Geen gelukkige eerste schooldag in Baquba

In Baquba, een stad met 280.000 inwoners, zijn nog maar drie scholen open: twee provinciescholen en een private kleutertuin. De hoofdstad van de provincie Diyala lag tot voor kort vlak in de vuurlijn van een Amerikaans offensief tegen opstandelingen die banden hebben met Al-Qaeda. De inwoners hebben flink te lijden gehad onder geweld van beide kanten.
Nochtans zijn de mensen in Irak een en ander gewoon. Tijdens de periode van de VN-sancties in de jaren negentig stierven volgens VN-cijfers een half miljoen kinderen, een op acht, aan de gevolgen van ondervoeding of een gebrek aan medicijnen. Toen aan de toenmalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Madeleine Albright op televisie werd gevraagd of ze een half miljoen kinderen geen bijzonder hoge prijs was voor de sancties antwoordde ze: “Dat is een moeilijke keuze, maar uiteindelijk loont het de moeite die prijs te betalen.”
Bij de Irakezen leefde de hoop dat het na de Amerikaanse inval in 2003 alleen maar beter kon worden, maar het tegendeel bleek het geval. “In de jaren negentig waren er voedseltekorten, maar de kinderen konden nog altijd op straat spelen,” zegt econoom Khalid Ali, “Nu kunnen ze omwille van het geweld hun huis niet uit. Er blijven ook veel kinderen sterven.”
Veiligheid is één ding, genoeg eten een ander. Sajid Asim verdient nog geen 130 euro per maand met zijn baan bij de watermaatschappij, net genoeg om iedereen in zijn gezien te eten te geven: “Extra geld om eens iets speciaals te eten, mooie kleren te kopen of zelfs gewoon te picknicken is er niet.
“We hebben het zelfs niet over chocolade of gebakjes want we weten dat zoiets niet belangrijk is,” zegt Wissam Jafar, een andere inwoner van Baquba, “De kinderen eten wat de andere familieleden eten. Cadeautjes zijn er alleen bij bijzondere gelegenheden.”
Ook voor de kinderen die wel naar school kunnen, loopt niet alles van een leien dakje. Sommige schoolgebouwen zijn beschoten met mortiervuur en de klassen blijven vaak dicht omdat de situatie onveilig is. Volgens een rapport van de hulporganisatie Oxfam van eind juli heeft 92 procent van de kinderen een leerachterstand die te wijten is aan het klimaat van angst en onzekerheid.
De voedselschaarste maakt de toestand nog ingewikkelder. “Ik geef mijn zoon elke dag een broodje mee naar school”, zegt een moeder die anoniem wil blijven, “Toen hij terug thuis kwam vertelde hij dat hij het broodje niet had kunnen opeten omdat niemand van zijn klasgenootjes van zijn ouders een broodje had meegekregen.
Volgens Ali Abbas, een leraar aan de lagere school, is het normaal dat de leerlingen zonder ontbijt naar school komen. “Op een dag is er zelfs een leerling flauw gevallen. Toen ze terug bij bewustzijn was, zei ze dat er thuis geen eten was voor ontbijt.”
Het aandeel ondervoede kinderen in Irak is volgens Oxfam toegenomen van 19 procent voor de invasie in 2003 tot 28 procent nu. “Meer dan 11 procent van de baby’s die in 2006 werden geboren waren te licht, tegenover slechts 4 procent in 2003.”