Geen maïs in Zuid-Afrikaanse biobrandstof

De Zuid-Afrikaanse regering had de beslissing over een strategie voor de biobrandstofsector maandenlang voor zich uitgeschoven. Vorige week hakte ze de knoop door. Maïs maakt geen deel uit van het plan, wel bronnen als suikerbiet, zonnebloemen en suikerriet. De voedselzekerheid primeert voor het kabinet van Thabo Mbeki. In tijden van droogte kan maïs levens redden, is de redenering.
 “Deze beslissing was een volslagen verrassing”, zegt een geschokte Andrew Makenete, voorzitter van de South African Biofuels Association (SABA). “Niet één keer tijdens de onderhandelingen vermeldde de regering de mogelijkheid dat maïs zou worden uitgesloten. Het moest de basis worden van een Zuid-Afrikaans biobrandstofproject.”
Een politieke beslissing, zegt Emile van Zyl, professor microbiologie aan de universiteit van Stellenbosch. “Voedselzekerheid is niet alleen een rationeel maar ook een emotioneel thema. Met het ANC-partijcongres midden december en de algemene verkiezingen in 2009, wil de regering ten allen prijzen de indruk vermijden dat ze ongevoelig zou zijn voor voedselzekerheid.” Van Zyl leidde een project dat biomassa in biobrandstof omzet.

‘Pure hype’

SABA en Grain South Africa hadden voor het gebruik van maïs in biobrandstof gelobbyd bij de regering en bij Tito Mboweni, voorzitter van de Zuid-Afrikaanse centrale bank. Mboweni had er enkele maanden geleden voor gewaarschuwd dat biobrandstof de voedselprijzen kan opdrijven en de voedselzekerheid in de regio kan bedreigen. SABA noemt die redenering “pure hype” en vermoedt dat die waarschuwing meespeelde bij de regeringsbeslissing.
Wessel Lemmer van Grain South Africa zegt dat het land jaarlijks 8,6 miljoen ton maïs produceert terwijl het een capaciteit van 12 miljoen ton heeft. Meer dan een miljoen hectare ligt er braak bij omdat de landbouwers de laatste twee decennia hun maïs moeilijk verkocht kregen en de inkomsten niet opwogen tegen de productiekosten. “Als we een potentiële markt voor drie miljoen ton hebben, dan leveren we een enorme bijdrage tot de economische groei van dit land”, zegt Lemmer.
Ook Kobus Lindique, directeur zwart Afrika van de internationale agroreus Monsanto, spreekt van een gemiste kans. Tegen 2014 moet 30 procent van de landbouwgrond in handen van zwarte eigenaars zijn. Maar het proces verloopt zeer traag, en de vrees groeit dat de morrende massa gronden van blanke landbouwers zal beginnen te bezetten, zoals in buurland Zimbabwe. “Het ethanol-maïs-project was voor de regering de perfecte kans geweest om zwarte landbouwers te vestigen als onderdeel van haar landhervormingspolitiek.”
Microbioloog Van Zyl vreest dat de biobrandstofstrategie van de regering niet leefbaar is omdat ze haar doelstelling van 4,3 percent naar 2 procent heeft teruggeschroefd. “Zuid-Afrika verbruikt jaarlijks 20 miljard liter brandstof, 12 miljard liter petroleum en 8 miljard liter diesel. Een objectief van 2 procent betekent slechts 400 miljoen liter brandstof. Dat betekent dat er slechts één fabriek gebouwd kan worden en dat de tewerkstellingskansen beperkt zijn.” Ook SABA-directeur Erhard Seiler vreest dat de regering te laag mikt.
De sector gelooft ook niet dat maïs de waterbevoorrading in Zuid-Afrika bedreigt. Volgens Seiler verbruikt maïs veel minder water dan suikerriet, dat wel in het regeringsplan zit.