Colombiaanse regering praat weer met rebellen

Er zou geen agenda zijn vastgelegd voor de ontmoeting tussen het Nationaal Bevrijdingsleger (ELN) en de Colombiaanse regering, de eerste officiële onderhandelingen sinds 2002. De bijeenkomst, die de voorbije dagen al werd voorbereid in informele gesprekken, zal tot dinsdag duren. Diplomaten uit Zwitserland, Noorwegen en Spanje, drie landen die de verkennende dialoog begeleiden, zullen aanwezig zijn bij de gesprekken. Bronnen dicht bij het initiatief hopen dat er een ‘overeenkomst’ wordt bereikt om verder te praten.

De delegatie van het ELN wordt geleid door Antonio García, de nummer twee in het Centraal Commando van de guerrillabeweging en iemand aan wie de meest extreme standpunten binnen de rebellengroep worden toegeschreven. Tegenover hem zit Luis Carlos Restrepo, de Hoge Commissaris voor de Vrede van de Colombiaanse regering. Restrepo kan explosief uit de hoek komen.

Het water lijkt erg diep tussen de twee partijen. Restrepo maakte vorige maand al duidelijk dat de regering eerst en vooral tot een wapenstilstand wil komen. Dan pas kan er echt onderhandeld worden over vrede. Het ELN vindt dat het vertrekpunt een dialoog moet zijn over alle problemen die aan de basis liggen van de aanhoudende conflicten in Colombia en die de rebellen veertig jaar geleden de wapens deden opnemen.

Begin deze maand somde de rebellengroep de belangrijkste pijnpunten voor alle duidelijkheid nog even op: sociale onrechtvaardigheid, armoede, staatsterrorisme, een gebrek aan democratie en het verlies van nationale soevereiniteit. Als de regering die oorzaken blijft negeren, zijn gesprekken bij voorbaat gedoemd te mislukken, oordelen de rebellen. Bij gesprekken over de fundamentele problemen van Colombia moet volgens het ELN de hele maatschappij vertegenwoordigd zijn. Ook bij vorige contacten met de regering drong de rebellengroep daarom altijd aan op een Nationale Conventie ter voorbereiding van eventuele concrete vredesbesprekingen.

Het ELN bereidde de bijeenkomst in Havana de voorbije maanden voor via haar gevangengenomen woordvoerder, Francisco Galán. Die ontmoette vertegenwoordigers van de overheid, van het bedrijfsleven en van het Colombiaanse middenveld. De regering liet Galán daarvoor drie maanden vrij.

Het ELN ontstond in 1964, geïnspireerd door de Cubaanse revolutie en de bevrijdingstheologie. De rebellengroep komt onder meer op voor de nationalisering van alle bodemschatten, en pleegt daarom aanslagen op de buitenlandse bedrijven die de olievoorraden in het land uitbaten. Het ELN, dat 4.000 tot 5.000 manschappen onder de wapens zou hebben, geeft toe dat het onder meer inkomsten puurt uit ontvoeringen.

In januari 2002 namen vertegenwoordigers van het ELN en van regering van de toenmalige president Andrés Pastrana samen met Colombiaanse en internationale waarnemers deel aan een Vredestop in Havana. Toen zou de regering-Pastrana het ELN hebben voorgesteld een vredesproces te beginnen met in een eerste fase een staakt het vuren van de kant van de rebellen en daarna de bijeenroeping van een Nationale Conventie. Maar volgens de Colombiaanse overheid maakte het ELN in december 2002 eenzijdig een einde aan de onderhandelingen. Ook de vredesgesprekken die Pastrana eerder al met de FARC aanknoopte, liepen met een sisser af.

Uribe, de opvolger van Pastrana, toonde zich altijd onverzettelijk tegenover de rebellen. Hij begon wel onderhandelingen met de rechtse paramilitaire groepen in Colombia, de gezworen vijanden van de guerrillabewegingen. Begin deze week nog legden 2000 paramilitairen de wapens neer. De nieuwe openheid van Uribe tegenover de rebellen komt er nu de president zijn campagne voorbereidt voor de presidentsverkiezingen van volgend jaar.

Uribe stemde woensdag al verrassend in met de terugtrekking van het leger uit een gebied van 180 vierkante kilometer in het zuidenwesten van Colombia. Dat moet de ruil mogelijk maken van een 500-tal gevangengenomen guerrilero’s tegen 34 militairen, drie Amerikanen en 27 politici die de rebellen in hun macht hebben. Onder hen bevindt zich ook de voormalige presidentskandidate Ingrid Betancourt. Bij de operatie bemiddelen Frankrijk, Zwitserland en Spanje. Het is nog niet zeker of de ruil doorgaat, want de regering wil niet ingaan op alle eisen die de re