Amerikaanse roep om Waarheidscommissie wordt steeds luider

In een gezamenlijke mededeling zeggen de achttien organisaties dat de leden van zo’n onderzoekscommissie “mensen van een onberispelijke integriteit, geloofwaardigheid en onafhankelijkheid” moeten zijn met de “reputatie om de waarheid en het respect voor de fundamenten van onze natie te laten voorgaan op partijpolitiek voordeel.”. Ze denken aan “mensen van het kaliber van John McCain of John Kerry, die een grote kennis hebben van militaire dienst, mensen met een veel ervaring met de inlichtingendiensten”, zegt Tom Parker van Amnesty International USA.

De verklaring van de mensenrechtenorganisaties werd ook getekend door majoor-generaal Antonio Taguba, de topofficier wiens rapport en parlementaire getuigenis over de misbruiken in de gevangenis van Abu Ghraib in 2004 de internationale headlines haalde. Andere ondertekenaars zijn Thomas Pickering, voormalig ambassadeur bij de Verenigde Naties (onder George H.W. Bush), rechter Williams Sessions, FBI-directeur onder Ronald Reagan en George H.W. Bush, en de Argentijn Juan Mendez, voormalig voorzitter van Inter-Amerikaanse Commissie voor Mensenrechten en adviseur voor Waarheidscommissies in de hele wereld.

Moreel gezag ondermijnd

 “De misbruiken van de voorbije acht jaar hebben niet alleen het morele gezag van de VS ondermijnd maar hebben ook de nationale veiligheid in het gedrang gebracht”, zegt Jennifer Daskal van Human Rights Watch. “We moeten precies weten wat er gebeurd is om onze fundamentele vrijheden te kunnen beschermen en onze land veilig te houden.”

Tot dusver heeft president Obama zich steeds dubbelzinnig uitgelaten over de kwestie. “Niemand staat boven de wet,” zei hij , “en als er duidelijke misdrijven zijn, dan moet de dader vervolgd worden zoals elke gewone burger. Maar algemeen gesproken kijk ik liever vooruit dan achteruit.”

Sommige prominente Democratische Congresleden pleiten wel nadrukkelijk voor een Waarheidscommissie, onder meer senator Patrick Leahy, voorzitter van de justitiecommissie van de Senaat, die graag verwijst naar de Zuid-Afrikaanse Waarheidscommissie die de apartheid onder de loep nam: dagvaarden kon daar, vervolgen niet.

“Dit is Latijns-Amerika niet”

De verklaring komt er op een moment dat de Amerikaanse publieke opinie, en vooral Obama’s Democratische achterban, steeds nadrukkelijker een forum vraagt dat de verantwoordelijkheden vastlegt voor de Amerikaanse misbruiken in de ‘war on terror’.
Volgens een recente opiniepeiling door Gallup is twee derde van de Amerikanen voorstander van een onderzoek naar de misbruiken in de Bush-periode. Een kwart wil een onderzoek zonder vervolging, bijna 40 procent vraagt wel vervolging als het onderzoek strafbare zaken aan het licht brengt. Maar Obama wil niets doen dat het land verder zou kunnen verdelen. Bovendien wil hij de Republikeinen niet tegen de haren in strijken, want hij kan hun steun nog nodig hebben.

De Republikeinen wijzen een onafhankelijk onderzoeksforum unaniem af, zeker als dat tot strafrechtelijke vervolgingen kan leiden. Ze zeggen dat het Congres al een groot aantal hoorzittingen heeft gehouden over de misbruiken tegen gevangenen. Een onafhankelijke commissie zou in een “politieke vendetta” ontaarden, zeggen ze, en dat zou niet alleen het tweepartijenstelsel bemoeilijken maar ook een schadelijk precedent zijn. “Als elke regering zou beginnen te onderzoeken wat de vorige regering deed, dan zou het einde zoek zijn”, waarschuwde senator Arlen Specter. “Dit is Latijns-Amerika niet.”