Argentijnse Falklandveteranen slepen oversten voor rechter

De beschuldigingen van de Argentijnse veteranen zijn niet mals. “Wij hebben getuigenissen van 23 mensen over een soldaat die werd doodgeschoten door een korporaal, vier andere soldaten die de hongerdood stierven en op zijn minst vijftien gevallen van dienstplichtigen die aan palen op de grond werden vastgebonden”, zegt Pablo Vassel.
Vassel is staatssecretaris van de mensenrechten in de noordoostelijke provincie van Corrientes, die tijdens de Falklandoorlog procentueel gezien het meeste soldaten stuurde. Twee jaar geleden begon hij, samen met het Centrum van Oud-strijders in Corrientes een onderzoek naar de verhalen van veteranen over marteling en moord door hun oversten.
Hij verzamelde tien uur videomateriaal van honderd getuigen en stelde een rapport op, waarin zowel de slachtoffers als de daders worden geïdentificeerd. Op 2 april, aan de vooravond van de 25ste verjaardag van de Falklandoorlog, overhandigde hij zijn dossier aan het ministerie van Defensie met het verzoek een onderzoekscommissie op te richten voor het hele land.
De veteranen van Corrientes wachtten die commissie niet af en trokken zelf naar de rechtbank. De rechtszaak werd ingeleid voor de rechtbank van Tierra del Fuego, die in het rechtsgebied van de Falklandeilanden (600 kilometer ten oosten van Argentinië) ligt. Argentinië claimt de soevereiniteit over deze eilandengroep al sinds 1833, toen de Britten daar hun vlag hebben neergeplant. In 1982 viel Argentinië de eilanden binnen. 74 dagen later werden ze alweer door de Britten buiten gegooid.
In die korte maar hevige oorlog sneuvelden 635 Argentijnse soldaten. Aan Britse kant vielen 255 doden. 323 Argentijnen stierven in één klap toen het marineschip Generaal Belgrano door een Britse nucleaire onderzeeër tot zinken werd gebracht.
Sinds het einde van de oorlog duiken in Argentinië geregeld verhalen op van oud-strijders over mishandeling. Dat het 25 jaar geduurd heeft voor zij naar de rechtbank durfden te stappen, komt omdat ze bang waren het ‘militaire geheim’ te schenden. Moorden bleven al die tijd ongestraft omdat de Argentijnse dictatuur ze als ‘oorlogsslachtoffers’ catalogiseerde.
“Het is een ingewikkeld thema”, zegt Vassel. “In tijden van oorlog beschermt het internationale recht de soldaten wel tegen misbruik door de vijand, maar er bestaan geen wetten die hen tegen systematische mishandeling door hun eigen oversten beschermen.”
Volgens Vassel zat de verwaarlozing en mishandeling van Argentijnse soldaten diep ingebakken in het regime. De getuigen zeggen dat de meeste soldaten constant kou hadden en ondervoed waren. Dienstplichtigen kregen disciplinaire straffen omdat ze voedsel of schapen stalen om te overleven. In het slechtste geval kwamen de soldaten om van de honger.
“De invasie in de Falklands werd door de Argentijnse dictatuur meer dan anderhalf jaar lang voorbereid. Er kan dus geen sprake zijn van improvisatie, maar van een geplande uitroeiing”, zegt Vassel. “Dat is weerzinwekkend en verbijsterend. Daarom is hier duidelijk sprake van misdaden tegen de menselijkheid.”