Geloof in Plan Colombia taant

In Washington spreekt niemand meer over het Plan Colombia, zegt Adam Isaacson, een medewerker van het Colombiaprogramma van het Centre for International Policy in Washington. Ook in de regering van Alvaro Uribe, die in augustus van vorig jaar Pastrana opvolgde, is er niet veel animo meer voor het plan. Deze week werd de directeur van de bevoegde dienst in Colombia, Sandra Suárez, tot minister van Milieu bevorderd. Het secretariaat van het Plan werd samengevoegd met twee andere regeringsdiensten. Zelfs de naam Plan Colombia zal officieel niet meer worden gebruikt.

Het Plan Colombia werd vier jaar geleden gelanceerd door de toenmalige Colombiaanse president Andrés Pastrana, maar er gaan geruchten dat de blauwdruk in het Witte Huis werd gemaakt en oorspronkelijk in het Engels was geschreven. Pastrana beloofde 3,5 miljard euro te investeren in de bestrijding van de drugshandel in zijn land als het buitenland met 3 miljard euro over de brug kwam. De VS namen daarvan het leeuwendeel voor hun rekening, voornamelijk onder de vorm van wapenleveringen. De Amerikaanse regering dacht twee vliegen in één klap te kunnen slaan: de toevoer van cocaïne naar de VS gevoelig verminderen en het Colombiaanse leger beter opgewassen maken tegen de sterke linkse rebellenbewegingen in het land.

Naast het onderscheppen van drugstransporten en aanvallen op cocaïnelaboratoria legden Amerikaanse adviseurs de nadruk op de vernietiging van cocavelden vanuit uit de lucht door sproeivliegtuigen met herbiciden aan boord. De bedoeling was de drugsmaffia via haar productieapparaat te treffen en tegelijk de belangrijkste financieringsbron voor de linkse rebellen te doen opdrogen. De VS gaven de voorbije vier jaar bijna 1,4 miljoen dollar per dag uit aan die campagne.

Een slechte investering, zo blijkt nu. De Colombiaanse politie, het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken en het Drugsbestrijdingprogramma van de VN stellen dat de oppervlakte waarop drugs worden geteeld duidelijk terugloopt in de VS, maar een element dat tegen die beweringen spreekt is het feit dat de drugsprijzen in Colombia en de VS niet stijgen. De twee grote rebellenbewegingen in Colombia, de Gewapende Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia (FARC) en het Nationaal Bevrijdingsleger (ELN), die hun operaties voor een aanzienlijk deel met drugsgeld zouden financieren, lijken ook nog lang niet met de rug tegen de muur te staan.

We weten dat het besproeien van drugsplantages in een bepaalde regio er alleen toe leidt dat er op andere plaatsen ook illegale gewassen opduiken, zegt Isaacson. Volgens de experts worden er nu al in negen Colombiaanse regio’s drugs verbouwd. Ook in Peru en Bolivia, waar de teelt de voorbije jaren verregaand was ingedamd, stijgt de productie weer.

Maar er komt voorlopig geen einde aan het sproeien. In het kader van het Plan Colombia zijn al ongeveer 400.000 hectaren akkers vanuit de lucht met herbiciden bewerkt. Dit jaar is het doel nog 50.000 hectaren beter te doen dan de 150.000 hectaren van vorig jaar. Voor de zowat 200.000 arme boerenfamilies die geen goede alternatieven hebben voor de teelt van drugs, is de vernietiging van hun oogst een zware klap. Het Plan Colombia voorziet in substitutieprogramma’s, maar dat luik is niet erg ruim bemeten en toont ook veel trager resultaten dan de harde acties tegen drugsproducenten.

Ook de tweede doelstelling van het Plan Colombia, het herstellen van het staatsgezag in de drugsregio’s, blijft een illusie. Volgens Marcela Ceballos van de Mensenrechtenorganisatie CODHES hebben de militaire acties tegen drugsproducenten de aanwezigheid en het geweld van linkse rebellen en rechtse doodseskaders in die gebieden nog doen toenemen.