Bahrein "viert" Saoedische inval

Een jaar geleden, op 14 en 15 maart, vielen Saoedische tanks, met hulp en goedkeuring van de Bahreinse ordetroepen, de demonstranten op het Parelplein aan. Hun doel was om de prodemocratische protesten te stoppen die de politieke stabiliteit in de Golfregio, tot dan gespaard gebleven van Arabische Lentegeluiden, negatief konden beïnvloeden. Het Parelplein in Manama werd – samen met de mensen en de tentjes – op een paar dagen platgewalst, het ziekenhuis dat de gewonden verzorgde werd bezet. De boodschap aan de protestbeweging was duidelijk: elke regeringskritische stem zal de kop worden ingedrukt.

Wat volgde was een golf van nieuwe en massale arrestaties, ontslagen en gewelddadig optreden, bijgestaan door de Bahreinse ordetroepen. Vooral de sjiitische gemeenschap werd in alle lagen getroffen. De soennitische koning Hamed al-Khalifa speelt immers de sektarische kaarten uit. Volgens hem en zijn familieleden die de touwtjes in handen hebben, is het volksprotest in werkelijkheid een sjiitische opstand tegen de soennitische gemeenschap van Bahrein.

Wie sjiiet is, werd bij voorbaat verdacht van dissidentie. Soennieten die zich in de volksprotesten begaven, werden als verraders opgepakt en opgesloten. Studenten werden gearresteerd of minstens uit de universiteiten gezet op grond van ‘illegale samenkomsten’, bij wet verboden in Bahrein. Er volgden massale arrestaties en mensen werden opgesloten voor maanden. Het Parelmonument, symbool van de revolutie, werd afgebroken.

Revolutionaire geest nog uit fles

Een jaar na de Saoedische inval is duidelijk dat de protestbeweging in Bahrein nog niet dood is. Op 14 februari, de verjaardag van de revolutie, werden duizenden demonstranten in een mars naar het naakte Parelplein afgeblokt met traangas en geluids- en lichtgranaten, een déjà vu, zo lijkt.

In recente berichtgeving maken internationale media gewag van protesterende Bahreinse jongeren die neigen over te stappen naar geweld tegen de politie. ‘De oppositiebeweging verliest zijn grip op de jongeren’, kopt een Reutersartikel. De jongeren van de 14-februaribeweging hadden echter altijd al een andere revolutiemethode dan officiële politieke oppositiebewegingen zoals het islamitische al-Wefaq. Anders dan al-Wefaq weigeren ze te praten met de regering zolang die geen stap dichter naar de beloofde hervormingen zet.

Het gevaar bestond al langer dat jongeren na een jaar lang politierepressie en een kat-en-muisspel met oproerpolitie zouden afstappen van hun geweldloze protesten. Tot nu konden mensenrechtenactivisten en geestelijken en leidersfiguren van al-Wefaq de jongeren tot vreedzame actie overtuigen. Maar het excessieve geweld van de oproerpolitie tegen de straatprotesten, de folteringen in de gevangenissen en het ontbreken van een rechtsstaat verhit zonder twijfel de gemoederen van een aantal dorpsjongeren met een uitzichtloze toekomst. Toch zweren invloedrijke activisten als Nabeel Rajab, Zaynab al-Khawaja, Mohammed al-Maskati met klem het geweld af.

Iets meer dan een jaar na 14 februari 2011 bedraagt het aantal doden 56 of 57. Het laatste dodelijke slachtoffer is Fadel Mirza die op 10 maart stierf aan ernstige hoofdwonden ten gevolge van een traangasgranaat. Het aantal gearresteerden bedraagt 3000 waarvan een groot deel ook vrijgelaten werd, hoewel velen nog wachten op hun proces en definitieve uitspraken.

Studenten polytechniek die uit de lessen verbannen waren, werden intussen opnieuw toegelaten. Maar andere studenten, die verbannen werden uit de Universiteit van Bahrein, wachten nog steeds op een toelating om terug te keren. Zes universiteitsstudenten werden op 5 maart veroordeeld tot een gevangenisstraf van 15 jaar en extreem hoge boetes. 114 studenten en stafleden van de universiteit wachten nog op uitspraken.

Intussen gaat een van de bekendste mensenrechtenactivisten, Abdulhadi al-Khawaja, zijn 31ste dag hongerstaking voor vrijheid in. Al-Khawaja, die staat voor geweldloosheid, zit al een jaar in de gevangenis, werd ernstig gefolterd en heeft geen vooruitzichten op een eerlijk proces.

Hervormingen blijven dode letter

Het rapport dat een onafhankelijke onderzoekscommissie op 23 november in de Bahreinse hoofdstad Manama voorstelde was duidelijk. De Bahreinse ordediensten hebben zich schuldig gemaakt aan systematisch geweld tegen opposanten. De Bahreinse minister van Mensenrechten en de huidige minister van Gezondheid (haar voorganger werd ontslagen) liet na de lancering van het rapport weten dat een nationale commissie zal worden geïnstalleerd voor de ‘implementatie van het rapport’. Die commissie moet dan mandaten vastleggen hoe de aanbevelingen in het rapport best worden opgevolgd.

De opvolging van het rapport laat echter op zich wachten. De overheid ondernam nog geen stappen met enige betekenis om de beloofde prodemocratische hervormingen daadwerkelijk te implementeren.

Tine Danckaers trok een half jaar geleden naar Bahrein voor een reportage over de volksopstand en tekende indringende getuigenissen op.