De kronkelwegen van de handel in Ivoriaans rebellengebied

Vrachtwagens met de meest uiteenlopende ladingen doorkruisen het noorden van Ivoorkust en de aangrenzende delen van Mali, Burkina Faso en Guinée Conakry. Naast cacao en andere landbouwproducten worden ook diesel, verboden geneesmiddelen, drugs, alcohol en wapens vervoerd.

Handel drijven in de regio is niet voor mietjes. Met een geweer over zijn schouder komt Amidou Koné op zijn zwaar beladen motorfiets aangetuft uit de richting van Mali. Daar is alles goedkoper, weet hij. Hij verdient al tien jaar de kost met het vervoer van handelsgoederen - zeg maar smokkelwaar. Voor elke geslaagde rit betalen kleine handelaars in Ivoorkust ons 50.000 CFA (ongeveer 83 euro). Vroeger moesten we patrouilles van de douane onder vuur nemen om niet tegengehouden te worden, nu verdedigen we ons tegen gewapende bandieten of voormalige strijders.

Ivoorkust is in twee gedeeld door een rebellie die in 2002 uitbrak. De opstandelingen van de Forces nouvelles controleren het noorden van het land. In het zuiden van het land, met de havenstad Abidjan, is de regering van president Laurent Gbagbo de baas. Ondanks internationale bemiddeling is het conflict nog altijd niet bijgelegd.

De wetteloosheid die de grensgebieden in het noorden altijd kenmerkte, is nog een beetje groter geworden, al proberen de opstandelingen de rol van de staat over te nemen. In Zégoua, een Malinese grensstad, ondergaan de chauffeurs van vrachtwagens en bussen geduldig de Malinese grensformaliteiten. Even verderop in Pôgô staan hen de bureaucratische lijdensweg van de douane van de Forces nouvelles te wachten.

Transporteurs die heel Ivoorkust doorkruisen om handelswaar van de haven van Abidjan naar de buurlanden te brengen, staan voor een helletocht. Nadat we het zuiden van Ivoorkust achter ons hebben gelaten, moeten we nieuwe douaneformaliteiten ondergaan - de Forces nouvelles erkennen de papieren van de regering niet, zegt Souleymane Dicko. De Malinese transporteur brengt cement, betonijzers en ander bouwmateriaal van Abidjan naar Mali. We betalen ons blauw tijdens de rit door de twee Ivoorkusten.

Veel ondernemers uit Burkina Faso kiezen nog altijd voor de havens van Cotonou in Benin en Lomé in Togo, al is Abidjan voor hen dichterbij en is de spoorverbinding tussen Ivoorkust en Burkina Faso weer in gebruik genomen. Ivoorkust is te gevaarlijk, zegt Issoufou Tiendrebéogo, een Burkinese vrachtvervoerder. Bij het begin van de opstand in 2002 beschuldigde het kamp van president Gbagbo, Burkina Faso ervan de rebellen steun te verlenen. Daardoor werden de drie miljoen Burkinese migranten in Ivoorkust de kop van jut.

Het vervoer van cacao, het belangrijkste exportproduct van Ivoorkust, is sterk teruggelopen in het noorden. Handelaars moeten de rebellen ongeveer 170.000 euro betalen voor het recht om cacao op te kopen in het noorden van het land. Volgens Ibrahima Yao Joachim, een Ivoriaanse handelaar in landbouwproducten die actief is in het rebellengebied, hebben maar vier handelaars die som op tafel gelegd.

De meeste cacao uit het noorden van Ivoorkust moet via een lange omweg door Mali of Burkina naar de uitvoerhavens van Cotonou of Lomé gebracht worden. De rebellen willen niet dat hun cacao naar Abidjan gaat en daar uitvoertaksen oplevert voor het regeringskamp. Ook de uitvoer van koffie via Abidjan staan de rebellen daarom niet toe. (PD/MM)