De ivoren toren van de universiteit is niet altijd veilig

Onderzoekers kunnen bij het IIE een beurs aanvragen als ze zich in hun eigen land bedreigd voelen. Alle aanvragen van de afgelopen vijf jaar zijn nu systematisch onderzocht. “Het rapport moest eigenlijk gaan over academische vrijheid”, zei Henry Jarecki, de voorzitter van het IIE-fonds. “Maar het bleek uiteindelijk te gaan over geleerden die gevangen worden gezet, gemarteld en bedreigd worden.”

Aanvragen

Sinds de start in 2002 heeft het fonds 847 aanvragen gekregen voor onderzoekers uit 38 landen die zich bedreigd voelen wegens hun onderzoek. Het IIE wil hen helpen om hun kennis veilig te ontwikkelen.

Vartan Gregorian, president van de Carnegie Corporation, die het rapport heeft betaald, vergeleek het met geleerden uit fascistische regimes tijdens de Tweede Wereldoorlog. “Hun wetenschappelijke bijdragen zijn onbetaalbaar.” Twaalf van hen hebben een Nobelprijs gekregen.

Sinds 2002 komt de meerderheid van de aanvragen uit Irak, Iran en Ethiopië, maar ook Colombia en Wit-Rusland staan in de top-10. Jordanië is een land dat positief afsteekt omdat het actief helpt aan het opsporen en redden van bedreigde onderzoekers.

Anti-intellectueel populisme

“Het komt voor dat een bedreigde onderzoeker zich bezighoudt met politiek gevoelige onderwerpen, maar meestal is het gewoon anti-intellectueel populisme”, aldus Jarecki. Uit analyse blijken vier factoren van belang: een laag bruto binnenlands product, een instabiele politieke situatie, een laaggeschoolde bevolking en een hoge score op de index voor kwetsbare staten.

Dat betekent niet dat rijke landen geen probleem hebben. Ook in de VS hebben 1800 academici geklaagd dat er aan hun academische vrijheid werd getornd. Over één land maakt het IIE zich vooral zorgen, omdat er geen enkele aanvraag uit is gekomen: Noord-Korea.