Opvolger Castro erft oude vete tussen Cuba en VS

Sinds de jaren 1960 bepaalt animositeit met de Verenigde Staten de nationalistische houding van Cuba. De vermoedelijke opvolgers van de huidige leiders, die veelal geboren werden na de revolutie van 1959, groeiden op in een cultuur van anti-imperialistisch verzet. Volgens de officiële uitkomst van de verkiezingen van 11 maart is de gemiddelde leeftijd van de nieuwe parlementsleden 49 jaar, terwijl de gemiddelde leeftijd van de vertrekkende leden 57 is.

De parlementsleden kiezen de 31 leden van de Staatsraad, die volgens de Grondwet de hoogste vertegenwoordiger van de Cubaanse staat is, met de president als hoofd. De meest waarschijnlijke opvolger van Castro is de huidige vicepresident, Miguel Diaz-Canel (57), hoewel dat niet officieel bevestigd is.

Barack Obama

De terugkeer naar de spanningen die bestonden voordat Raúl Castro (86) en de Amerikaanse president Barack Obama (2009-2017) toenadering zochten, brengt extra moeilijkheden met zich mee voor de verzwakte Cubaanse economie en zet een rem op de hervorming van het socialistische ontwikkelingsmodel. In december 2014 herstelden Washington en Havana de diplomatieke betrekkingen.

‘Helaas zullen hervormingen in Cuba moeilijker worden als de VS agressiever en negatiever worden’, zegt John McAuliff, directeur van het Fund for Reconciliation and Development, een ngo uit de VS die zich inzet voor verzoening met Cuba.

Een nieuwe generatie leiders ‘zet een deur open, maar garandeert niet hoe snel de verandering komt. Als de nieuwe leiders kleine ondernemers meer ruimte geven, zoals op het gebied van toerisme, zal de economie aantrekken’, zegt hij.

Op eenzelfde wijze, zegt hij, ‘zal een publieke dialoog die zich richt op alle sectoren die niet expliciet contrarevolutionair zijn in binnen- en buitenland, leiden tot een politiek die zich ontwikkelt en sterker wordt, samen met de Cubaanse geschiedenis en cultuur.’

Ambassades uitgekleed

Door Trumps vijandige politiek tegenover Cuba sinds zijn aantreden in januari 2017 zijn de bilaterale relaties naar een dieptepunt gegaan. Beide ambassades hebben zo weinig personeel dat ze niet in staat zijn hun consulaire en zakelijke taken goed uit te voeren. Ook werden de reismogelijkheden van Amerikaanse burgers naar Cuba beperkt.

‘Helaas zullen hervormingen in Cuba moeilijker worden als de VS agressiever en negatiever worden’

Washington rechtvaardigt het terughalen van diplomaten en de aanbeveling aan Amerikaanse burgers om niet naar Cuba te reizen, door te wijzen op mysterieuze aanvallen met geluidsgolven. Die zouden tussen november 2016 en augustus 2017 een negatieve invloed hebben gehad op de gezondheid van Amerikaanse en Canadese diplomaten in Cuba.

Havana ontkent iets te maken te hebben met de incidenten. Tijdens een toespraak in het Cubaanse parlement op 22 december beschuldigde Castro de VS van het fabriceren van een “voorwendsel” om de “terugkeer naar een mislukt en wereldwijd verworpen beleid te rechtvaardigen.”

Schadelijk

Amerikaanse congresleden die tussen 19 en 21 februari Cuba bezochten onder leiding van de Democratische senator voor de staat Vermont, Patrick Leahy, noemden de maatregelen van Trump een ernstige fout, schadelijk voor de regeringen en bevolking van beide landen.

Ondanks het negatieve reisadvies vlogen de senatoren naar Cuba met hun echtgenotes, en in het geval van Leahy met zijn 13-jarige kleindochter. De senatoren spraken met Castro en andere plaatselijke autoriteiten.

‘Cuba verandert. Binnenkort wordt een nieuwe president gekozen en komt waarschijnlijk een nieuwe generatie aan de macht. Helaas is de Amerikaanse betrokkenheid op dit historische moment in de Cubaanse geschiedenis beperkt’, zei Jim Mcgovern, een Democratische afgevaardigde uit Massachusetts in het Huis van Afgevaardigden, tijdens een persconferentie.

Via Colombia

Migranten zijn intussen de grootse verliezers, hoewel de Cubaanse ambassade in Washington, met zeventien stafleden, zegt dat het zijn gebruikelijke diensten blijft uitvoeren. Daartoe behoren ook consulaire diensten voor Cubanen en Amerikanen.

De beperkte personeelsbezetting van de Amerikaanse ambassade in Havana dwingt Cubaanse immigranten naar Colombia te reizen voor een visum. Daardoor komt Washington de belofte om 20.000 visa per jaar te verstrekken, zoals overeengekomen in de migratieakkoorden van 1994 en 1995, niet na.

De VS zijn het belangrijkste bestemmingsland van Cubaanse emigranten. Er wonen al meer dan 2 miljoen mensen van Cubaanse afkomst, waarvan er 1,2 miljoen werden geboren in Cuba, volgens officiële Amerikaanse cijfers.

Verzoening

Lilian Manzor, interimvoorzitter van het Departement Moderne Talen en Literatuur van de Universiteit van Miami, zegt dat de meeste Cubanen in de VS momenteel toenadering tussen beide landen steunen, terwijl de Amerikaanse politiek in tegengestelde richting gaat.

‘Verzoening en toenadering vinden plaats op menselijk niveau. Staten kunnen dat faciliteren, maar ze kunnen het niet opleggen of stoppen’, zegt ze. ‘Zelfs tijdens de meest gespannen momenten in de relatie tussen Cuba en de VS bleven we als Cubanen contact houden met onze familie, vrienden en collega’s.’

‘Verzoening en toenadering vinden plaats op menselijk niveau. Staten kunnen dat faciliteren, maar ze kunnen het niet opleggen of stoppen’

Manzor, die zelf van Cubaanse afkomst is, zegt dat daarom de kracht van de Cubaanse migrantengemeenschap niet onderschat moet worden als het gaat om het terugdraaien van de normaliseringsmaatregelen door de regering-Trump. ‘Dat is de grote uitdaging’, zegt ze. ‘Hoe kunnen we die behoefte om contact te houden omzetten in electorale macht. In de tussentijd moeten we doen wat we altijd al deden: omgaan met vijandige politiek en onze rechten als Amerikaanse burgers verdedigen.’

Duur paspoort

Afgelopen januari versoepelde de Cubaanse regering het migratiebeleid om de relatie met de Cubaanse gemeenschap in buitenland te verbeteren. De nieuwe regels kwamen voort uit de Migratiewet die sinds 2013 van kracht is.

Toch blijven er ook belemmeringen. ‘Het Cubaanse paspoort is een van de duurste paspoorten ter wereld’, zegt Manzor. Cubanen in het buitenland moeten elke twee jaar betalen om het geldig te houden. Het document is zes jaar geldig en kost 400 dollar, plus 200 dollar voor elke tweejaarlijkse verlenging.

Manzor hoopt dat de nieuwe Cubaanse regering ‘doorgaat met het beleid om reizen voor Cubanen eenvoudiger te maken.’