Corruptie viert hoogtij in de Balkan

In 2012 bevroegen de onderzoekers 12.700 bedrijven in Albanië, Bosnië, Kroatië, Kosovo, Macedonië, Montenegro en Servië. De resultaten zijn onthutsend. In Servië en Albanië schuift gemiddeld een op de zes bedrijven geld onder tafel om overheidsdiensten vlotter te laten verlopen. De hoogste sommen worden betaald in Kosovo (gemiddeld 1787 euro per keer) en Servië (935 euro). Naast cash geld schuiven bedrijven ook eten, drank en andere goederen toe om overheidsambtenaren gunstig te stemmen. Zo hopen ze ‘procedures sneller te laten verlopen’ of mikken ze op een ‘betere behandeling’.

Vooral in de bouw, de verkoop en de transportsector komt corruptie het vaakst voor in de Balkan. Kmo’s of bedrijven gefinancierd met buitenlands kapitaal steken er bovenuit. Het smeergeld belandt doorgaans in de zakken van gemeente- en provincieambtenaren of werknemers van de douane en de belastingen –wat suggereert dat omkoping ook een rol speelt bij belastingontduiking. Opmerkelijk is ook dat bedrijven vrijwel nooit aangifte doen wanneer ze smeergeld moesten betalen. Dat gebeurt slechts in één op de 55 gevallen. De reden voor dat lage cijfer, aldus de bevraagde bedrijven, is dat het ‘toch niets zou uitmaken’, dat omkoping nu eenmaal een ‘ingeburgerde praktijk’ is of een ‘teken van dankbaarheid’.

‘Corruptie vormt een aanzienlijk obstakel voor de economische ontwikkeling van de Westelijke Balkan’, aldus het VN-Bureau voor Drugs en Misdaad bij de voorstelling van het rapport Business, corruptie en misdaad in de Westelijke Balkan. ‘Zes procent van de bevraagde bedrijven zag af van grote investeringen uit angst om smeergeld te moeten betalen.’ Een ander obstakel is de angst voor misdaad, aldus de onderzoekers. Inbraken, vandalisme, voertuigdiefstal en afpersing springen daarbij in het oog.

Het nieuwe rapport is geen goed nieuws voor de reputatie van de Westelijke Balkan –een regio die niet alleen een recente geschiedenis van bloedig etnisch conflict meesleept maar ook te boek staat als een hub voor georganiseerde misdaad. De onderzoekers hopen dat de inzichten van hun rapport beleidsmakers ertoe kunnen aanzetten om samen met de privésector anti-corruptiestrategieën en –maatregelen uit te werken.