Historische stap voor Nepalese vrouwen

De Nepalese Kamer van Volksvertegenwoordigers keurde de wet donderdag met een verrassend grote meerderheid goed. Zodra koning Gyanendra formeel zijn handtekening heeft geplaatst, kan ze in werking treden. Middels dit amendement op het oude, discriminerende Burgerlijk Wetboek krijgen vrouwen onder bepaalde voorwaarden recht op abortus en verbetert tevens het erfrecht van de vrouw op ouderlijke eigendommen.

Volgens de nieuwe wet is abortus in bepaalde omstandigheden toegestaan. Zo mag een foetus tot twaalf weken na de conceptie geaborteerd worden, mits toestemming van de vader. Een foetus die uit verkrachting of een incestueuze relatie voortkomt, mag tot achttien weken na de conceptie geaborteerd worden. En als de zwangerschap het leven van de vrouw in gevaar brengt, mag abortus altijd.

Tot nog toe was elke abortus in Nepal illegaal. Abortus stond gelijk aan moord, en vrouwen die veroordeeld werden kregen vaak zeer zware gevangenisstraffen. Die strenge wet was gebaseerd op de gevestigde normen in Nepal. De huidige ommezwaai is dan ook opmerkelijk, en lijkt mee toe te schrijven aan campagne- en lobbywerk van communistische parlementsleden en bewegingen voor vrouwenrechten. Activisten hopen dat het nu afgelopen is met de onveilige ondergrondse abortussen die zoveel slachtoffers maakten, en dat de vrouwen eindelijk legale medische bijstand zullen kunnen zoeken. Toch blijven ze bezorgd over de effectieve toepassing van de wet.

De bepalingen over het erfrecht in de nieuwe wet zijn minstens even controversieel. Voor het eerst krijgt de vrouw van bij haar geboorte recht op haar ouderlijk erfdeel. Tot nog toe konden vrouwen pas vanaf vijfendertig jaar van hun ouders erven. In een conservatieve patriarchale maatschappij als Nepal vormt deze hervorming een belangrijk signaal. Toch zijn vrouwenactivisten maar half tevreden met de nieuwe regeling. Een andere oude bepaling blijft immers wel gelden: als de vrouw trouwt, verliest ze haar erfrecht.

In conservatieve Nepalese regeringskringen wordt de logica van de oude wet heftig verdedigd: als een vrouw trouwt, verwerft ze gelijke rechten op de eigendommen en bezittingen van haar man. Als ze dan ook haar ouderlijk deel mag houden, ‘geniet ze dubbel’, en dat zou toch overdreven zijn. Voor de vrouwenbewegingen toont deze ‘logica’ juist aan hoe discriminerend Nepalese politici nog steeds denken.

Toch is er al een lange weg afgelegd. Toen het wetsontwerp zes jaar geleden voor het eerst op tafel kwam, verwierpen de parlementsleden van de regerende Congrespartij het met afschuw. Het voorstel ging in tegen de oeroude conservatieve hindoegebruiken waarvan de verarmde patriarchale maatschappij nog steeds doordrongen was. Toenmalig Congres-parlementslid Jaya Prakash Gupta, nu minister in het huidige regeringskabinet, waarschuwde zijn collega’s dat het verstrekken van zulke rechten aan vrouwen de sociale samenhang van de maatschappij zou doen afbrokkelen. Conservatieve hindoes betoogden massaal tegen het voorstel, met het argument dat de relaties tussen broers en zusters zou verzuren.

Ook communistische politici hebben zich lang tegen het voorstel verzet, maar dan omdat zij de bepalingen te slap vonden. Zij wilden een radicalere wet, en geen flauw compromis. Na enkele jaren van politiek getouwtrek hebben zij nu toch eieren voor hun geld gekozen.

Suman Pradhan

Ref: ap hd