Experts verdeeld over slaagkansen klimaattop Bali

Bali moet geen definitieve overeenkomst opleveren over de beperking van de uitstoot van broeikasgassen na 2012, de grote  uitdaging voor de internationale klimaatpolitiek. Het is enkel de bedoeling een onderhandelingsproces op gang te brengen, de “bouwstenen” van een toekomstige regeling preciss te definiëren en een einddatum voor de onderhandelingen te bepalen.
Yvo de Boer, de secretaris van de VN-Kaderconventie tegen Klimaatverandering (UNFCCC), zegt dat er vooruitgang is gemaakt tijdens de eerste onderhandelingsweek. “We schieten goed op bij de toekomstgerichte besprekingen over drie van de vier bouwstenen: uitstootbeperking, de aanpassing aan klimaatverandering en de overdracht van technologie.”  Dat zijn drie terreinen die van bijzonder belang zijn voor de ontwikkelingslanden. Landen met veel bossen zoeken bijvoorbeeld oplossingen om de ontbossing terug te dringen, een belangrijke bron van CO2-uitstoot. En zowat alle ontwikkelingslanden weten dat ze zich zullen moeten aanpassen aan langere droogteperiodes, grotere overstromingen, hevigere stormen en de stijging van de zeespiegel.
De Boer geeft toe dat er minder vooruitgang is in de onderhandelingen over de financiering van alle maatregelen die zich opdringen. Volgens de Nederlandse UNFCCC-baas betekent dat niet noodzakelijk dat het thema moeilijker is – “er was gewoon nog niet genoeg tijd om over dat thema te discussiëren.”
Makkelijk is het allemaal niet, moet De Boer erkennen. Er zijn drie uiteenlopende stromingen merkbaar in de internationale gemeenschap, legt hij uit. Sommige landen willen ook wettelijke bindende uitstootbeperkingen vastleggen voor de ontwikkelingslanden. Het protocol van Kyoto, dat nog tot 2012 het internationale uitstootbeleid regelt, legt alleen aan industrielanden beperkingen op. Een tweede strekking legt vooral de nadruk op positieve maatregelen waarmee ontwikkelingslanden aangemoedigd kunnen worden de groei van hun uitstoot af te remmen. En dan zijn er landen in de eerste plaats afspraken willen maken over wettelijk bindende uitstootnormen voor industrielanden die na 2012 in werking treden.
Al bij al is er bij de landen die in Bali vertegenwoordigd zijn, veel bereidheid om de top te laten slagen, zegt De Boer.
Maar andere experts stellen dat de onderhandelingen zijn vastgelopen. Volgens hen zijn er geen voorstellen te horen die uitzicht bieden op de drastische uitstootbeperkingen die nodig zijn om de verdere opwarming van de aarde tegen te gaan. “Officiële bronnen klinken altijd optimistisch”, oordeelt Gurmit Singh, een prominente milieuactivist in Maleisië die deelneemt aan de conferentie op Bali. “Ik geloof dat er nog altijd een patstelling is, wat er komen geen eensgezinde standpunten naar buiten.”
Volgens Gurmit willen grote ontwikkelingslanden als China, India en Brazilië voorlopig niet over de brug komen. “Ze willen dat de rijke landen eerst bewijzen dat ze hun uitstoot echt terugschroeven.” De industrielanden van hun kant zijn ook niet gehaast. Ze hebben zich er enkel toe verbonden hun uitstoot tot 2012 in te perken. De uitstoot van snel groeiende ontwikkelingslanden neemt veel sneller toe, waardoor de druk op die landen elk jaar vergroot om een duit in het zakje te doen.
Maleisië deed bijvoorbeeld tussen 1990 en 2004 een uitstoottoename met 221 procent optekenen. Door de sterke groei van het verbruik van fossiele brandstoffen in de ontwikkelingslanden, dreigt de wereldwijde uitstoot aan broeikasgassen tegen 2030 nog eens met 50 procent toe te nemen, waarschuwt het Internationaal Energieagentschap.
 
“Vooral de VS vragen waarom ze hun uitstoot aan broeikasgassen zouden verminderen als China niet ook een grote inspanning doet – dat land produceert nu immers al ruwweg evenveel CO2 als de VS,” zegt Gurmit, de directeur van het Centrum voor Milieu, Technologie en Ontwikkeling in Maleisië. ”Op die manier kan de schuld voor het mislukken van het klimaatoverleg in de schoenen van de grote ontwikkelingsladen worden geschoven.”
Gurmit betwijfelt of het voornemen van de Europese Unie om de uitstoot in haar lidstaten tegen 2020 met 20 procent terug te schroeven, veel indruk zal maken op de andere grote landen rond de onderhandelingstafel. Het grote probleem is volgens hem dat de ontwikkelingslanden nog altijd niet kunnen rekenen op de technologie en de financiële hulp die nodig zijn om milieuvriendelijker te gaan groeien. “Je kan de ontwikkelingslanden niet vragen te snijden in de energie die nodig is om de armoede te bestrijden  en het welvaartspeil op te trekken. Ze moeten de kans krijgen over te schakelen op hernieuwbare energiebronnen.”
De VS hebben al aangekondigd dat ze zich niet willen engageren tot bindende uitstootbeperkingen in Bali. Dat verkleint de kans dat er in het slotdocument een verwijzing komt naar de beperking met 25 tot 40 procent tegen 2020, een doelstelling waarover de partijen van het protocol van Kyoto het eerder dit jaar eens waren geworden. De VS staan buiten het protocol van Kyoto en bieden als grootste producent van CO2 in de geïndustrialiseerde wereld andere landen een gedroomd excuus om niets te doen.