De mondiale crisis sijpelt naar beneden

De economische situatie in ontwikkelingslanden verslechtert. De exportinkomsten dalen, buitenlandse investeringen nemen af en hulpbudgetten worden teruggeschroefd. Ook het bedrag dat migranten terugsturen naar hun thuisland staat onder druk.

Dominique Strauss-Kahn, hoofd van het Internationaal Monetair Fonds (IMF), zegt: “Nadat eerst de ontwikkelde economieën en toen de opkomende economieën werden geraakt, is er nu een derde golf van de financiële crisis en die raakt de armste landen.” Volgens hem zijn de “grote prestaties van het afgelopen decennium van hoge groei, minder armoede en politieke stabiliteit” in gevaar.

Wrang genoeg waren het juist de internationale financiële instellingen, het IMF voorop, die landen jarenlang onder druk hebben gezet om de financiële sector te dereguleren en zich op de export te richten.

Anderhalf miljard

Door de stijgende prijzen van voedsel en brandstof kwamen 130 tot 155 miljoen mensen in ontwikkelingslanden onder de armoedegrens terecht. Dit jaar komen daar volgens de Wereldbank nog eens 53 miljoen bij, zodat het totaal aantal mensen dat minder dan 2 dollar per dag verdient meer dan anderhalf miljard bedraagt.

Ook ondervoeding neemt toe. Elk jaar dat de crisis voortduurt, zullen 200.000 tot 400.000 meer kinderen sterven dan in het afgelopen jaar, schat de Wereldbank.

Bovendien lopen tenminste 22 landen dit jaar het risico bankroet te gaan. Ze hebben 25 tot 140 miljard dollar (20 tot 110 miljard euro) nodig om hun externe reserves op een veilig peil te houden – drie tot vier maanden aan import. Op z’n minst is dat ongeveer 80 procent van de totale jaarlijkse hulp die lage inkomenslanden krijgen.

Teruglopende hulp

Met de crisis staat ook de hulp onder druk. Al zou de EU zich aan haar woord houden om 0,56 procent van het nationaal inkomen aan ontwikkelingshulp te besteden in 2010, met de krimpende economie loopt dat bedrag snel terug.

De private kapitaalstroom naar de opkomende markten, de rijkste ontwikkelingslanden, droogt eveneens op, zegt het Institute of International Finance. Bedroeg die in 2007 nog 929 miljard dollar (733 miljard euro), in 2008 was dat 466 miljard (368 miljard) en in 2009 wordt een daling naar 165 miljard (130 miljard) verwacht.

De grootste inkomstenbron voor ontwikkelingslanden is het geld dat migranten terug naar huis sturen, de zogenaamde “remittances”: 305 miljard dollar (241 miljard euro) in 2008. Voor sommige landen is dat een vijfde van het nationaal inkomen. Banken verwachten dat de remittances met zo’n zes procent zullen dalen – maar de gevolgen van een oplopende werkloosheid zijn daarin nog niet meegerekend.

Kevin Watkins van UNESCO becijfert dat arme landen zeven miljard dollar (5,5 miljard euro) nodig hebben om hun onderwijsdoelstellingen te halen. Banken hebben alleen in de laatste drie maanden van 2008 al 380 miljard dollar gevangen.