch, maar tegelijk heb ik ook grote bewondering. Ik zou het waarschijnlijk in mijn jonge jaren absoluut niet gedurfd hebben. Dus, chapeau voor hen.

‘Ik blijf een beetje kritisch, maar tegelijk heb ik ook grote bewondering. Ik zou het waarschijnlijk in mijn jonge jaren absoluut niet gedurfd hebben. Dus, chapeau voor hen.’

Intussen rinkelt de ene telefoon na de andere. Frank heeft het druk, zo aan het begin van de hittegolf. Hij kijkt snel op een scherm of hij ons in primeur kan zeggen dat we al boven dertig graden zitten. Jawel. 30,7 °C, “bij een uiterst lage luchtvochtigheid” zegt hij er bij en hij legt ons gauw uit hoe die droogte het kwik ook sneller doet stijgen. En dat de droogte de volgende dagen zeker opnieuw problemen zal geven. In Overijse kwam een paar weken geleden geen water meer uit de kraan. De kans is echt reëel dat we dat in de toekomst nog zullen meemaken.

Leeft het besef voldoende dat dit een weerkerend probleem is?

Frank Deboosere: Neen, daarvoor zullen er nog veel meer wake-upcalls moeten komen (zucht). Met de temperaturen die ik voor de volgende dagen moet aankondigen, zal ik het weer te horen krijgen : “Jongen, doe niet zo paniekerig”. Maar het is echt ongezien wat we meemaken. De maxima voor de volgende dagen zijn dag na dag allemaal temperaturen die Armand Pien zaliger nooit heeft kunnen aankondigen. En wees maar zeker dat ik dat echt niet zo fijn vind, want ik weet dat er dan extra mensen zullen sterven.

Ben je dan nog positief? Kunnen we het tij nog keren?

Frank Deboosere: Ik verwacht heel veel van jonge mensen en ik verwacht veel van wetenschap en technologie, als die maar gelijkmatig verspreid wordt over de hele wereld. Ik verwacht ook veel van educatie en toegang tot informatie. Want het is nu echt wel tijd om met zijn allen de bocht te nemen. Samen met de politiek, wij allemaal. Ik zie ook dat er goeie dingen gebeuren, in Europa en in steden, zelfs in de VS waar verschillende staten Trump aan hun laars lappen. De alternatieve energiebronnen zitten in de lift en het idee van een CO₂-heffing begint meer en meer aan te slaan, hopelijk zullen we dat gebruiken om onze economie op een duurzame manier op te krikken.

Of we het tij kunnen keren ? Ik leef tussen hoop en vrees.