Congolese vredesoperatie eist hoge tol

Begin januari sloegen de regeringen van de Democratische Republiek Congo en Rwanda de handen in elkaar om Rwandese Hutu-rebellen van de Forces Démocratique pour la Libération du Rwanda (FDLR) te neutraliseren. De aanwezigheid van de Hutu-strijders in Oost-Congo ligt aan de basis van meer dan tien jaar instabiliteit in de regio.
Een coalitie van 80 hulporganisaties roept nu op om een einde te maken aan de militaire operatie tegen rebellen in Noord- en Zuid-Kivu. Ze wijzen op de rampzalige humanitaire situatie in de regio. ‘Het seksuele geweld is nog brutaler geworden in gebieden waar de operaties plaatsvinden’, zegt Immaculée Birhaheka van vrouwenrechtenorganisatie PAIF. ‘We zien meer gevallen van verminking en marteling, meer en meer van de slachtoffers zijn nog kinderen’.
Hun rapport is ook niet mals voor de Verenigde Naties, dat met de vredesmacht Monuc het regeringsoffensief tegen de rebellen steunt. ‘Vredestroepen, die de plicht hebben burgers te beschermen, moeten dringend samenwerken met het Congolese leger om die bescherming te garanderen, of moeten hun steun terugtrekken’, zegt Marcel Stoessel van de hulporganisatie Oxfam.

Onvoldoende bescherming

Volgens Mohammed Adow, Al Jazeera-correspondent in Goma, hebben de vredestroepen al van bij het begin weinig steun van de bevolking.  ‘Vorig jaar, toen de stad omringd was door de troepen van Laurent Nkunda, beschuldigde de bevolking de Monuc er al van niet voldoende te doen om ze te beschermen. Nu komen dezelfde beschuldigingen terug, dit keer van hulporganisaties die in de regio werken.’
Adow zegt dat de vredestroepen tussen hamer en aambeeld zitten. ‘Volgens hun mandaat moeten ze de Congolese troepen bijstaan, maar die bestaan vaak uit voormalige rebellen die slecht opgeleid zijn, slecht uitgerust zijn en weinig weten over mensenrechten.’ Indien de VN zich zouden terugtrekken, wordt het een regelrechte ramp, vrees Adow: ‘De VN-troepen zorgen als enige nog voor een schijn van een rechtstaat in Oostelijk Congo.’

‘Meer middelen voor Monuc’

Kevin Kennedy, woordvoerder van de Monuc, zegt dat de VN-missie de overheidstroepen zal blijven steunen in hun strijd tegen de Hutu-rebellen van het FDLR. ‘De hulporganisaties zeggen niet dat Monuc meer kwaad dan goed doet’, zegt hij. ‘Ze uiten wel hun bezorgdheid over de humanitaire gevolgen van de militaire acties die nodig zijn om het FDLR te verdrijven. Ze vragen meer middelen zodat de Monuc haar job beter kan uitvoeren.’
De Congolese minister van Communicatie en Media, Lambert Mende Omalanga, zegt op Radio Okapi dat de Democratische Republiek Congo slachtoffer is van de Rwandese rebellen van het FDLR. ‘Nochtans is het altijd op ons land dat er geschoten wordt. Men probeert de wreedheden te vergeten die begaan zijn door hen die ons leger nu probeert te verslaan.’
Maar volgens het rapport nemen zowel de FDLR-rebellen als de Congolese overheidstroepen de inwoners opzettelijk onder vuur door te moorden, te verkrachten, de burgers te bestelen, huizen plat te branden of burgers op te pakken.

Resultaten vallen tegen

Het resultaat van de militaire operatie valt tegen, schrijft MO*redacteur John Vandaele, die dit voorjaar in het binnenland van Kivu rondtrok: ‘Haast iedereen die we spraken, wees erop hoe sterk het FDLR wel staat. De Action conjointe heeft zijn positie in Noord-Kivu amper aangetast. Niemand in Kivu gelooft dat het Congolese leger op korte termijn dit FDLR kan overwinnen. Er is ook weinig enthousiasme om het Rwandese leger nog eens binnen te laten.’
Anderen hopen dat een deel van het FDLR genoeg krijgt van het leven in de bossen en terugkeert naar Rwanda. ‘Zolang er geen rechtszekerheid bestaat in Rwanda, kan je niet verwachten dat de FDLR-aanhangers terugkeren’, vindt Kris Berwouts van Eurac, de Europese ngo-koepel voor Centraal-Afrika. ‘Ook in het afsnijden van het FDLR van de opbrengst van Congolese grondstoffen, kan de internationale gemeenschap een cruciale rol spelen.’