Bevallen steeds gevaarlijker in Tanzania

“Ik ging lopen toen de weeën begonnen. Ik beviel van mijn kind aan de kant van de weg, vijf kilometer van het ziekenhuis”, zegt de 22-jarige Veronica Joseph. Dat was een paar uur geleden. Het is een wonder dat haar zoontje nu slaapt, gewikkeld in een doek. “Mijn moeder hielp me. We hebben de placenta in een plastic tas gedaan en kwamen zo in het ziekenhuis. Maar ik voel me goed”, zegt
Veronica.
Onverstoord zit ze op de rand van het bed dat ze met twee andere vrouwen en hun baby’s deelt in de volgestouwde kraaminrichting van het Dodoma Regional Hospital in Dar es Salaam, de hoofdstad van het land. Alleen een dun gordijn scheidt de tientallen jonge moeders van de kreunende vrouwen die aan het bevallen zijn.
Joseph wilde bevallen met ervaren dokters om haar heen. “Dat is veiliger dan bij mij thuis.” Die beslissing maken niet alle zwangere vrouwen in het land.
Tanzania is volgens indicatoren van de Wereldbank het op vier na gevaarlijkste land in zwart-Afrika om te bevallen, na Sierra Leone, Niger, Malawi en Angola, op elke 100.000 levend geboren baby’s stierven gemiddeld 1500 Tanzaniaanse vrouwen voor, tijdens of net na de bevalling. In totaal sterven in een jaar bijna 21.000 vrouwen nog tijdens hun zwangerschap door complicaties. De situatie was erger dan tien jaar eerder. Toen was het sterftecijfer van moeders 770 per 100.000 levendgeborenen en stierven er 8.700 vrouwen door complicaties tijdens hun zwangerschap.
Volgens de regering, die een andere onderzoeksmethode hanteert, lag het sterftecijfer bij moeders in 2005 op 578 per 100.000, tegen 529 in 1996. In elk geval is het cijfer onacceptabel hoog en gaat niet in de richting van de internationaal afgesproken norm: een vermindering van driekwart in 2015 ten opzichte van 1990.
Gekwalificeerde dokters waren tussen 2000 en 2004 bij minder dan de helft van de geboorten in Tanzania aanwezig, zegt de Wereldbank. De oorzaken: financiële tekorten bij ziekenhuizen, een gebrek aan klinieken in afgelegen gebieden, gebrekkig transport en armoede. Vaak gaan plattelandsbewoners liever naar een traditionele genezer om op een “natuurlijke” manier te bevallen, met kruiden en eeuwenoude methodes.
“Er is te weinig voorlichting over veilig bevallen”, zegt Elizabeth Massawe, een verpleegster in het Dodomaziekenhuis. “Vrouwen zijn bang dat we ze opereren als ze hier komen. Ze doen het liever op een natuurlijke manier thuis.”
Verder is er een acuut tekort aan opgeleide artsen. Daardoor is er volgens de
regering maar één dokter op iedere 20.000 patiënten.
“We hebben meer geld nodig. Er zijn niet genoeg getrainde professionals in de gezondheidszorg en te weinig klinieken op het platteland”, zegt Rose Mlay, de Tanzaniaanse coördinator van de White Ribbon-alliantie, waar 50 ngo’s  bij zijn aangesloten die zich bezighouden met gezondheidszorg voor vrouwen. “Vrouwen wonen soms wel honderd kilometer van een ziekenhuis, en dan kost een taxi te veel geld.” Volgens Mlay zouden ze mensen in het dorp moeten trainen om op tijd complicaties te kunnen herkennen bij zwangere vrouwen.
Een andere factor is genderongelijkheid. In Tanzania hebben mannen vaak de zeggenschap over het huishouden, vertelt Ananilea Nkya van de Tanzaniaanse Media Women’s Association. “Een vrouw heeft een lagere culturele status. Zij wordt niet geacht beslissingen te nemen als haar man niet thuis is”.
President Jakaya Kikwete heeft gezegd dat het sterftecijfer van moeders topprioriteit heeft - even belangrijk als het tegengaan van de aidsbesmettingen (7% van de bevolking) en het aanpakken van werkloosheid (10% van de bevolking). De regering wil het sterftecijfer terugdringen naar 265 per 100.000, en belooft daarom te werken aan efficiëntere zorg, betere apparatuur en betere coördinatie
tussen klinieken en ambulances.
“We zijn hoopvol, want er tekent zich nu een soort van politiek engagement af”, zegt Mlay van de White Ribbon-alliantie. “Vrouwen zouden niet zo’n zinloze dood moeten sterven.”