Germaine Acogny: “Dans is een wapen”

Met haar 66 lentes, stralende glimlach, soepele bewegingen en vranke geest geeft Germaine Acogny haar kennis en kunde door in de Ecole des Sables in Senegal. En ze blijft ook dansen en nieuwe choreografieën bedenken. Woensdag voert ze in Bozar Songook Yaakaar op, een solo die een week geleden in Lyon in première ging. Bij aankomst in het Paleis krijg je beelden te zien van Tchouraï, een verfilmde solo over de grote fasen uit haar leven.
Een van die fasen is Brussel en Maurice Béjart.
Brussel is de stad waar het voor mij allemaal begon, met Maurice Béjart in 1975. Dankzij hem werd ik directeur van Mudra Afrika in Dakar. Na de sluiting van die school keerde ik terug om weer met Maurice te werken. Mijn toekomstige echtgenoot Helmut Vogt, een Duitser, had ik hier leren kennen en we woonden hier ook. In 1985 trouwden we in Anderlecht. Maurice Béjart werkte toen aan La Messe du temps présent met Pierre Henry. Ik deed wel mee aan het ballet, maar finaal danste ik niet met hem samen. Het een geweldige ervaring na Mudra Afrika. We woonden hier drie jaar, nadien gingen we naar Toulouse.
En nu?
We wonen al 25 jaar in Toulouse. Maar ik heb Senegal nooit de rug toegekeerd. Elk jaar gingen we naar een dorpje in Casamance-streek, op 600 kilometer van Dakar, waar we stages organiseerden. En in 2004 richtten we de Ecole des Sables op, in Toubab Dialaw in Senegal, op een stuk grond van ons.
Wat doet u daar precies?
Het centrum is een klein dansdorp, op 1 kilometer van het vissersdorp Toubab Dialaw. ‘Het sacrale woud van de moderne tijd,’ zo noem ik het. We leiden er dansers op uit heel Afrika, met als het moedertaal het Frans, het Portugees of het Engels. Tijdens de laatste stage waren er 43 dansers uit 24 Afrikaanse landen en uit de diaspora. De dansers komen niet om te leren dansen. Ze kennen hun traditionele dansen en willen hun dansuitrusting omvormen tot hedendaagse dans. Ze leren elkaar hun traditionele dansen aan, als een databank waaruit ze kunnen putten voor hun creaties.
Wat gebeurt er met de leerlingen eens hun vorming erop zit?
Veel jonge dansers doen zoals wij. Ze hebben geen grote school, maar wel een dak en een beetje zand, ze werken met kinderen. We blijven hen trouwens volgen, wat fantastisch is. Anderen hebben een gezelschap, sommigen dansen in België. Ze gaan een tijdje naar Europa, maar vroeg of laat keren ze weer terug.
In onze naïviteit denken wij dat Afrikanen dansen in het bloed hebben.
Ai, ai, ai! Als ik zoiets hoor, moet ik huiveren. Dansen moet je leren, het is een vak. Daarom startten we ook de Ecole des Sables op. Om een goede metselaar te worden moet je het vak leren. Om een goede danser te worden dus ook. Oké, Afrikanen bewegen goed, maar dansen is nog een ander paar mouwen. Onze dansen zijn heel complex.
In Afrika is dansen een manier om je uit te drukken in het dagelijks leven?
Vroeger wel. Maar jammer genoeg is dat aspect in de steden aan het verdwijnen. Er wordt nog gedanst op doops- en huwelijksfeesten, maar niet meer zo levendig als vroeger. Soms draaien ze zelfs opgenomen muziek. Maar de stadsjongeren in hun flatgebouwen, die dansen weer wel, dat worden dan later nieuwe traditionele dansen. Ik sta paf bij dat soort dansen, het is hard werken. Die jongeren zijn aldoor op straat en repeteren aan één stuk door, maar ik vertel hun telkens weer dat ze een Afrikaans soort hiphop moeten uitvinden.
Dans is een woordloze kunstvorm, maar wat voor teksten bezigt u in uw voorstelling?
Het is geen politieke discipline in de strikte zin van het woord, maar toch vind ik dat elke daad politiek is. Vorming, het feit dat je dansers opleidt en hun een kans geeft om zich uit te drukken, dat is een politieke daad.
En waar hebt u het over in uw eigen choreografieën?
In de eerste plaats maak ik gebruik van wat er in Afrika en de wereld gebeurt, ik laat me vaak inspireren door poëzie, literatuur en de massamedia. Ik tracht een andere kijk op Afrika uit te lokken. In Songook Yaakaar heb ik het over de hoop en hoe daar vorm aan te geven. Over het verleden, het heden, waar ik vandaan kom en waar ik heenga.

PRAKTISCH
Germaine Acogny
Songook Yaakaar,
BOZAR, Ravensteinstraat 23, 1000 Brussel, woensdag 22 september om 20.30 uur. Toegangsprijs: 10 tot 14 euro. 02-507.82.00, www.bozar.be.
Ontmoeting met Germaine Acogny, donderdag 23 september om 20 uur in La Maison du Livre, Romestraat 24/28 -1060 Brussel; 02-543.12.21.

Tijdens het festival Visionair Afrika stellen we aan alle artiesten dezelfde vraag, namelijk hoe zij kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van Afrika.
Germaine Acogny:
“Wie Afrika kent, weet dat verleden en heden er met elkaar verbonden zijn. De dansers van de Ecole de Sables moeten de traditionele dans onder de knie hebben voor ze opnieuw kunnen beginnen. Weten waar je vandaan komt om te weten waar je heengaat. Dans is een bijzonder platform om te communiceren, om de blik van anderen en jezelf te veranderen. Voor Afrika is dans een troef. We zouden scholen moeten hebben om Afrikaanse dansers op te leiden, Afrikaanse regeringen zouden danstournees in Afrika moeten financieren. Want met dans kun je de mentaliteit veranderen, beter dan met welk middel ook. Als je naar de dorpen gaat, hoef je niet meer te praten. Je danst en ze begrijpen meteen wat je wilt zeggen. Dans is een wapen waarmee je de wereld kunt veranderen.”