Betere verstandhouding tussen India en China plaatst vraagtekens bij 'driehoekstheorie' - analyse

De voorbije twee à drie jaar hebben India en China al grote stappen naar elkaar toe gezet. Tijdens een bezoek van de Indiase premier A.B. Vajpayee aan China in juni werden afspraken gemaakt om de grensgeschillen die in 1962 tot een oorlog tussen de twee landen leidden, langs politieke weg op te lossen. Voor het eerst erkende India ook de Chinese aanspraken op Tibet. Ook de commerciële betrekkingen tussen India en China nemen toe. In 2002 was de handel tussen de twee landen goed voor 4,5 miljard euro, dit jaar zou de kaap van 7 miljard moeten gerond worden.

Dat India en China het eens kunnen worden, bleek eerder deze maand ook op de Wereldhandelstop in Cancún. De twee Aziatische zwaargewichten vonden elkaar in de G 22, een groep van ontwikkelingslanden die de industrielanden op het handelsforum het vuur aan de schenen legde. “De twee landen vormen geen gevaar meer voor elkaar, oordeelt Jairam Ramesh, een invloedrijk Indiaas politiek analist die verbonden is aan de Congrespartij in dat land.

Andere waarnemers vinden het nog te vroeg om van een echte alliantie tussen India en China te spreken. Met name Amerikaanse regeringskringen lijken verder uit te gaan van de ‘driehoekstheorie’, die stelt dat de relatie tussen de VS, India en China in wezen driepolig zal blijven. Elk van die drie landen zal volgens de theorie alles in het werk stellen om een alliantie tussen de twee overige landen te verhinderen om zo zelf niet in de verdrukking te komen in Azië.

Volgens John Gershman, de co-directeur van de Amerikaanse denktank Foreign Policy in Focus, ligt de nadruk in het Amerikaanse beleid ten opzichte van India en China nu nog op de strijd tegen het terrorisme – een onderneming waarin China en India mee opstappen. Maar op langere termijn vinden volgens Gershman nogal wat Amerikaanse beleidsmensen dat de VS de banden met India moet aanhalen om op die manier China te kunnen blijven controleren. Vooral het Rijk van het Midden wordt door hen gezien als een potentiële strategische concurrent.

De mogelijkheid dat India en China eng zouden gaan samenwerken, werd tot hiertoe in Amerikaanse regeringskringen nog nooit expliciet overwogen, al zou een dergelijk partnerschap de Amerikaanse invloed in Azië sterk beperken.

Jairam Ramesh geeft toe dat nog veel moeilijke dossiers een volledige normalisering tussen India en China in de weg staan: naast de grensgeschillen maken ook het nucleaire arsenaal waarover beide landen beschikken, de relaties tussen China en Pakistan en de strijd om invloed in de regio van de Indische Oceaan een verregaande verstandhouding moeilijk.

De handelsbetrekkingen tussen de twee landen groeien, maar wederzijdse investeringen komen niet zo goed van de grond. “De Indiase IT-sector staat niet te trappelen m naar China te trekken omdat ze angst heeft har kennisvoordeel kwijt te spelen,” weet Ramesh. “Maar farmaceutische bedrijven en bandenproducenten hebben de stap bijvoorbeeld al wel gezet.” China lijkt iets minder angst te hebben: Chinese investeerders pompten in 2002 ongeveer 133 miljoen euro in initiatieven in India, terwijl India maar 31 miljoen euro naar China stuurde.