Beperking maar geen verbod op wapenverkoop

Als de nieuwe wapenwet goedgekeurd raakt, kan een Braziliaanse burger voortaan alleen nog wapens kopen om ze thuis of in zijn bedrijf te bewaren. Bovendien stijgt de minimumleeftijd voor wapenbezit van 18 naar 25 jaar en moet de aanvrager bewijzen dat hij of zij een wapen nodig heeft en technisch en psychologisch geschikt is om het te gebruiken. Op illegaal wapenbezit komt een gevangenisstraf van zes jaar te staan, wapensmokkelaars moeten dubbel zo lang brommen. De huidige wapenvergunningen verliezen drie maanden na publicatie van de wet hun geldigheid, maar wie wapens inlevert, krijgt een schadevergoeding.

De nieuwe wapenwet is het resultaat van een uitgebreide parlementaire onderhandelingsronde onder druk van een campagne van niet-gouvernementele organisaties (ngo’s). Het referendum zal het maatschappelijk debat nog stimuleren, hoopt Antonio Bandeira Rangel. Hij is als socioloog verantwoordelijk voor de ontwapeningscampagne van Viva Río, de ngo die in overleg met de regering van de deelstaat Rio de Janeiro de inzameling en vernietiging van wapens promoot.

In Brazilië vallen meer doden door vuurwapens dan in eender welk ander land ter wereld. Volgens een studie van de Wereldgezondheidsorganisatie uit 1999 gebeuren 62,7% van de moorden er met vuurwapens, terwijl dat in 22 andere - merendeels Europese - gemiddeld maar bij 12,5 procent van de moorden het geval is. De Braziliaanse situatie is ook verslechterd - in de jaren 80 lag het percentage nog beduidend lager. Naast de meer dan 40.000 moorden per jaar vormen lichte wapens er de hoofdoorzaak van ruggengraatletsels.

Toch stuit de toekomstige wapenwet ook op verzet. Sommigen vinden dat ze indruist tegen het principe van de wettige zelfverdediging of stellen het verband tussen wapens en geweld in vraag. Men vraagt zich ook luidop af of de wet het probleem kan oplossen, ervan uitgaand dat bandieten hun wapens niet zullen inleveren. In Brazilië circuleren naar schatting 20 miljoen illegale wapens; maar 2 miljoen wapens werden legaal aangekocht en gedragen. De wet ontneemt de staat alleen de controlemogelijkheid over het kleine aandeel geregistreerde wapens, argumenteert gepensioneerd rechter en huidig volksvertegenwoordiger Denise Frossard.

Bandeira Rangel noemt gewapende zelfverdediging een illusie. Statistieken tonen aan dat mensen met een wapen vaker worden gedood dan mensen zonder, stelt hij. Hij werpt ook op dat de aanwezigheid van een wapen in huis het aantal fatale ongelukken met 11% doet toenemen en het aantal familiale moorden met 4%. Hij geeft toe dat bandieten zich omwille van de wet niet zullen ontwapenen, maar stelt dat het de legale markt is die de criminele bevoorraadt, via diefstal en herverkoop. Studies van Viva Río tonen aan dat een kwart van de wapens die burgers legaal kopen, uiteindelijk in criminele handen terechtkomt.