Brazilië haalt banden met Afrika aan

Geraldo Rocha is de directeur van het Braziliaanse Centrum voor de Mobilisatie van Gemarginaliseerde Bevolkingsgroepen (CEAP). Hij juicht de inspanningen voor nauwere banden tussen Brazilië en het Afrikaanse continent toe. Niet alleen in het licht van de Braziliaanse buitenlandse politiek, maar ook in het kader van de strijd tegen de discriminatie waarvan zwarte Brazilianen nog altijd het slachtoffer zijn.

President Lula begon aan een nieuw tijdperk in de relaties tussen Brazilië en Afrika, vindt Rocha. Op die manier draagt hij bij tot de versterking van de Braziliaanse identiteit, die sterk wordt beïnvloed door de zwarte bevolking. Volgens Rocha is het van groot belang de banden met de Afrikanen weer aan te halen. Vroegere Braziliaanse regeringen haalden hiervoor hun neus op.

Lula bracht vorige week een bezoek aan Algerije, Benin en Botswana en nam daarna in het Zuid-Afrikaanse Pretoria deel aan een top over progressief bestuur. Bij zijn vier vorige reizen naar Afrika bezocht hij in totaal reeds 17 landen op het continent.

Het eerste Afrikaanse land dat deze keer werd aangedaan, was Algerije. Dat is een land waarmee Brazilië ook uitgesproken economische banden heeft. Het bezoek aan Algiers was belangrijk omdat Lula het grote handelstekort met Algerije wil verkleinen. Het gaat om een tekort van bijna 2,5 miljard dollar (2,1 miljard euro). De Algerijnen zijn de grootste buitenlandse olieleverancier van Brazilië. Lula hoopt de handelsbetrekkingen evenwichtiger te maken door zijn land meer industriële goederen en voedingsproducten (waaronder rundvlees) te laten exporteren.

Luiz Inácio Lula da Silva trad in januari 2003 aan als de nieuwe president van Brazilië. Wij zullen Afrika niet langer over het hoofd zien, verklaarde hij vorige week in de Botswaanse hoofdstad Gaborone. Lula bood de Botswaanse regering zijn hulp aan bij het bestrijden van HIV en aids. Botswana is een land met 1,8 miljoen inwoners; 30 procent van de bevolking heeft af te rekenen met HIV en aids.

Volgens Lula is Brazilië iets verschuldigd aan de Afrikanen. Zij zorgden er immers mee voor dat er in Brazilië een bevolking ontstond die één van de vrolijkste en mooiste volkeren ter wereld is, aldus de president.

Ook in het West-Afrikaanse Benin sprak Lula over de historische en culturele banden tussen zijn land en Afrika. Lula bezocht in Benin de plek waar veel slaven werden verscheept naar het Amerikaanse continent. Langs dezelfde plek keerden sommige Afrikanen terug nadat Brazilië in 1888 de slavernij officieel had afgeschaft. Lula ontmoette in Benin de afstammelingen van één van de families die ooit waren teruggekeerd. Zijn gesprekspartners heetten ook Silva. De president schrok niet terug voor een kleine stunt, want hij woonde zelfs een plaatselijke voodooplechtigheid bij.

Lula is bereid alle heffingen op de invoer uit de armste Afrikaanse landen eenzijdig te schrappen. Hij wil de Afrikanen niet alleen helpen in hun strijd tegen HIV en aids, maar ook technologie leveren om de landbouw te ondersteunen.

Volgens de zwarte Braziliaanse historicus en schrijver Joel Rufino dos Santos voert Lula een opvallende buitenlandse politiek, die past bij zijn linkse overtuigingen. De herhaalde bezoeken aan Afrika sluiten aan bij Lula’s belofte om de positie van de zwarte Brazilianen te helpen verbeteren. Onder invloed van de president kwam er een Staatssecretariaat voor de Bevordering van Rassengelijkheid, dat in feite wordt beschouwd als een ministerie. Sinds 2003 wordt in de Braziliaanse scholen en aan de universiteiten ook les gegeven over de Afro-Braziliaanse geschiedenis en cultuur.

Het blijkt geen sinecure om degelijk les te laten geven over de Afro-Braziliaanse dimensie van het land. Volgens Geraldo Rocha zijn er te weinig docenten die op dit gebied goed onderlegd zijn. Zijn centrum, het CEAP, wil helpen om leerkrachten en professoren bij te scholen en publiceert ook boeken en didactisch materiaal over de Afro-Braziliaanse geschiedenis en cultuur.

De regering-Lula wil ook met quota werken, zodat voldoende zwarte studenten kansen krijgen aan de Braziliaanse universiteiten. Een plan dat voor een controverse zorgt. In commissies van de Braziliaanse Kamer werd een wet goedgekeurd waardoor de helft van de beschikbare plaatsen aan de openbare universiteiten zou worden voorbehouden aan Afro-Brazilianen. De kandidaten moeten dan wel hun laatste drie jaren middelbaar onderwijs aan een openbare school hebben voltooid.

De omstreden wet mikt op weinig bemiddelde studenten uit gezinnen die geen geld hebben om hun kinderen naar privé-scholen te sturen. Braziliaanse kinderen uit de middenklasse en uit rijke gezinnen kunnen naar een privé-school en maken zo ook meer kans om aangenomen te worden bij de beste Braziliaanse universiteiten.

Als de wet wordt toegepast, zullen studenten van zwarte en inheemse origine kunnen rekenen op welbepaalde aantallen plaatsen aan de universiteiten. De overheid zal hierbij rekening houden met de samenstelling van de bevolking in ieder van de 26 deelstaten.

Volgens Rocha is de regering-Lula, ondanks diverse moeilijkheden en tekortkomingen, goed bezig om de discriminatie van zwarten in het land te verminderen. De zwarte Brazilianen hebben het nooit gemakkelijk gehad in hun land, waar nog altijd veel sociale en economische ongelijkheid heerst. (DB/JS)