Chili en Mexico kiezen derde weg

Ondanks hevige druk en de belofte van Amerikaanse dollars, plooien Chili noch Mexico zich naar de Amerikaanse verlangens. Daarmee breken ze met een traditie, waarin openlijk om opportunistische, economische redenen de lijn van Washington werd gevolgd.

Even zag het er naar uit dat de geschiedenis zich zou herhalen. Na het gesprek eergisteren (woensdag) tussen de Chileense president Ricardo Lagos en de Amerikaanse president George W. Bush, kwamen CNN en andere Amerikaanse kabelnetwerken met het nieuws dat de Chileense noot was gekraakt. De woordvoerder van Witte huis, Ari Fleischer, verklaarde op het zelfde moment dat de VS al acht stemmen in de VN-veiligheidsraad binnen hadden. Ook de Chileense krant El Mercurio schreef gisteren dat president Lagos op de harde Amerikaanse lijn zat en Saddam een deadline van maximum een week gunde.

Maar Lagos ontkent. Hij bevestigt dat hij een gesprek had met Bush, maar ze hadden het alleen over het Britse compromisvoorstel, dat Saddam zes voorwaarden oplegt om oorlog te voorkomen. Lagos heeft niemand iets beloofd, luidt het. Ook Mexico heeft nog geen kamp gekozen, ondanks het aandringen van zijn economisch erg belangrijke buur.

Volgens Rafael Fernández, directeur Internationale Studies bij het Autonome Technologische Instituut van Mexico, zet Washington met onjuiste berichten de landen in zijn invloedsfeer onder druk. Maar Chili en Mexico vallen niet meer onder de categorie cliëntlanden die doodsbang zijn van Amerikaanse bedreigingen. Daarmee onderscheiden ze zich bijvoorbeeld van Colombia, dat eind vorig jaar als tijdelijk lid van de Veiligheidsraad het Iraakse ontwapeningsrapport eerst aan de VS bezorgde en dan pas aan de andere leden.

Fernández vindt het een goede zaak voor de Latijns-Amerikaanse regio dat Chili en Mexico vooralsnog het been stijf houden. Beide landen genieten de steun van de overgrote meerderheid van de oorlogsschuwe Latijns-Amerikaanse bevolking.

Toch proberen de twee landen het midden te houden tussen Washington en het verbeten Franse, Duitse en Russische verzet. Chili en Mexico scharen zich achter het voorstel van Canada, een traditionele bondgenoot van de VS die vrij kan spreken omdat het momenteel geen zitting heeft in de VN-veiligheidsraad. Canada wil Irak wat meer tijd geven dan Washington, maar wil tegelijkertijd de deur openhouden voor een harde, militaire reactie op middelkorte termijn. Het geeft Irak nog tot 28 maart om te ontwapenen, daarna dreigt ook de oorlog.

De vertegenwoordigers van Chili en Mexico proberen momenteel steun te vinden voor dit plan in het hoofdkwartier van de VN in New York.

Washington heeft inmiddels Mexico en Chili duidelijk gemaakt dat ze veel te verliezen hebben als ze afvallig blijven. Beide landen hebben met de VS een vrijhandelsakkoord afgesloten - het Chileens-Amerikaanse akkoord moet wel nog worden geratificeerd door het Chileense parlement. Chili kan nog bogen op zijn goede handelsrelaties met de overige Latijns-Amerikaanse landen en in Azië, Mexico heeft het moeilijker. Liefst 80 procent van de Mexicaanse export gaat richting VS, waar 20 miljoen Mexicanen leven, al dan niet zonder papieren. Maar de Mexicaanse president Vicente Fox vertrouwt erop dat de relaties met de VS volwassen blijven en de kwestie-Irak de economische samenwerking niet vertroebelt.

Mocht dat toch het geval zijn, kan dat voor beide Latijns-Amerikaanse landen een aanleiding zijn om een meer onafhankelijke weg in te slaan. Beide hebben politieke en economische associatieverdragen met de Europese Unie op zak