Beleidsmakers breken zich het hoofd over dure biodiesel

Tweehonderd miljoen euro: zoveel zal de eerste fase van het biodieselprogramma de Braziliaanse overheid per jaar kosten, schat de regering. Om de kosten te drukken, zal het aandeel plantaardige olie in de Braziliaanse diesel voorlopig beperkt blijven tot twee procent. Brandstofleveranciers moeten ook niet omschakelen. Biodiesel wordt nu meestal gewonnen door plantaardige olie chemisch te doen reageren met methanol of ethanol - twee alcoholsoorten. Maar sojaolie, wonderolie (de olie uit castorbonen) of het product van andere oliehoudende gewassen is voorlopig twee tot drie keer duurder dan diesel.

Carlos Khalil een onderzoeker van de Braziliaanse oliemaatschappij Petrobras, denkt dat hij een oplossing voor dat probleem heeft gevonden. Hij heeft een techniek ontwikkeld om biodiesel meteen uit de oliehoudende zaden te winnen. Een verdere zuivering, die wel nodig is bij biodiesel die uit plantaardige olie wordt gemaakt, is niet meer nodig. Daardoor blijven de kosten binnen de perken.

Het procédé is al grondig getest in laboratoria; nu worden in het noordoosten van Brazilië installaties ontwikkeld om met de nieuwe techniek op grote schaal biodiesel te produceren. Petrobras financiert er ook veldonderzoek, onder meer naar de productie van castorbonen. De nieuwe techniek levert ook goede resultaten op met sojabonen, pindanoten en zonnebloempitten, maar de keuze is op castorbonen gevallen. Die teelt kan goed tegen de droogte, een belangrijke troef in het barre noordenoosten van Brazilië. De Braziliaanse regering wil arme boerengezinnen in die streek aanzetten castorbonen te kweken voor het programma. Dat zou meer geld naar de armste regio van het land doen vloeien en zo de plattelandsvlucht helpen tegengaan.

Maar volgens Osvaldo Stella Martins, een onderzoeker van het Braziliaanse Referentiecentrum voor Biomassa (CENBIO), maakt ook de nieuwe techniek biodiesel niet goedkoper dan diesel. Als het biodieselprogramma geen betere prijs biedt, zullen de producenten volgens hem bovendien geneigd blijven hun oogst te verkopen aan bedrijven die plantaardige olie maken. Alleen als de aardolieprijzen verder stijgen en biodiesel op een steeds grotere schaal kan worden geproduceerd, zal het prijsverschil afnemen. Castorolie kan overigens ook goedkoper worden: dat het product nu zo duur is, heeft vooral te maken met het internationale onevenwicht tussen vraag en aanbod. Maar Stella Martins waarschuwt dat een verder stijgende vraag vooral in de kaart zal spelen van grote landbouwers. De subsidies dreigen dus rijke boeren nog rijker te maken, eerder dan arme boeren te helpen. Volgens Stella Martins moet het hele biodieselprogramma nog eens goed worden overdacht.

Intussen experimenteren ook in andere delen van Brazilië vorsers met nieuwe methoden om goedkopere biodiesel te winnen. In 21 van de 27 Braziliaanse deelstaten lopen projecten met alternatieve technieken om het groene goud te winnen. In Rio de Janeiro probeerden onderzoekers biodiesel te maken uit het vet dat rijkelijk aanwezig is in afvalwater. In andere steden zijn er pogingen aan de gang om gebruikte olie uit restaurants te recycleren. Embrapa, een Brazilaanse instelling voor landbouwkundig onderzoek, heeft een installatie ontwikkeld om op kleine schaal biodiesel te winnen. Alcohol is daarbij niet nodig. Boeren of gemeenschappen in afgelegen gebieden kunnen op die manier zelf hun biodiesel maken.

Theoretisch zijn er nauwelijks grenzen aan de groei van biodiesel. Na een onderzoek van een jaar zijn de Universiteit van Sao Paulo en Peugeot in september tot de conclusie gekomen dat dieselauto’s ook met een mengsel van 30 procent biodiesel en 70 procent conventionele diesel nog niets aan vermogen inboeten. Maar voorlopig zal diesel in Brazilië maar twee procent biodiesel bevatten. Om dat programma verplichtend te maken, moet Brazilië al 740 miljoen liter biodiesel per jaar produceren. Dat zal volgens de regering niet lukken voor 2007. Tegen 2010 hoopt Brazilië dan in alle conventionele diesel vijf procent biodiesel te kunnen bijmengen. Benzine wordt in Brazilië al lang aangelengd met ethanol, ook een milieuvriendelijk product. Maar ook die inspanningen hebben al handenvol overheidsgeld verslonden. (PD)