ABC-strategie tegen aids werkt niet in Afrika

Er is absoluut geen reden tot optimisme in verband met aids en HIV in Afrika, 25 jaar nadat het virus werd ontdekt, zegt Poku, die nu professor is aan de universiteit van Bradford in Groot-Brittannië. Vooral op het vlak van preventie zijn we in de fout gegaan, oordeelt Poku. De ABC-strategie werkt niet.

Doe het niet voor je trouwt, blijf trouw en gebruik anders condooms: de goede raad in verband met veilig vrijen is makkelijk samen te vatten. Maar volgens Poku brengt de zogenoemde ABC-aanpak in Afrika nauwelijks soelaas.

Dat is een boude uitspraak. In Uganda, een van de schaarse succesverhalen op het vlak van aidsbestrijding in Afrika, ligt de preventieve regel van drie volgens de heersende opvattingen mede aan de basis van de spectaculaire daling van het aantal HIV-besmettingen. HIV is het virus dat aids veroorzaakt. In 1991 was 15 procent van de volwassen Ugandezen seropositief, eind 2003 was dat aandeel gezakt tot 4 procent.

Maar de statistieken voor de rest van Afrika blijven somber. Volgens UNAIDS, het aids-programma van de Verenigde Naties, hebben bijna 26 miljoen Afrikanen het dodelijke virus onder de leden. Poku heeft niet meteen een alternatief voor de ABC-aanpak in Afrika. We weten niet wat werkt. Om daar achter te komen, moeten we meer tijd investeren in onderzoek naar de manier waarop de ziekte zich verspreidt.

Niet alle experts zijn het eens met Poku. We weten heel veel over aids, zegt Mark Heywood van de universiteit van Witwatersrand in Johannesburg. We weten dat HIV vooral wordt overgedragen via seks, we weten dat een test mensen er bewust van kan maken dat ze besmet zijn, we weten dat aids-remmers levens redden en dat preventie werkt. We moeten alleen al die kennis integreren in de strijd tegen het virus, zegt Heywood, een van de oprichters van de Treatment Action Campaign. Die niet-gouvernementele organisatie uit Kaapstad zet zich in voor algemene toegang tot aids-remmers.

Zuid-Afrika telt 5,5 miljoen seropositieven. Meer dan een vijfde van de volwassen bevolking is besmet. Volgens Heywood heeft vooral de Zuid-Afrikaanse regering schuld aan die dramatische situatie. Met meer politieke wil hadden we miljoenen infecties kunnen voorkomen.

In Zimbabwe grijpt de ziekte nog sneller om zich heen, omdat er daar helemaal geen sprake meer is van goed bestuur, betoogt Heywood. De politieke en economische chaos in het land hebben de gezondheidsdiensten zwaar ondermijnd. Volgens een onderzoek van de Zuid-Afrikaanse afdeling van de internationale hulporganisatie ActionAid, ontnam Operatie Murambatsvina, de ontruiming van krottenwijken in heel het land, vorig jaar ongeveer 100.000 mensen de kans om een behandeling met aids-remmers voort te zetten. Volgens UNAIDS is nu al bijna één op vier van de Zimbabwanen besmet met HIV.

Aids richt steeds meer schade aan in Afrika. En het is de meest productieve sector die wordt uitgedund, waarschuwt Poku. De ziekte doodt vooral mensen tussen 15 en 49 jaar. Volgens schattingen zijn al meer dan 20 miljoen Afrikanen aan aids gestorven. Binnen enkele jaren telt Afrika meer dan 30 miljoen wezen, voorspelt Poku. Het continent zal moeten wennen aan samenlevingen met alleen erg jonge en oude mensen. De Afrikaanse landen moeten zich dringend meer toeleggen op preventie, concludeert hij. Alleen weet niemand hoe dat precies moet. (PD/JS)